Türkiye gündeminde uzun müddettir gelecek seçimlere ait savlar ve siyasi partilerin açıklamaları yer alıyor. Bunlardan en çok konuşulanı ise “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi.” birebir vakitte hükümetin “Yeni Anayasa” çalışması da gündem ısıtan başka bir başlık olarak kendine yer buluyor.
BBC’den Ayşe Sayın’ın haberine bakılırsa; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “yeni yılın birinci aylarında millete sunacaklarını” deklare ettiğı yeni anayasa çalışmasında, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde revizyona dönük” düzenlemelere de yer vermeyi planlıyor.
MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin 100 unsurluk anayasa değişikliği teklifini tamamlamasının akabinde Prof. Dr. Yavuz Atar başkanlığında oluşturulan Anayasa Bilim Şurası oluşturan AK Parti, yeni anayasa çalışmalarını sürdürüyor.
AK PARTİ’NİN KÂFİ SANDALYESİ BULUNMUYOR
Anayasa değişikliği için Meclis’te MHP’nin dayanağına rağmen AK Parti’nin kâfi sandalyesi ise bulunmuyor. Habere nazaran; hem “geniş tabanlı anayasa” yapabilmek, tıpkı vakitte 2023 seçimlerinin “sistem referandumuna” dönüşmesini engellemek için yeni bir atağa hazırlanıyor.
MUHALEFTLE DE GÖRÜŞÜLECEK
Anayasa taslağının evvel MHP ile görüşülerek ayrıntılandırılması düşünülürken kamuoyuna açıklanmadan evvel ise muhalefete de gdolayılmesi de masada. bu türlü muhalefetin “baştan reddi ve karşı cephe” oluşturmasının önüne geçilmesi planlanıyor.
EVVELKİ ÇALIŞMA RAFA KALDIRILMIŞTI
Başkanlık sisteminin MHP’nin sürpriz dayanağıyla süratle uygulanmaya başlanmasının yanında sistemde kimi aksaklıkların olduğu AK Parti’de kabul görüyor. Daha evvel kelam konusu duruma ait “sistem revizyonu” tartışmaları gündeme gelmiş ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında sistemin aksayan taraflarına ait bir “çalışma yapılması” kararlaştırılmıştı.
Lakin, sistem revizyonu tartışması, muhalefet tarafınca “Başkanlık Sistemi’nden vazgeçiliyor” algısı oluşturulmaya çalıştığı sebebi öne sürülerek rafa kaldırılmış, yalnızca Genel Kurul’un çalıştığı günlerde Meclis’te “nöbetçi bakan” uygulaması ile sonlu kalmıştı. Lakin bu uygulama da beklentileri karşılamamıştı.
DENGE-DENETLEME DÜZENLEMESİ
AK Parti yöneticilerinin verdiği bilgiye nazaran anayasa taslağında, “denge-denetleme sistemi”nin güçlendirilmesi, kabine üyelerinin hem Meclis, tıpkı vakitte seçmene “hesap verebilirliğinin” sağlanması parlamentonun kontrol ytesirinin daha da artırılmasına dönük düzenlemeler yer alacak.
KIRMIZI ÇİZGİ: SİSTEMİN HER ŞARTTA KORUNMASI
AK Parti’nin “kırmızı çizgisini” ise Başkanlık Sistemi’nin “her şartta korunması” oluşturuyor. Bunun haricinde, anayasanın “uzlaşma ve geniş tabanlı” olabilmesi için de nelerden “feragat edilebileceği” tartışılıyor.
İKTİDAR VE MUHALEFETİN TALEPLERİNİN ORTADA BULUŞMASI İŞARET EDİLİYOR
Yeni ve sivil anayasanın “geniş tabanlı” olabilmesi için iktidar ve muhalefetin taleplerinin “ortada buluşması” yahut iki tarafın da en azından “ortaya yaklaşması” gereğine işaret ediliyor.
AK Parti Meclis Kümesi’nden bir yetkili, Başkanlık Sistemi’ne geçilmesinin anayasal taraftan büyük ölçüde “iktidar talebinin” karşılanması manasına geldiğine işaret ederek, sistemin “ortaya çekilmesi” konusunda nelerden “feragat edilebileceğini” şöyleki anlatıyor:
“Anayasa evvelden muhalefetin vesayeti altındaydı. Buna karşı biz, ortada olması gereken anayasa eğrisini bize yaklaştırdık. Lakin ikisinin ortada buluşması lazım. Biz aslına bakarsanız fedakarlıkta bulunacağız. Bu işi bir arada çözelim anlayışı ile muhalefete gidilip feragat edilecek hususlar ele alınabilir.”
GENSORU, KELAMLI SORU…
“Feragat edilebilecekler” içinde, bakanların ve lider yardımcısının parlamentodan, milletvekilleri içinden atanması ve Parlamenter Sistem’deki “güvenoyuna” misal bir sistemle belirli şartlarda “gorevden alınması”, gensoru, kelamlı soru üzere Meclis kontrol yollarının bir daha getirilmesi ile daha faal bir “denge-denetleme” sistemi oluşturulması sayılıyor.
Muhalefetle masaya oturulduğunda bunlardan bir ölçü daha “esnemeye gidilebileceği” ve “yarı başkanlık” sistemine emsal bir noktada buluşulabileceği tabir ediliyor.
BAŞBAKANLIK MAKAMINA SICAK BAKILMIYOR
Lakin “iki başlılık” yaratacağı sebebi öne sürülerek yarı başkanlık sistemindeki üzere “başbakanlık” makamının bir daha ihdas edilmesine sıcak bakmıyor.
PARLAMENTO KOALİSYONU
Eski parlamenter sistemi muhalefetin de istemediğini ve bu niçinle “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerdiğine işaret eden AK Parti kurmayları, parlamenter sistemde Meclis’in “hükümet kuran, hükümet yıkan” fonksiyon üstlendiği, Güneş Motel olayı üzere, “milletvekili transferleri”, hülle halleriyle hükümet kurma yolunu açtığı ve bunun da istikrarsızlık oluşturduğuna dikkat çekiyorlar.
Lakin “parlamentosu güçlendirilmiş” bir Başkanlık Sistemi’nin, iktidar değil “parlamento koalisyonunu” sağlayarak istikrar denetleme sisteminin oturmasının sağlanacağı vurgulanıyor.
AKP kurmayları, “Bakanların parlamentodan çıkmasının avantajı, yasama faaliyetinde koalisyon kurmak daha kolay olur, gerekirse öbür partilerden de kabineye bakan alınabilir. Bu, sistemi de konsolide eder, yasama faaliyetine heyecan getirir” yorumunu yapıyor.
BBC’den Ayşe Sayın’ın haberine bakılırsa; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “yeni yılın birinci aylarında millete sunacaklarını” deklare ettiğı yeni anayasa çalışmasında, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde revizyona dönük” düzenlemelere de yer vermeyi planlıyor.
MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin 100 unsurluk anayasa değişikliği teklifini tamamlamasının akabinde Prof. Dr. Yavuz Atar başkanlığında oluşturulan Anayasa Bilim Şurası oluşturan AK Parti, yeni anayasa çalışmalarını sürdürüyor.
AK PARTİ’NİN KÂFİ SANDALYESİ BULUNMUYOR
Anayasa değişikliği için Meclis’te MHP’nin dayanağına rağmen AK Parti’nin kâfi sandalyesi ise bulunmuyor. Habere nazaran; hem “geniş tabanlı anayasa” yapabilmek, tıpkı vakitte 2023 seçimlerinin “sistem referandumuna” dönüşmesini engellemek için yeni bir atağa hazırlanıyor.
MUHALEFTLE DE GÖRÜŞÜLECEK
Anayasa taslağının evvel MHP ile görüşülerek ayrıntılandırılması düşünülürken kamuoyuna açıklanmadan evvel ise muhalefete de gdolayılmesi de masada. bu türlü muhalefetin “baştan reddi ve karşı cephe” oluşturmasının önüne geçilmesi planlanıyor.
EVVELKİ ÇALIŞMA RAFA KALDIRILMIŞTI
Başkanlık sisteminin MHP’nin sürpriz dayanağıyla süratle uygulanmaya başlanmasının yanında sistemde kimi aksaklıkların olduğu AK Parti’de kabul görüyor. Daha evvel kelam konusu duruma ait “sistem revizyonu” tartışmaları gündeme gelmiş ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay başkanlığında sistemin aksayan taraflarına ait bir “çalışma yapılması” kararlaştırılmıştı.
Lakin, sistem revizyonu tartışması, muhalefet tarafınca “Başkanlık Sistemi’nden vazgeçiliyor” algısı oluşturulmaya çalıştığı sebebi öne sürülerek rafa kaldırılmış, yalnızca Genel Kurul’un çalıştığı günlerde Meclis’te “nöbetçi bakan” uygulaması ile sonlu kalmıştı. Lakin bu uygulama da beklentileri karşılamamıştı.
DENGE-DENETLEME DÜZENLEMESİ
AK Parti yöneticilerinin verdiği bilgiye nazaran anayasa taslağında, “denge-denetleme sistemi”nin güçlendirilmesi, kabine üyelerinin hem Meclis, tıpkı vakitte seçmene “hesap verebilirliğinin” sağlanması parlamentonun kontrol ytesirinin daha da artırılmasına dönük düzenlemeler yer alacak.
KIRMIZI ÇİZGİ: SİSTEMİN HER ŞARTTA KORUNMASI
AK Parti’nin “kırmızı çizgisini” ise Başkanlık Sistemi’nin “her şartta korunması” oluşturuyor. Bunun haricinde, anayasanın “uzlaşma ve geniş tabanlı” olabilmesi için de nelerden “feragat edilebileceği” tartışılıyor.
İKTİDAR VE MUHALEFETİN TALEPLERİNİN ORTADA BULUŞMASI İŞARET EDİLİYOR
Yeni ve sivil anayasanın “geniş tabanlı” olabilmesi için iktidar ve muhalefetin taleplerinin “ortada buluşması” yahut iki tarafın da en azından “ortaya yaklaşması” gereğine işaret ediliyor.
AK Parti Meclis Kümesi’nden bir yetkili, Başkanlık Sistemi’ne geçilmesinin anayasal taraftan büyük ölçüde “iktidar talebinin” karşılanması manasına geldiğine işaret ederek, sistemin “ortaya çekilmesi” konusunda nelerden “feragat edilebileceğini” şöyleki anlatıyor:
“Anayasa evvelden muhalefetin vesayeti altındaydı. Buna karşı biz, ortada olması gereken anayasa eğrisini bize yaklaştırdık. Lakin ikisinin ortada buluşması lazım. Biz aslına bakarsanız fedakarlıkta bulunacağız. Bu işi bir arada çözelim anlayışı ile muhalefete gidilip feragat edilecek hususlar ele alınabilir.”
GENSORU, KELAMLI SORU…
“Feragat edilebilecekler” içinde, bakanların ve lider yardımcısının parlamentodan, milletvekilleri içinden atanması ve Parlamenter Sistem’deki “güvenoyuna” misal bir sistemle belirli şartlarda “gorevden alınması”, gensoru, kelamlı soru üzere Meclis kontrol yollarının bir daha getirilmesi ile daha faal bir “denge-denetleme” sistemi oluşturulması sayılıyor.
Muhalefetle masaya oturulduğunda bunlardan bir ölçü daha “esnemeye gidilebileceği” ve “yarı başkanlık” sistemine emsal bir noktada buluşulabileceği tabir ediliyor.
BAŞBAKANLIK MAKAMINA SICAK BAKILMIYOR
Lakin “iki başlılık” yaratacağı sebebi öne sürülerek yarı başkanlık sistemindeki üzere “başbakanlık” makamının bir daha ihdas edilmesine sıcak bakmıyor.
PARLAMENTO KOALİSYONU
Eski parlamenter sistemi muhalefetin de istemediğini ve bu niçinle “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerdiğine işaret eden AK Parti kurmayları, parlamenter sistemde Meclis’in “hükümet kuran, hükümet yıkan” fonksiyon üstlendiği, Güneş Motel olayı üzere, “milletvekili transferleri”, hülle halleriyle hükümet kurma yolunu açtığı ve bunun da istikrarsızlık oluşturduğuna dikkat çekiyorlar.
Lakin “parlamentosu güçlendirilmiş” bir Başkanlık Sistemi’nin, iktidar değil “parlamento koalisyonunu” sağlayarak istikrar denetleme sisteminin oturmasının sağlanacağı vurgulanıyor.
AKP kurmayları, “Bakanların parlamentodan çıkmasının avantajı, yasama faaliyetinde koalisyon kurmak daha kolay olur, gerekirse öbür partilerden de kabineye bakan alınabilir. Bu, sistemi de konsolide eder, yasama faaliyetine heyecan getirir” yorumunu yapıyor.