Anayasa Mahkemesi (AYM) Genel Şurası, Adnan Şen hakkında sadece ByLock kullanıcısı olduğu nedeni öne sürülerek ‘silahlı terör örgütü’ üyesi olduğuna hükmederek, Anayasa’nın 38. hususunda garanti altına alınan kabahat ve cezaların yasallığı prensibi ile Anayasa’nın 36. hususunda düzenlenen adil yargılanma hakkının ihlal edilmediğine karar vermişti.
Karara reaksiyon gösteren DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, ”Anayasa Mahkemesi 15 Nisan 2021 tarihindeki Adnan Şen sonucunda, hukuk devletinin temel unsurları ve ceza sorumluluğunun gerekleri ile bağdaşmayan değerlendirmelere yer verilmiştir” dedi.
Yenerooğlu’nun açıklamalarından öne çıkanlar şu biçimde:
”Mahkeme daha evvelce benzeri biçimde, 04 Haziran 2020 tarihindeki Ferhat Kara müracaatında da ByLock bilgilerinin yasal bir temele dayanmadan yahut hukuka alışılmamış biçimde elde edildiğine yönelik tezler açısından bir ihlal bulunmadığına karar vermiştir. Ayrıyeten ByLock bilgilerini mahkûmiyet sonucunda tek yahut belirleyici kanıt olarak kullanmanın, adil yargılanma hakkı kapsamındaki yol garantilerini büsbütün etkisiz hâle getiren keyfî bir uygulama olmadığına hükmetmişti.
Son kararda ise Mahkeme 15 Temmuz 2016 tarihi öncesinde rastgele bir somut kabahatin işlenmesine katılmayan şahısların içerikleri tespit edilmese dahi sadece ByLock programını kullanımı “silahlı terör örgütüne üye olmak” kabahati için tek ve belirleyici kanıt olarak yorumlanmasını değerlendirmiştir. Kararda, bu durumun kanunda yasak olarak belirlenen aksiyonun kapsamını cürüm ve cezaların yasallığı unsuruna muhalif olarak genişletmediği, örgüt üyeliğine ait kuralın özüyle çelişmediği ve öngörülebilir olduğuna işaret edilmiştir. Belirtmek gerekir ki kararda, hukuk devletinin temel prensipleri ve ceza sorumluluğunun gerekleri ile bağdaşmayan değerlendirmelere yer verilmiştir.
“Terör örgütü” nitelemesini MGK bile darbeden 50 gün evvel yapabilmişken vatandaşların FETÖ/PDY’nin terör örgütü niteliğini MGK’dan epeyce evvel anlamasının beklenmesi önemli bir problemdir.
Karar, içerisinde biroldukça çelişkiyi barındırmaktadır. Anayasa Mahkemesi, Türk hukukunda bir yapının terör örgütü olarak tespitinin fakat yargı sonucuyla mümkün olduğunu belirtmesine karşın şahısların ortada bir yargı sonucu yokken, yapılanmanın “meşru hedefle kurulup hata örgütüne dönüştüğü an”dan itibaren sorumlu olduklarını söz etmektedir. Mahkeme, ülkemizde ve yurt haricinde yıllar boyunca faaliyetlerini sürdüren FETÖ/PDY’nin kendisini başta eğitim olmak üzere topluma yararlı alanlarda faaliyet gösteren dini bir küme olarak nitelediğini ve bu istikametiyle toplumun değerli bir kesiti tarafınca dayanak gördüğünü, ötürüsıyla baştan beri yasa dışı bir yapılanma olmadığını kabul etmekle birlikte kelam konusu dönüşümün daha en başta öngörülmesi gerektiğini anlatmaktadır.
Kararda, süreç içerisinde MGK tarafınca alınan kararlar münasebet gösterilmektedir; lakin bu kararların kademeli bir biçimde alındığı gözden kaçırılmaktadır. Bu durum, vatandaşları öngörülemez bir ceza sorumluluğu altında bırakmaktadır. FETÖ/PDY’nin cebir ve şiddete başvurduğu tarihtilk evvelce örgütün terörizm tarifinin şayet olmazsa olmaz bileşeni olan şiddet kullanma ögesi, darbe teşebbüsü olana kadar toplumda görünür hale gelmemiştir. “Terör örgütü” nitelemesini yargı mercilerindilk evvel yapan MGK bile bunu lakin darbe teşebbüsünden 50 gün evvel, 26.05.2016’da yapabilmişken vatandaşların FETÖ/PDY’nin terör örgütü niteliğini MGK’dan fazlaca evvel anlamasının beklenmesi bellilik ve kusur prensipleri bakımından önemli bir meseledir.
Örgüt üyeliği kabahatinin oluşması için her şeydilk evvelden kişinin bu hareketleri silahlı terör örgütüne üye olma saiki ile yapıyor olduğunun tespit edilmesi gerekir.
Yargıtay içtihadında ortaya koyulan ve Anayasa Mahkemesi tarafınca da benimsenen yaklaşıma bakılırsa, silahlı terör örgütü üyeliği cürmünün oluşabilmesi için örgütle organik bağ kurulması ve çeşitlilik, süreklilik ve yoğunluk gerektiren aksiyon ve faaliyetlerin bulunması gerekmektedir. Anayasa Mahkemesi, genel ilkeyi somut olaya uyarlarken sadece ByLock programının kullanılması biçimindeki hareketin çeşitlilik, yoğunluk, süreklilik içerdiği kanaatine ulaşan derece mahkemesinin sonucunda bir isabetsizlik görmemiş lakin mevzuya ait bir gerekçelendirme yapmaktan da kaçınmıştır.
Kişinin aksiyonları diğer bir somut suça beden vermiyor ise örgüt üyeliği hatasının oluşması için her şeydilk evvelce kişinin bu aksiyonları silahlı terör örgütüne üye olma saiki ile yapıyor olduğunun tespit edilmesi gerekir. Silahlı terör örgütü üyeliği hatasında kişinin bu örgütün tüm maddi ögelerinden haberdar olması, örgütün bu niteliğini ve gayelerini bilerek örgüte dâhil olması kuraldır. Yani kişi, dâhil olduğu örgütün; TMK’nın 1. hususundaki emelleri gerçekleştirmek istediğini, TCK’nın 314. hususunda sayılan cürümleri maksat kabahat olarak işlemek için kurulduğunu ve örgütün silahlı bir örgüt olduğunu bilmeli ve isteyerek örgütün bu hiyerarşik yapısına dâhil olmalıdır. Hatta Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre bir adım daha ileri gidilerek, bireyde “suç sürece amacının” olduğunun da tespit edilmesi gerekir.
Tek başına ByLock programı kullanma aksiyonu, hatanın manevi ögesi olan direkt kastın varlığını ispat edemez. Anayasa Mahkemesi bu hususu dikkate dahi almamıştır.
Bir hukuk devletinde içerikleri ortaya koyulamadığı sürece tek başına bir programı kullanma hareketi cürmün manevi ögesi olan direkt kastın varlığını ispat edemez. Bu aksiyon kişinin örgüt hiyerarşisine dahil olduğunun, örgütle canlı ve faal organik bağ kurduğunun da göstergesi olamaz.
O denli ki bir kişinin kapalı devre bir irtibat ağı olduğunu bilerek bu sisteme dahil olabilmesi mümkündür. Bu niçinle yalnızca bu bilgi ceza hukuku sorumluluğu için kâfi olamaz. Şayet kişi, bu programın bir hata örgütünün üyelerine özel kapalı devre bir bağlantı aracı olduğu ve bu program üzerinden hata işlenmesine yönelik bir faaliyet icra edildiği bilgisine sahip ise, kişinin kastı tespit edilerek cürüm örgütü üyeliği ötürüsıyla sorumluluğunun tartışılması gerekir ki Anayasa Mahkemesi bu hususu dikkate dahi almamıştır.
ByLock’tan ceza verilmesini haklı bakılırsan Anayasa Mahkemesi bu sonucu ile ceza sorumluluğunu öngörülebilirliğe ve hukuk devletinin gereklerine alışılmamış bir biçimde genişletmiştir.
Hakkında çabucak hemen katılaşmış bir mahkeme sonucu bulunmayan örgütle kontaklı olarak, kanunda kabahat olarak tanımlanmayan bir fiili icra etmenin tek başına “silahlı terör örgütü üyeliği” üzere, yaptırımları ağır olan bir hatadan ceza verilmesini haklı bakılırsan Anayasa Mahkemesi bu sonucu ile ceza sorumluluğunu öngörülebilirliğe ve hukuk devletinin gereklerine alışılmamış bir biçimde genişletmiştir.
FETÖ yargılamalarında basitlaşan hukuksuzlar niçiniyle “At izi, it izine karışmış”, yüz binlerce insan terör örgütü üyeliği suçlamasıyla karşı karşıya bırakılmıştır.
Bu minvalde, FETÖ yargılamalarında basitlaşan hukuksuzlar niçiniyle “At izi, it izine karışmış”, yüz binlerce insan terör örgütü üyeliği suçlamasıyla karşı karşıya bırakılmıştır. Bu durum, fazlaca önemli kişisel mağduriyetler ortaya çıkardığı üzere toplumsal ve toplumsal açıdan da büyük yaralar açmıştır.
Anayasa Mahkemesi, varoluş maksadına uygun olarak, insan hakları ihlalleri karşısında dur diyebilmeli ve hukukun siyasete alet edilmesine fırsat vermemelidir.
Anayasa Mahkemeleri, anayasanın, hukuk devletinin, temel hak ve hürriyetlerin bekçisi olarak kabul edilirler. Onlardan beklenen, hukuku her şeyin üstünde tutmaları ve her şeyi hukuka tabi kılmalarıdır. Hukuk devletinin gereklerinin yerle bir edildiği ve insan hakkı ihlallerinin sistematik bir hal aldığı bu günlerde, Anayasa Mahkemesi’ne düşen, haksızlıklara göz yummak ve onları bir biçimde gerekçelendirmeye çalışmak değildir. Mahkeme, varoluş hedefine uygun olarak, insan hakları ihlalleri karşısında dur diyebilmeli ve hukukun siyasete alet edilmesine fırsat vermemelidir.”
Karara reaksiyon gösteren DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, ”Anayasa Mahkemesi 15 Nisan 2021 tarihindeki Adnan Şen sonucunda, hukuk devletinin temel unsurları ve ceza sorumluluğunun gerekleri ile bağdaşmayan değerlendirmelere yer verilmiştir” dedi.
Yenerooğlu’nun açıklamalarından öne çıkanlar şu biçimde:
”Mahkeme daha evvelce benzeri biçimde, 04 Haziran 2020 tarihindeki Ferhat Kara müracaatında da ByLock bilgilerinin yasal bir temele dayanmadan yahut hukuka alışılmamış biçimde elde edildiğine yönelik tezler açısından bir ihlal bulunmadığına karar vermiştir. Ayrıyeten ByLock bilgilerini mahkûmiyet sonucunda tek yahut belirleyici kanıt olarak kullanmanın, adil yargılanma hakkı kapsamındaki yol garantilerini büsbütün etkisiz hâle getiren keyfî bir uygulama olmadığına hükmetmişti.
Son kararda ise Mahkeme 15 Temmuz 2016 tarihi öncesinde rastgele bir somut kabahatin işlenmesine katılmayan şahısların içerikleri tespit edilmese dahi sadece ByLock programını kullanımı “silahlı terör örgütüne üye olmak” kabahati için tek ve belirleyici kanıt olarak yorumlanmasını değerlendirmiştir. Kararda, bu durumun kanunda yasak olarak belirlenen aksiyonun kapsamını cürüm ve cezaların yasallığı unsuruna muhalif olarak genişletmediği, örgüt üyeliğine ait kuralın özüyle çelişmediği ve öngörülebilir olduğuna işaret edilmiştir. Belirtmek gerekir ki kararda, hukuk devletinin temel prensipleri ve ceza sorumluluğunun gerekleri ile bağdaşmayan değerlendirmelere yer verilmiştir.
“Terör örgütü” nitelemesini MGK bile darbeden 50 gün evvel yapabilmişken vatandaşların FETÖ/PDY’nin terör örgütü niteliğini MGK’dan epeyce evvel anlamasının beklenmesi önemli bir problemdir.
Karar, içerisinde biroldukça çelişkiyi barındırmaktadır. Anayasa Mahkemesi, Türk hukukunda bir yapının terör örgütü olarak tespitinin fakat yargı sonucuyla mümkün olduğunu belirtmesine karşın şahısların ortada bir yargı sonucu yokken, yapılanmanın “meşru hedefle kurulup hata örgütüne dönüştüğü an”dan itibaren sorumlu olduklarını söz etmektedir. Mahkeme, ülkemizde ve yurt haricinde yıllar boyunca faaliyetlerini sürdüren FETÖ/PDY’nin kendisini başta eğitim olmak üzere topluma yararlı alanlarda faaliyet gösteren dini bir küme olarak nitelediğini ve bu istikametiyle toplumun değerli bir kesiti tarafınca dayanak gördüğünü, ötürüsıyla baştan beri yasa dışı bir yapılanma olmadığını kabul etmekle birlikte kelam konusu dönüşümün daha en başta öngörülmesi gerektiğini anlatmaktadır.
Kararda, süreç içerisinde MGK tarafınca alınan kararlar münasebet gösterilmektedir; lakin bu kararların kademeli bir biçimde alındığı gözden kaçırılmaktadır. Bu durum, vatandaşları öngörülemez bir ceza sorumluluğu altında bırakmaktadır. FETÖ/PDY’nin cebir ve şiddete başvurduğu tarihtilk evvelce örgütün terörizm tarifinin şayet olmazsa olmaz bileşeni olan şiddet kullanma ögesi, darbe teşebbüsü olana kadar toplumda görünür hale gelmemiştir. “Terör örgütü” nitelemesini yargı mercilerindilk evvel yapan MGK bile bunu lakin darbe teşebbüsünden 50 gün evvel, 26.05.2016’da yapabilmişken vatandaşların FETÖ/PDY’nin terör örgütü niteliğini MGK’dan fazlaca evvel anlamasının beklenmesi bellilik ve kusur prensipleri bakımından önemli bir meseledir.
Örgüt üyeliği kabahatinin oluşması için her şeydilk evvelden kişinin bu hareketleri silahlı terör örgütüne üye olma saiki ile yapıyor olduğunun tespit edilmesi gerekir.
Yargıtay içtihadında ortaya koyulan ve Anayasa Mahkemesi tarafınca da benimsenen yaklaşıma bakılırsa, silahlı terör örgütü üyeliği cürmünün oluşabilmesi için örgütle organik bağ kurulması ve çeşitlilik, süreklilik ve yoğunluk gerektiren aksiyon ve faaliyetlerin bulunması gerekmektedir. Anayasa Mahkemesi, genel ilkeyi somut olaya uyarlarken sadece ByLock programının kullanılması biçimindeki hareketin çeşitlilik, yoğunluk, süreklilik içerdiği kanaatine ulaşan derece mahkemesinin sonucunda bir isabetsizlik görmemiş lakin mevzuya ait bir gerekçelendirme yapmaktan da kaçınmıştır.
Kişinin aksiyonları diğer bir somut suça beden vermiyor ise örgüt üyeliği hatasının oluşması için her şeydilk evvelce kişinin bu aksiyonları silahlı terör örgütüne üye olma saiki ile yapıyor olduğunun tespit edilmesi gerekir. Silahlı terör örgütü üyeliği hatasında kişinin bu örgütün tüm maddi ögelerinden haberdar olması, örgütün bu niteliğini ve gayelerini bilerek örgüte dâhil olması kuraldır. Yani kişi, dâhil olduğu örgütün; TMK’nın 1. hususundaki emelleri gerçekleştirmek istediğini, TCK’nın 314. hususunda sayılan cürümleri maksat kabahat olarak işlemek için kurulduğunu ve örgütün silahlı bir örgüt olduğunu bilmeli ve isteyerek örgütün bu hiyerarşik yapısına dâhil olmalıdır. Hatta Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre bir adım daha ileri gidilerek, bireyde “suç sürece amacının” olduğunun da tespit edilmesi gerekir.
Tek başına ByLock programı kullanma aksiyonu, hatanın manevi ögesi olan direkt kastın varlığını ispat edemez. Anayasa Mahkemesi bu hususu dikkate dahi almamıştır.
Bir hukuk devletinde içerikleri ortaya koyulamadığı sürece tek başına bir programı kullanma hareketi cürmün manevi ögesi olan direkt kastın varlığını ispat edemez. Bu aksiyon kişinin örgüt hiyerarşisine dahil olduğunun, örgütle canlı ve faal organik bağ kurduğunun da göstergesi olamaz.
O denli ki bir kişinin kapalı devre bir irtibat ağı olduğunu bilerek bu sisteme dahil olabilmesi mümkündür. Bu niçinle yalnızca bu bilgi ceza hukuku sorumluluğu için kâfi olamaz. Şayet kişi, bu programın bir hata örgütünün üyelerine özel kapalı devre bir bağlantı aracı olduğu ve bu program üzerinden hata işlenmesine yönelik bir faaliyet icra edildiği bilgisine sahip ise, kişinin kastı tespit edilerek cürüm örgütü üyeliği ötürüsıyla sorumluluğunun tartışılması gerekir ki Anayasa Mahkemesi bu hususu dikkate dahi almamıştır.
ByLock’tan ceza verilmesini haklı bakılırsan Anayasa Mahkemesi bu sonucu ile ceza sorumluluğunu öngörülebilirliğe ve hukuk devletinin gereklerine alışılmamış bir biçimde genişletmiştir.
Hakkında çabucak hemen katılaşmış bir mahkeme sonucu bulunmayan örgütle kontaklı olarak, kanunda kabahat olarak tanımlanmayan bir fiili icra etmenin tek başına “silahlı terör örgütü üyeliği” üzere, yaptırımları ağır olan bir hatadan ceza verilmesini haklı bakılırsan Anayasa Mahkemesi bu sonucu ile ceza sorumluluğunu öngörülebilirliğe ve hukuk devletinin gereklerine alışılmamış bir biçimde genişletmiştir.
FETÖ yargılamalarında basitlaşan hukuksuzlar niçiniyle “At izi, it izine karışmış”, yüz binlerce insan terör örgütü üyeliği suçlamasıyla karşı karşıya bırakılmıştır.
Bu minvalde, FETÖ yargılamalarında basitlaşan hukuksuzlar niçiniyle “At izi, it izine karışmış”, yüz binlerce insan terör örgütü üyeliği suçlamasıyla karşı karşıya bırakılmıştır. Bu durum, fazlaca önemli kişisel mağduriyetler ortaya çıkardığı üzere toplumsal ve toplumsal açıdan da büyük yaralar açmıştır.
Anayasa Mahkemesi, varoluş maksadına uygun olarak, insan hakları ihlalleri karşısında dur diyebilmeli ve hukukun siyasete alet edilmesine fırsat vermemelidir.
Anayasa Mahkemeleri, anayasanın, hukuk devletinin, temel hak ve hürriyetlerin bekçisi olarak kabul edilirler. Onlardan beklenen, hukuku her şeyin üstünde tutmaları ve her şeyi hukuka tabi kılmalarıdır. Hukuk devletinin gereklerinin yerle bir edildiği ve insan hakkı ihlallerinin sistematik bir hal aldığı bu günlerde, Anayasa Mahkemesi’ne düşen, haksızlıklara göz yummak ve onları bir biçimde gerekçelendirmeye çalışmak değildir. Mahkeme, varoluş hedefine uygun olarak, insan hakları ihlalleri karşısında dur diyebilmeli ve hukukun siyasete alet edilmesine fırsat vermemelidir.”