Gelecek Partisi Genel Lideri ve eski Başbakan Ahmet Davutoğlu, nazaranvde olduğu periyoda ve gündemdeki hususlara dair açıklamalar yaptı. Davutoğlu, son günlerde ortaya koyduğu tezlerle gündem olan Sedat Peker’le ilgili de konuştu ve kendisiyle hiç bir bağlantısının olmadığını fakat denetimi haricinde münasebetler kurulmuşsa da bundan haberi olmadığını söylemiş oldu.
O periyot üzerinde fazlaca fazla çalıştığı siyasi ahlak yasasının çıkarılmadığını lisana getiren Davutoğlu, şayet o yasa yürürlüğe girseydi Peker’in ifşa ettiği bağların de olmayacağını deklare etti.
Yolsuzluklara karşı yeni maddelerle gayret etmek istediğini belirten Davutoğlu, bu mevzuda AK Parti ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafınca engellendiğini, STK’lardan da dayanak nazaranmediğini belirtti.
Tahlil sürecini yorumlarken o devirde kamuoyunun bilmediği hiç bir vaatte bulunmadıklarını savunan Davutoğlu, Pelikan yapılanması tezlerini niye yargıya taşımadığını aktarırken ise yargıya güvenmediğini söz etti.
BBC Türkçe’den Mahmut Hamsici ve Ece Göksedef’in sorularını yanıtlayan Davutoğlu, kıymetli açıklamalara imza attı.
Röportajın kimi soru ve yanıtları şu biçimde:
Mahmut Hamsici (MH): Tahlil sürecinin sonlanmasıyla ilgili dönüm noktası olarak Ceylanpınar’da iki polisin öldürülmesi olayını gösteriyorsunuz. Olayla ilgili kararında sanıklar cinayet suçlamasından beraat etti. Belgede çelişkiler vardı. Davanın yargıcıyla ilgili sıkıntılar oldu. Sonuçta kuşkulu bir durum ortaya çıktı. Bugünden bakıldığında kuşkulu bir durum üzerinden bu sürecin bitmiş olması sizde soru işareti yaratıyor mu?
Hayır. Gece yarısı iki polisimizin kurşunlanması bardağı taşıran son damladır. 7 Haziran’dan itibaren PKK’nın silahlı çaba davetleri vardı. Kobani olaylarında da tahlil süreci mazeret edilerek kamu tertibinin nasıl tahrip edilmek istendiğini gördüm. Ceylanpınar olayını PKK üstlendi. “Ben TC’nin güvenlik güçlerini yataklarında uyurken dahi öldürürüm, devlet otoritesi değil benim otoritem vardır” demekti bu.
MH: Cinayetleri kimin işlediğinin bulunmaması soru işareti yaratmıyor mu?
Hayır hiç bir soru işareti yaratmaz. Tüzel süreçlere müdahil olmadım. Hukuksal süreç devam ederken ben aslına bakarsan Başbakanlık’tan ayrıldım. Ancak bildiğim bir şey var, terör örgütü bunu sahiplendi.
Ece Göksedef (EG): Pekala tüm tahlil süreci boyunca Sayın Cumhurbaşkanı’na sormadan rastgele bir adım attınız mı?
Görüş ayrılıklarımızın olduğu konular oldu lakin alışılmış ki Türkiye’de Cumhurbaşkanı ve Başbakan içindeki ilgiler istişareye dayanan bağlardır.
MH: O devirden, değerli görüş ayrılıklarından bir tane örnek vermek ister misiniz?
“Kobani düştü düşecek” sözü benim benimsediğim bir söz değildi. Tahminen Cumhurbaşkanı’nın da kastettiği düşmek üzere manasında bir şeydi. Ya da akademisyenler bildirisi konusu… bu biçimde birfazlaca olay var ancak en temel görüş ayrılığı ise yolsuzluklarla çaba konusundaki tavırdır.
MH: Sedat Peker’in savları karşısında “Benim dönemimde bu yapıların aktivitesi yoktu” dediniz. Fakat Peker’in kamuoyu önünde görünür olduğu periyot sizin döneminize de denk geliyor. Peker’in kamuoyu önündeki etkin imajına müdahale etme gereksinimi duydunuz mu? Ayrıyeten Peker’in o periyot hiç, birtakım siyasetçilerle para yahut diğer türlü ilgilere girdiğine dair savlar kulağınıza geldi mi?
Başbakanlık dönemimde Sedat Peker’le ilgili benim yahut benim üzerimden rastgele bir resmi kanalın rastgele bir münasebeti, toleransı, müsamahası olmamıştır. Cezaevinden çıkmış, cezasını çekmiş birinden bahsediyoruz. O yahut bu görüş, fikir beyan edebilir, toplantı yapabilir. Ben bunu legal göstermek için söylemiyorum. O periyot, partiyle bağlı olmayan öteki yapılar partiyi desteklemek için birtakım taleplerle geldiğinde de AK Parti’nin konseylerinde, açık ve net bir biçimde hal aldım, bu mevzuda genelge de yayımladım.
MH: O yapılar nelerdi?
O ortada çıkmış olan, kendilerine ocak diyen yahut öteki isimlerle çıkmış olan biroldukca yapı vardı. Biroldukca mahallî öge da vardı. Yasal dernekler. Fakat içlerine diğer ögelerin da girebileceğini düşündüğümüz için bu hususlar gündeme geldiğinde açık ve net hal aldığımı herkes bilir.
MH: Sedat Peker’in örgütlenmesi üzerinden bir talep geldi mi?
Hayır. O sırada iktidara yakın görünen birfazlaca dernek çıktı fakat genel lider olduğum hiyerarşide denetim edebileceğim teşkilat yapısı haricindeki bir yapının bizi temsilen iş yapmasına da muhakkak müsaade vermedim.
MH: Fakat Peker’le ilgili o periyot, iktidar partisi lehine ve partinin de bilgisi dahilinde bir çalışma yaptığı manzarası ortaya çıkmadı mı?
O çabucak sonrasında. Temel o açık mitinglerin birden fazla 2017 referandum sürecinde.
EG: Ancak 1 Kasım 2015’teki seçimler öncesi de miting yaptı.
Bizim ismimize, parti idaresinden müsaadeli ya da müsamaha gösterilmiş formuyla kelam konusu değil fakat birisi tutup fikir beyan eder, birisi takviye beyan eder, ona “Niye dayanak beyan ediyorsun?” denmez.
MH: Lakin o beyanlarda şiddet daveti da vardı, onlar da kamuoyunda epeyce tartışıldı.
Dediğim üzere benim dönemimde, benim bilgim dahilinde rastgele bir münasebet kelam konusu olmamıştı. Benim dışımda denetimsiz şeyler olmuşsa…Parti bütünüyle denetimimde olsaydı aslına bakarsanız Başbakanlığı bırakmazdım değil mi?
MH: Yani sizin denetiminiz haricinde olmuş olabilir mi?
Olabilir. Ben bilemem ki. esasen o devir Genel Lider Yardımcısı olan İçişleri Bakanı bile benim denetimim haricinde imza topladıklarını tabir ediyor. Artık ben nasıl bütün o şeye kefil olabilirim? Ben bilgim haricinde olan şeylerse, ben esasen bir taraftan onlarla gayret ediyordum. O günlerde partide, benim partiyi denetim etme gayretimle bu denetimi engellemeye çalışanlar içinde bir gayret yürüyordu. “O çaba esnasında şu yahut bu yapı o denli yahut bu biçimde kullanılmıştır” denirse bunu onlara sormak lazım.
MH: Peker, siz Başbakan iken imzacı akademisyenlerle ilgili “Kanlarınızda duş alacağız” diye bitirdiği bir açıklama yaptı. Hem Başbakan birebir vakitte eski bir akademisyen olarak o periyot bu hususta daha somut bir adım atamaz mıydınız?
Ben bu mevzuda tutumumu söylemiş oldum. Daha somut adım siyasi ahlak maddesidir, siyasetin şeffaflığı maddesidir, yolsuzluklarla uğraş maddesidir. Ben bu adımları atarken o akademisyenler bir ortaya gelip, “Başbakan haklı, gerisinde durmalıyız. Siyasi ahlak yasası çıkmalıdır” diye bir bildiri yayınladılar mı? STK’lar toplanıp “Başbakan haklı, biz rüşvetle çaba etmeliyiz yahut inşaat rantına karşı Başbakan’ın arkasındayız” diye bir açıklama yayınladılar mı?
EG: O dönemki yolsuzluklarla ilgili ‘Ben susmadım, deklare ettim’ sözlerini kullandınız. Somut olarak hangi yolsuzluğu deklare ettinız?
Engelledim. Önüme bir yolsuzluk belgesi geldiğinde de gerekli müdahalelerde bulundum.
EG: Bir röportajınızda ‘deklare ettim’ dediniz…
deklare ettim dediğim konu, sistemle ilgili deklare ettim. İnşaat rantlarıyla ilgili ve nasıl çözüleceği bahislerini deklare ettim. Dört bakan konusu da dahil olmak üzere bağlantıların şeffaf olması gerektiği konusunda adımlar attım. Kamu vazifelisi armağan alamaz diye armağan yasağı getirdim. İkram yasağı getirildi zira bir bakan bir iş adamından 750 bin Euro’luk armağan aldığı argümanı vardı.
EG: O devir gördüğünüz ve devam eden, bir şey yapamadığınız bir yolsuzluk var mı?
Bilgim dahilimde olan her türlü usulsüzlüğe müdahale ettim. Biroldukça bahis önüme geldiği anda gerekli araştırmaları yaptım, onların yürümesine müsaade vermedim. Eksikler, gözden kaçanlar olabilir lakin bu biçimde bir yolsuzluk dalgası var mıydı o periyot?
MH: Siz, sizin periyottan daha sonra mı yolsuzlukların sistematik hale geldiğini söylüyorsunuz?
Evet. Dünyada da Türkiye’de de her vakit münferit yolsuzluklar olabilir. Fakat son beş yıl ortasında Türkiye’de tekil yolsuzluklar devri bitti, artık sistemik yolsuzluk var.
MH: Lakin siz vazifedeyken sistematik olarak yoktu, o denli mi?
Doğal, yoktu. Gördüğüm şeyleri engellemek için de tek tek sivrisineklerle uğraşmak yerine bataklığı kurutmak için de bütün sistemi değiştirecek önlemler almaya karar verdim. Bugün Türkiye’de otoriter bir yolsuzluk sistemi var. Benden daha sonrası da karadır demem fakat şu anda Türkiye’de her yerde ortaya çıkan sistemik bir yolsuzluk var. örneğin… Bir ekip konulardan rahatsız olduğum için Karayolları Genel Müdürü’nü bakılırsavinden aldım. Benim dönemimde yasa çıkmış olsaydı kamu bakılırsavini yürüten şahıslar o kamu misyonunu yürüttükleri alanda çıkar çatışması olan alanlarda nazaranv alamazdı. Birebir Karayolları Genel Müdürü ben Başbakan iken Cumhurbaşkanı Baş Danışmanı oldu, Danıştay üyesi oldu, ben ayrıldıktan daha sonrasında Kuzey Marmara Otoyolu’nun firmalarının konsorsiyumun başına geçti daha sonra da Ulaştırma Bakanı oldu.
EG: Fakat burada şu biçimde bir ıstırap yok mu? Siz bir yolsuzluk fark edip kendisini bakılırsavden alıyorsunuz lakin sicili pak gözüküyor. Bir yargı sürecine gitmek gerekmiyor muydu?
Hayır yolsuzluk demiyorum. Orada bir bilgilendirme eksikliği, yapı değişikliği düşündüm. Yoksa onun üzerine gitmez miyim? Lakin şunu söylemeye çalışıyorum. Sistemik hale nasıl geliyor? Olağan kaidelerde, başbakanın, cumhurbaşkanının umdesindedir bakılırsavden almak. Lakin o birebir alanda özel dalın başına geçemez. Onun başına geçti, yetmedi bir de bu tarafa geçip Ulaştırma Bakanı oldu tekrar. Sistemik hale nasıl geldiğini göstermek için bir örnek veriyorum.
MH: Bir açıklamanızda, ‘yolsuzluklarla gayret edeceğini fark eden birtakım rant etrafları Başbakanlığınızdan rahatsız olduğu için nazaranvden ayrılmak zorunda kaldığınızı’ söylüyorsunuz. bahsetmiş olduğuniz bu çevreler sermaye etrafları mi?
Bugün bu rantlardan kimlerden istifade ediyorsa onlar. Ben kalsaydım onlar asla istifade edemeyeceklerdi.
MH: Örnek vermek ister misiniz?
örneğin inşaat rantı. Artık Türkiye’deki imar rantını, Ege kıyılarında talan edilen yerleri, oraya verileni SİT alanlarına verilen imar müsaadelerini, İstanbul’da dikilen gökdelenleri düşünün. Bir de o rant etraflarının desteklediği politikler var.
EG: Bu bağlantılarla ilgili rastgele bir adımınız oldu mu? Bu isimleri açıklamak ister misiniz?
O isimler kendilerini deklare ettilar esasen. Sayın İçişleri Bakanı “Başbakan’a karşı bir küme arkadaşla harekete geçtik” dedi. O bir küme arkadaş dediklerinden biri Berat Albayrak, biri de benden daha sonra Başbakan olan Sayın Binali Yıldırım’dır.
Adım atmaz mıyım? Çaba ettim. Ancak baktım ki benimle birlikte çaba edebileceğim bir topluluk yok. Bu fotoğrafta olamazdım.
EG: bahsetmiş olduğuniz münasebetleri kamuoyu önünde ortaya seremez miydiniz?
Olaya şöyleki bakacaksınız; bütün bu ihale düzensizlikleriyle çaba etmek isteyen bir Başbakan var. Maddeleri getiriyor, çerçeveyi getiriyor ve bunu engellemek isteyenler var. O gün benim karşımda olan rant etraflarıyla benim karşımda olan politikler tıpkı rant alakalarının arasındaler. Benden daha sonra gelişen şirketlere bakın. Sedat Peker söylemiş olduği için söylemiyorum, işte Bayburt İnşaat diye bir şirketin niçin yükseldiğine bakın. Türkiye’de niye beş müteahhit firma oldu? örneğin etraf konusunda Artvin Cerrattepe’de benim verdiğim çabayı bütün çevreciler bilir. Fakat artık İşkencedere’de neler oluyor görüyorsunuz. Arife tanım gerekmez. Siz soruları daima güya o periyotta Türkiye’de mutlak bir parlamenter sistem var ve yetkilerin tümü bendeymiş üzere soruyorsunuz. Ben o denli bir şey söylemedim. Denetim edebileceğim şeyleri denetim ederek sistemi dönüştürmeye çalıştım.
EG: AKİT TV röportajınızda, Başbakan olduğunuz senelera dair cevabını bulmamış bir soru var. 2015 Yüksek Askeri Şurası’na (YAŞ) giderken MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın size bir liste sunduğunu, listede Mehmet Dişli’nin de yer aldığını, bu listedekilerin emekli edilmesine karar verildiğini fakat bu kanaatin sizin dışınızda bir sebeple değiştiğini söylemiş olduniz. Birkaç gün daha sonra gazeteci Hürmet Öztürk MİT’ten gelen 23 Haziran 2015 tarihindeki o bilgi notunu köşesinde paylaştı. Burada 148 isim var, “Paralel Devlet Yapılanması mensubu olduğuna dair savların olduğu tarafında bilgi mevcuttur” diyor. Ancak bu isimlerden bir kısmı terfi alıyor ve 2015 YAŞ’ta terfi edilen 46 albaydan 29’unun 15 Temmuz’da rol oynadığı tespit ediliyor. O bilgi notu hakikat muydu? O liste elinize ulaştığında niye dikkate alınmadı?
Ben bir Askeri Şura’ya katıldım. Genelkurmay’dan gelen listeyle hareket ediyorsunuz. Kriter olan şuydu: Gelen listede bu örgütle irtibatlı olan en değerli isimlerin terfi etmemesi yahut emekliye ayrılmasını temin etmek. bu türlü gelen ayrıntıları değerlendirdik. Bu mevzuda herkes şahittir, hiç bir taviz vermeden motamot emekliye sevk etmek için elimden gelen çabayı gösterdim. Mehmet Dişli de bunların ortasındaydı.
Ancak sonrasındasında nihayet Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Lideri’yle daima birlikte yapılan değerlendirmede son anda Mehmet Dişli’nin kalmasına karar verildi. Benim elimde bütün yetki olsaydı onu da emekliye sevk ederdik. Lakin Genelkurmay’dan gelen tavsiye, Cumhurbaşkanı’nın değerlendirmesi hepsi bir ortaya geliyor, bir sonuç hasıl oluyor.
O devirde bir taraftan da terörle uğraş yürütüyorsunuz. Ordunun da temel omurgasının zedelenmeden bu terörle çabanın yürütülmesi gerekiyor. Ve ben o devirde mecliste çoğunluğu olmayan bir hükümetin başındayım.
Orduyu zaafa uğratmamasını göze alarak bir kısmı bilinen isimleri 2015’te, bir kısmını de 2016’da tasfiye etme üzere bir yol benimsemiştik. 2016’da Başbakan olarak devam etmiş olsam bu süreç devam edecekti, hem tasfiye birebir vakitte temizleme sürecekti.
EG: Biden-Erdoğan görüşmesinde, Sayın Erdoğan, öncesinde 1915 olaylarıyla ilgili Biden’ın “soykırım” tabiri kullanımını gündeme getireceğini söylemişti. Görüşme daha sonrası ise “Hamdolsun gündeme gelmedi” dedi. Siz bunu eleştiren bir tweet paylaştınız. Sizce ABD ile yaşanan bu tansiyonlar karşısında nasıl bir tavır izlemek gerekiyor?
Bu, benim deneyim ettiğim tepeler içinde Türk tarafının en dezavantajlı olduğu ve dışarı yansıdığı biçimiyle de Türkiye’nin prestijinin önemli biçimde sarsıldığı bir tepe oldu.
Biden uzun müddet Türkiye tarafıyla irtibat kurmadı, bence bu ruhsal bir hareketti. daha sonra 24 Nisan’dan bir günce “soykırım” sözünü kullanacağını bildirmek için aradı. Kapsamlı bir istişare için değil. Sayın Erdoğan bunu sineye çekti. Haziran ayında yüz yüze bir görüşme pahasına… Sayın Erdoğan, Biden’ın nezdinde caydırıcılığını yitirmiş biçimde masaya oturdu.
Toplantı daha sonrasında ise prompter dışına çıkılıp da bir soruyla karşılaşıldığında Türk tarihinin tahminen de en anlamsız ve en onur kırıcı yanıtı verildi: “Hamdolsun bu husus gündeme gelmedi.” Bu hayli vahim bir yanılgı. Bilinçaltını yansıtması bakımından daha da vahim.
MH: DEVA Partisi başkanı Ali Babacan, “Eğer geçmişle ilgili özeleştiri yapmak gerekirse, konuşmadığım hususlarla ilgili ‘Keşke konuşsaydım’ diyorum” açıklamasını yaptı. Sizin de geçmişle ilgili “Keşke konuşsaydım” söylemiş olduğiniz hususlar var mı?
Ben konuşulması gereken şeyleri konuştuğumu düşünüyorum. Hiç susmadım. Devleti ve milleti düşünceye sokacak hiç bir şey de konuşmadım. örneğin Rus uçağında sustum. İki hatta üç sene yanıt vermedim zira o sırada Türkiye, Rusya ile alakalarını düzeltiyordu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili de “Burada fazlaca önemli tehlikeler seziyorum” diye açıklamam var.
MH: 2017’deki referandumda ‘Evet’ oyu daveti yapmadınız. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne karşıysanız, kampanya sırasında buna epey daha net olarak karşı çıkamaz mıydınız?
Hayır. O anda hala AK Parti milletvekiliydim. O anda AK Parti’den ayrılmam gerekirdi. Ben ikili oynamam. Ve 15 Temmuz’un üzerinden 6 ay geçmiş. Benim bir suçluluk hissim asla yok. Konuşmak gerektiğinde konuştum. Kendi vicdanım o kadar rahat ki.
İlgili röportajın tam haline buradan ulaşabilirsiniz.
O periyot üzerinde fazlaca fazla çalıştığı siyasi ahlak yasasının çıkarılmadığını lisana getiren Davutoğlu, şayet o yasa yürürlüğe girseydi Peker’in ifşa ettiği bağların de olmayacağını deklare etti.
Yolsuzluklara karşı yeni maddelerle gayret etmek istediğini belirten Davutoğlu, bu mevzuda AK Parti ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafınca engellendiğini, STK’lardan da dayanak nazaranmediğini belirtti.
Tahlil sürecini yorumlarken o devirde kamuoyunun bilmediği hiç bir vaatte bulunmadıklarını savunan Davutoğlu, Pelikan yapılanması tezlerini niye yargıya taşımadığını aktarırken ise yargıya güvenmediğini söz etti.
BBC Türkçe’den Mahmut Hamsici ve Ece Göksedef’in sorularını yanıtlayan Davutoğlu, kıymetli açıklamalara imza attı.
Röportajın kimi soru ve yanıtları şu biçimde:
Mahmut Hamsici (MH): Tahlil sürecinin sonlanmasıyla ilgili dönüm noktası olarak Ceylanpınar’da iki polisin öldürülmesi olayını gösteriyorsunuz. Olayla ilgili kararında sanıklar cinayet suçlamasından beraat etti. Belgede çelişkiler vardı. Davanın yargıcıyla ilgili sıkıntılar oldu. Sonuçta kuşkulu bir durum ortaya çıktı. Bugünden bakıldığında kuşkulu bir durum üzerinden bu sürecin bitmiş olması sizde soru işareti yaratıyor mu?
Hayır. Gece yarısı iki polisimizin kurşunlanması bardağı taşıran son damladır. 7 Haziran’dan itibaren PKK’nın silahlı çaba davetleri vardı. Kobani olaylarında da tahlil süreci mazeret edilerek kamu tertibinin nasıl tahrip edilmek istendiğini gördüm. Ceylanpınar olayını PKK üstlendi. “Ben TC’nin güvenlik güçlerini yataklarında uyurken dahi öldürürüm, devlet otoritesi değil benim otoritem vardır” demekti bu.
MH: Cinayetleri kimin işlediğinin bulunmaması soru işareti yaratmıyor mu?
Hayır hiç bir soru işareti yaratmaz. Tüzel süreçlere müdahil olmadım. Hukuksal süreç devam ederken ben aslına bakarsan Başbakanlık’tan ayrıldım. Ancak bildiğim bir şey var, terör örgütü bunu sahiplendi.
Ece Göksedef (EG): Pekala tüm tahlil süreci boyunca Sayın Cumhurbaşkanı’na sormadan rastgele bir adım attınız mı?
Görüş ayrılıklarımızın olduğu konular oldu lakin alışılmış ki Türkiye’de Cumhurbaşkanı ve Başbakan içindeki ilgiler istişareye dayanan bağlardır.
MH: O devirden, değerli görüş ayrılıklarından bir tane örnek vermek ister misiniz?
“Kobani düştü düşecek” sözü benim benimsediğim bir söz değildi. Tahminen Cumhurbaşkanı’nın da kastettiği düşmek üzere manasında bir şeydi. Ya da akademisyenler bildirisi konusu… bu biçimde birfazlaca olay var ancak en temel görüş ayrılığı ise yolsuzluklarla çaba konusundaki tavırdır.
MH: Sedat Peker’in savları karşısında “Benim dönemimde bu yapıların aktivitesi yoktu” dediniz. Fakat Peker’in kamuoyu önünde görünür olduğu periyot sizin döneminize de denk geliyor. Peker’in kamuoyu önündeki etkin imajına müdahale etme gereksinimi duydunuz mu? Ayrıyeten Peker’in o periyot hiç, birtakım siyasetçilerle para yahut diğer türlü ilgilere girdiğine dair savlar kulağınıza geldi mi?
Başbakanlık dönemimde Sedat Peker’le ilgili benim yahut benim üzerimden rastgele bir resmi kanalın rastgele bir münasebeti, toleransı, müsamahası olmamıştır. Cezaevinden çıkmış, cezasını çekmiş birinden bahsediyoruz. O yahut bu görüş, fikir beyan edebilir, toplantı yapabilir. Ben bunu legal göstermek için söylemiyorum. O periyot, partiyle bağlı olmayan öteki yapılar partiyi desteklemek için birtakım taleplerle geldiğinde de AK Parti’nin konseylerinde, açık ve net bir biçimde hal aldım, bu mevzuda genelge de yayımladım.
MH: O yapılar nelerdi?
O ortada çıkmış olan, kendilerine ocak diyen yahut öteki isimlerle çıkmış olan biroldukca yapı vardı. Biroldukca mahallî öge da vardı. Yasal dernekler. Fakat içlerine diğer ögelerin da girebileceğini düşündüğümüz için bu hususlar gündeme geldiğinde açık ve net hal aldığımı herkes bilir.
MH: Sedat Peker’in örgütlenmesi üzerinden bir talep geldi mi?
Hayır. O sırada iktidara yakın görünen birfazlaca dernek çıktı fakat genel lider olduğum hiyerarşide denetim edebileceğim teşkilat yapısı haricindeki bir yapının bizi temsilen iş yapmasına da muhakkak müsaade vermedim.
MH: Fakat Peker’le ilgili o periyot, iktidar partisi lehine ve partinin de bilgisi dahilinde bir çalışma yaptığı manzarası ortaya çıkmadı mı?
O çabucak sonrasında. Temel o açık mitinglerin birden fazla 2017 referandum sürecinde.
EG: Ancak 1 Kasım 2015’teki seçimler öncesi de miting yaptı.
Bizim ismimize, parti idaresinden müsaadeli ya da müsamaha gösterilmiş formuyla kelam konusu değil fakat birisi tutup fikir beyan eder, birisi takviye beyan eder, ona “Niye dayanak beyan ediyorsun?” denmez.
MH: Lakin o beyanlarda şiddet daveti da vardı, onlar da kamuoyunda epeyce tartışıldı.
Dediğim üzere benim dönemimde, benim bilgim dahilinde rastgele bir münasebet kelam konusu olmamıştı. Benim dışımda denetimsiz şeyler olmuşsa…Parti bütünüyle denetimimde olsaydı aslına bakarsanız Başbakanlığı bırakmazdım değil mi?
MH: Yani sizin denetiminiz haricinde olmuş olabilir mi?
Olabilir. Ben bilemem ki. esasen o devir Genel Lider Yardımcısı olan İçişleri Bakanı bile benim denetimim haricinde imza topladıklarını tabir ediyor. Artık ben nasıl bütün o şeye kefil olabilirim? Ben bilgim haricinde olan şeylerse, ben esasen bir taraftan onlarla gayret ediyordum. O günlerde partide, benim partiyi denetim etme gayretimle bu denetimi engellemeye çalışanlar içinde bir gayret yürüyordu. “O çaba esnasında şu yahut bu yapı o denli yahut bu biçimde kullanılmıştır” denirse bunu onlara sormak lazım.
MH: Peker, siz Başbakan iken imzacı akademisyenlerle ilgili “Kanlarınızda duş alacağız” diye bitirdiği bir açıklama yaptı. Hem Başbakan birebir vakitte eski bir akademisyen olarak o periyot bu hususta daha somut bir adım atamaz mıydınız?
Ben bu mevzuda tutumumu söylemiş oldum. Daha somut adım siyasi ahlak maddesidir, siyasetin şeffaflığı maddesidir, yolsuzluklarla uğraş maddesidir. Ben bu adımları atarken o akademisyenler bir ortaya gelip, “Başbakan haklı, gerisinde durmalıyız. Siyasi ahlak yasası çıkmalıdır” diye bir bildiri yayınladılar mı? STK’lar toplanıp “Başbakan haklı, biz rüşvetle çaba etmeliyiz yahut inşaat rantına karşı Başbakan’ın arkasındayız” diye bir açıklama yayınladılar mı?
EG: O dönemki yolsuzluklarla ilgili ‘Ben susmadım, deklare ettim’ sözlerini kullandınız. Somut olarak hangi yolsuzluğu deklare ettinız?
Engelledim. Önüme bir yolsuzluk belgesi geldiğinde de gerekli müdahalelerde bulundum.
EG: Bir röportajınızda ‘deklare ettim’ dediniz…
deklare ettim dediğim konu, sistemle ilgili deklare ettim. İnşaat rantlarıyla ilgili ve nasıl çözüleceği bahislerini deklare ettim. Dört bakan konusu da dahil olmak üzere bağlantıların şeffaf olması gerektiği konusunda adımlar attım. Kamu vazifelisi armağan alamaz diye armağan yasağı getirdim. İkram yasağı getirildi zira bir bakan bir iş adamından 750 bin Euro’luk armağan aldığı argümanı vardı.
EG: O devir gördüğünüz ve devam eden, bir şey yapamadığınız bir yolsuzluk var mı?
Bilgim dahilimde olan her türlü usulsüzlüğe müdahale ettim. Biroldukça bahis önüme geldiği anda gerekli araştırmaları yaptım, onların yürümesine müsaade vermedim. Eksikler, gözden kaçanlar olabilir lakin bu biçimde bir yolsuzluk dalgası var mıydı o periyot?
MH: Siz, sizin periyottan daha sonra mı yolsuzlukların sistematik hale geldiğini söylüyorsunuz?
Evet. Dünyada da Türkiye’de de her vakit münferit yolsuzluklar olabilir. Fakat son beş yıl ortasında Türkiye’de tekil yolsuzluklar devri bitti, artık sistemik yolsuzluk var.
MH: Lakin siz vazifedeyken sistematik olarak yoktu, o denli mi?
Doğal, yoktu. Gördüğüm şeyleri engellemek için de tek tek sivrisineklerle uğraşmak yerine bataklığı kurutmak için de bütün sistemi değiştirecek önlemler almaya karar verdim. Bugün Türkiye’de otoriter bir yolsuzluk sistemi var. Benden daha sonrası da karadır demem fakat şu anda Türkiye’de her yerde ortaya çıkan sistemik bir yolsuzluk var. örneğin… Bir ekip konulardan rahatsız olduğum için Karayolları Genel Müdürü’nü bakılırsavinden aldım. Benim dönemimde yasa çıkmış olsaydı kamu bakılırsavini yürüten şahıslar o kamu misyonunu yürüttükleri alanda çıkar çatışması olan alanlarda nazaranv alamazdı. Birebir Karayolları Genel Müdürü ben Başbakan iken Cumhurbaşkanı Baş Danışmanı oldu, Danıştay üyesi oldu, ben ayrıldıktan daha sonrasında Kuzey Marmara Otoyolu’nun firmalarının konsorsiyumun başına geçti daha sonra da Ulaştırma Bakanı oldu.
EG: Fakat burada şu biçimde bir ıstırap yok mu? Siz bir yolsuzluk fark edip kendisini bakılırsavden alıyorsunuz lakin sicili pak gözüküyor. Bir yargı sürecine gitmek gerekmiyor muydu?
Hayır yolsuzluk demiyorum. Orada bir bilgilendirme eksikliği, yapı değişikliği düşündüm. Yoksa onun üzerine gitmez miyim? Lakin şunu söylemeye çalışıyorum. Sistemik hale nasıl geliyor? Olağan kaidelerde, başbakanın, cumhurbaşkanının umdesindedir bakılırsavden almak. Lakin o birebir alanda özel dalın başına geçemez. Onun başına geçti, yetmedi bir de bu tarafa geçip Ulaştırma Bakanı oldu tekrar. Sistemik hale nasıl geldiğini göstermek için bir örnek veriyorum.
MH: Bir açıklamanızda, ‘yolsuzluklarla gayret edeceğini fark eden birtakım rant etrafları Başbakanlığınızdan rahatsız olduğu için nazaranvden ayrılmak zorunda kaldığınızı’ söylüyorsunuz. bahsetmiş olduğuniz bu çevreler sermaye etrafları mi?
Bugün bu rantlardan kimlerden istifade ediyorsa onlar. Ben kalsaydım onlar asla istifade edemeyeceklerdi.
MH: Örnek vermek ister misiniz?
örneğin inşaat rantı. Artık Türkiye’deki imar rantını, Ege kıyılarında talan edilen yerleri, oraya verileni SİT alanlarına verilen imar müsaadelerini, İstanbul’da dikilen gökdelenleri düşünün. Bir de o rant etraflarının desteklediği politikler var.
EG: Bu bağlantılarla ilgili rastgele bir adımınız oldu mu? Bu isimleri açıklamak ister misiniz?
O isimler kendilerini deklare ettilar esasen. Sayın İçişleri Bakanı “Başbakan’a karşı bir küme arkadaşla harekete geçtik” dedi. O bir küme arkadaş dediklerinden biri Berat Albayrak, biri de benden daha sonra Başbakan olan Sayın Binali Yıldırım’dır.
Adım atmaz mıyım? Çaba ettim. Ancak baktım ki benimle birlikte çaba edebileceğim bir topluluk yok. Bu fotoğrafta olamazdım.
EG: bahsetmiş olduğuniz münasebetleri kamuoyu önünde ortaya seremez miydiniz?
Olaya şöyleki bakacaksınız; bütün bu ihale düzensizlikleriyle çaba etmek isteyen bir Başbakan var. Maddeleri getiriyor, çerçeveyi getiriyor ve bunu engellemek isteyenler var. O gün benim karşımda olan rant etraflarıyla benim karşımda olan politikler tıpkı rant alakalarının arasındaler. Benden daha sonra gelişen şirketlere bakın. Sedat Peker söylemiş olduği için söylemiyorum, işte Bayburt İnşaat diye bir şirketin niçin yükseldiğine bakın. Türkiye’de niye beş müteahhit firma oldu? örneğin etraf konusunda Artvin Cerrattepe’de benim verdiğim çabayı bütün çevreciler bilir. Fakat artık İşkencedere’de neler oluyor görüyorsunuz. Arife tanım gerekmez. Siz soruları daima güya o periyotta Türkiye’de mutlak bir parlamenter sistem var ve yetkilerin tümü bendeymiş üzere soruyorsunuz. Ben o denli bir şey söylemedim. Denetim edebileceğim şeyleri denetim ederek sistemi dönüştürmeye çalıştım.
EG: AKİT TV röportajınızda, Başbakan olduğunuz senelera dair cevabını bulmamış bir soru var. 2015 Yüksek Askeri Şurası’na (YAŞ) giderken MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ın size bir liste sunduğunu, listede Mehmet Dişli’nin de yer aldığını, bu listedekilerin emekli edilmesine karar verildiğini fakat bu kanaatin sizin dışınızda bir sebeple değiştiğini söylemiş olduniz. Birkaç gün daha sonra gazeteci Hürmet Öztürk MİT’ten gelen 23 Haziran 2015 tarihindeki o bilgi notunu köşesinde paylaştı. Burada 148 isim var, “Paralel Devlet Yapılanması mensubu olduğuna dair savların olduğu tarafında bilgi mevcuttur” diyor. Ancak bu isimlerden bir kısmı terfi alıyor ve 2015 YAŞ’ta terfi edilen 46 albaydan 29’unun 15 Temmuz’da rol oynadığı tespit ediliyor. O bilgi notu hakikat muydu? O liste elinize ulaştığında niye dikkate alınmadı?
Ben bir Askeri Şura’ya katıldım. Genelkurmay’dan gelen listeyle hareket ediyorsunuz. Kriter olan şuydu: Gelen listede bu örgütle irtibatlı olan en değerli isimlerin terfi etmemesi yahut emekliye ayrılmasını temin etmek. bu türlü gelen ayrıntıları değerlendirdik. Bu mevzuda herkes şahittir, hiç bir taviz vermeden motamot emekliye sevk etmek için elimden gelen çabayı gösterdim. Mehmet Dişli de bunların ortasındaydı.
Ancak sonrasındasında nihayet Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Lideri’yle daima birlikte yapılan değerlendirmede son anda Mehmet Dişli’nin kalmasına karar verildi. Benim elimde bütün yetki olsaydı onu da emekliye sevk ederdik. Lakin Genelkurmay’dan gelen tavsiye, Cumhurbaşkanı’nın değerlendirmesi hepsi bir ortaya geliyor, bir sonuç hasıl oluyor.
O devirde bir taraftan da terörle uğraş yürütüyorsunuz. Ordunun da temel omurgasının zedelenmeden bu terörle çabanın yürütülmesi gerekiyor. Ve ben o devirde mecliste çoğunluğu olmayan bir hükümetin başındayım.
Orduyu zaafa uğratmamasını göze alarak bir kısmı bilinen isimleri 2015’te, bir kısmını de 2016’da tasfiye etme üzere bir yol benimsemiştik. 2016’da Başbakan olarak devam etmiş olsam bu süreç devam edecekti, hem tasfiye birebir vakitte temizleme sürecekti.
EG: Biden-Erdoğan görüşmesinde, Sayın Erdoğan, öncesinde 1915 olaylarıyla ilgili Biden’ın “soykırım” tabiri kullanımını gündeme getireceğini söylemişti. Görüşme daha sonrası ise “Hamdolsun gündeme gelmedi” dedi. Siz bunu eleştiren bir tweet paylaştınız. Sizce ABD ile yaşanan bu tansiyonlar karşısında nasıl bir tavır izlemek gerekiyor?
Bu, benim deneyim ettiğim tepeler içinde Türk tarafının en dezavantajlı olduğu ve dışarı yansıdığı biçimiyle de Türkiye’nin prestijinin önemli biçimde sarsıldığı bir tepe oldu.
Biden uzun müddet Türkiye tarafıyla irtibat kurmadı, bence bu ruhsal bir hareketti. daha sonra 24 Nisan’dan bir günce “soykırım” sözünü kullanacağını bildirmek için aradı. Kapsamlı bir istişare için değil. Sayın Erdoğan bunu sineye çekti. Haziran ayında yüz yüze bir görüşme pahasına… Sayın Erdoğan, Biden’ın nezdinde caydırıcılığını yitirmiş biçimde masaya oturdu.
Toplantı daha sonrasında ise prompter dışına çıkılıp da bir soruyla karşılaşıldığında Türk tarihinin tahminen de en anlamsız ve en onur kırıcı yanıtı verildi: “Hamdolsun bu husus gündeme gelmedi.” Bu hayli vahim bir yanılgı. Bilinçaltını yansıtması bakımından daha da vahim.
MH: DEVA Partisi başkanı Ali Babacan, “Eğer geçmişle ilgili özeleştiri yapmak gerekirse, konuşmadığım hususlarla ilgili ‘Keşke konuşsaydım’ diyorum” açıklamasını yaptı. Sizin de geçmişle ilgili “Keşke konuşsaydım” söylemiş olduğiniz hususlar var mı?
Ben konuşulması gereken şeyleri konuştuğumu düşünüyorum. Hiç susmadım. Devleti ve milleti düşünceye sokacak hiç bir şey de konuşmadım. örneğin Rus uçağında sustum. İki hatta üç sene yanıt vermedim zira o sırada Türkiye, Rusya ile alakalarını düzeltiyordu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili de “Burada fazlaca önemli tehlikeler seziyorum” diye açıklamam var.
MH: 2017’deki referandumda ‘Evet’ oyu daveti yapmadınız. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne karşıysanız, kampanya sırasında buna epey daha net olarak karşı çıkamaz mıydınız?
Hayır. O anda hala AK Parti milletvekiliydim. O anda AK Parti’den ayrılmam gerekirdi. Ben ikili oynamam. Ve 15 Temmuz’un üzerinden 6 ay geçmiş. Benim bir suçluluk hissim asla yok. Konuşmak gerektiğinde konuştum. Kendi vicdanım o kadar rahat ki.
İlgili röportajın tam haline buradan ulaşabilirsiniz.