Dört yıldır tutuklu yargılanan Osman Kavala üzerinden Batı’yla yaşanan tartışmasız krizin önüne geçmek için Dışişleri iki gün formül aradı. Sonunda 10 elçilik, ülkenin iç işlerine karışmamayı taahhüt eden Viyana Sözleşmesi’nin 41’inci hususuna riayet ettiklerini duyurdu. Bakanlar toplantısı devam ederken gelen açıklamalar tansiyonu düşürdü. Beştepe kaynakları da açıklamanın Erdoğan tarafınca olumlu karşılandığını bildirdi.
ERDOĞAN: NİYETİMİZ KRİZ ÇIKARMAK DEĞİL ARTIK DAHA DİKKATLİ OLURLAR
Cumhurbaşkanı ise büyükelçiler krizine ait “Niyetimiz asla kriz çıkarmak değil, ülkemizin egemenlik haklarını korumak. Açıklamalarla iftiradan geri dönüldü. Bu büyükelçilerin artık beyanlarında daha dikkatli olacaklarına inanıyoruz” dedi. Erdoğan şöyleki devam etti: Türkiye üzere misyon sahibi bir ülkede hiç bir karar tesadüfen alınmaz, hiç bir hareket bilinçsiz yapılmaz. Biz ne yaptığımızı, kararında nelerin ortaya çıkacağını yeterli biliyoruz.
Kabine öncesi sürpriz görüşme
Cumhurbaşkanı, bakanlar toplantısı öncesi MHP önderini kabul etti. Beştepe’de gerçekleşen görüşmeye ait kareler Cumhurbaşkanlığı’nın toplumsal medya hesabından paylaşıldı. Erdoğan ve Bahçeli, son olarak 1 Ekim’de TBMM’de bir ortaya gelmişti.
DAVUTOĞLU’NDAN 10 BÜYÜKELÇİ YANSISI
Biz bu krizi niçin yaşadık?
10 büyükelçi bir ortaya gelip açıklama yaparsa bunun ismi diplomatik rezalet olur. Gereken karşılık verilir fakat diplomatik münasebetler kesilmez. Erdoğan’ın en üst perdeden başlatmış olduğu kriz tek cümleyle yumuşadı. Elçiler esasen uymaları gereken muahedeyi teyit etti. Ne oldu artık? ‘Pişmanız’ mı dediler? Hayır. 10 ülke de dahil herkes Cumhurbaşkanı’nın aslına bakarsan atacağı geri adıma yer oluşturdu.
BEŞTEPE’DE SÜRPRİZ TEPE
Cumhurbaşkanı Erdoğan, MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’yi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul etti. Elçiler krizinin ele alınacağı Bakanlar Toplantısı öncesi yapılan görüşme bir saat sürdü. Başkanların programında yer almayan görüşmenin akabinde rastgele bir açıklama yapılmadı.
KAVALA KRiZi BiTTi
Erdoğan’ın Kavala bildirisine imza atan 10 elçinin istenmeyen kişi ilan edileceğini duyurmasıyla başlayan kriz bitmiş oldu. Elçiliklerin paylaşımıyla yumuşayan gergin atmosfer, Ankara’nın atağa olumlu yaklaşımıyla bitti. Kurun rekor üstüne rekor kırdığı beş günlük bıçak sırtı süreçte 9.85’i bakılırsan dolar 9.57’ye indi.
Kanada, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç ve ABD Ankara büyükelçilikleri 18 Ekim’de iş insanı Osman Kavala’nın tutukluğunun dördüncü yılında yaptıkları ortak açıklama ile “Kavala özgür bırakılsın” davetinde bulunmuştu.
Elçilerin Dışişleri’ne çağrıldığı kriz, içişlerine müdahale tartışmaları daha sonrası tırmandı. Erdoğan, 21 Ekim’de “Bunları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” kelamları ile persona non grata (istenmeyen kişi) ilanının sinyalini verdi. Akabinde üç gün daha sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na talimat verdiğini kamuoyuna duyurdu. Dışişleri’nin Cumhurbaşkanlığı’ndan gelen talimat karşısında iki gün boyunca teşebbüste bulunduğu lakin başarılı olamadığı ileri sürülmüştü.
ERDOĞAN’A BRİFİNG VERİLDİ:
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı İlnur Çevik “Erdoğan büyükelçiler konusunda epey kararlı” dedi. Bloomberg haber ajansına konuşan kaynaklar ise 10 büyükelçinin ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmesinin ekonomik ziyanları konusunda Cumhurbaşkanlığı’na brifing verildiğini söylemiş oldu. Bloomberg ‘Ankara’da bu sonucun hayata geçirilmemesinin’ yollarının arandığını duyurdu. Haberde “Erdoğan’ın idaresi 10 ülkenin büyükelçilerinin resmen persona non grata ilan edilmemesi için seçeneklerini değerlendiriyor” denildi.
AB’DEN ANKARA’YA AİHM İLETİSİ:
Alman hükümeti, Fransa Dışişleri ve Finlandiya Cumhurbaşkanı mevzuya ait açıklamalar yaptı. Alman hükümet Sözcüsü Steffen Seibert “Türkiye Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan yorumlar karşısında kaygılı ve şaşkınız, anlamakta kuvvetlik çekiyoruz. Fakat Türkiye tarafınca çabucak hemen resmi bir bildirim yapılmadı. Bekleyip görmek zorundayız. Emsal tehditlerden etkilenen ortaklarla yakın istişare halindeyiz” dedi. Fransa Dışişleri Bakanlığı da resmi bir bilginin gelmediğini deklare etti. Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto emsal açıklamayı yaptı. AB Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut ise spekülasyonlara girmeyeceğini belirterek “Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesi olarak da bütün üye devletlerin olduğu üzere Türkiye’nin de bu kurulun kurumlarına riayet etmesi gerekiyor. Örneğin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de bu kurumlarından bir tanesi, onun kararlarına uygun hareket etmesi bekleniyor” diye konuştu.
EN SON ALMANYA VE FRANSA PAYLAŞTI:
‘Diplomaside görülmemiş kriz’ riskini barındıran tansiyon öncesi Türkiye, Beştepe’deki Bakanlar Toplantısı’nda kilitlendi. Toplantıyla eş vakitli olarak evvel ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nden yapılan akabinde Almanya ve Fransa hariç öbür yedi ülkenin de toplumsal medyadan paylaştığı Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsuruna atıfta bulunulan açıklama tansiyonu yumuşattı.
ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Twitter hesabından yaptığı açıklamada, 18 Nisan 1961 tarihindeki Diplomatik Bağlar Hakkında Viyana Sözleşmesi’nin 41. hususunu hatırlattı. “ABD, Viyana Sözleşmesi’nin 41. Maddesi’ne riayet etmeyi teyit eder” sözüne yer verdi. Akabinde Kanada, Hollanda ve Yeni Zelanda elçilikleri de çevirisine ait çeşitli tartışmalar yapılan iletisi paylaştı. Finlandiya, Danimarka, Norveç ve İsveç elçilikleri ise ABD’nin iletisini retweetledi. Birkaç saat daha sonra Almanya ve Fransa elçilikleri de ABD’nin açıklamasını paylaştı.
Kelam konusu 41. unsurun bilhassa ikinci kısmında yer alan ‘içişlerine müdahale’ kısmını vurgu yapılarak ‘elçiliklerin geri adım attığı’ formunda değerlendirmeler yapıldı. 41. unsur yer alan “Ayrıcalıklarına ve bağışıklıklarına hâlel gelmeksizin, bu üzere ayrıcalıklardan ve bağışıklıklardan yararlanan bütün şahıslar kabul eden Devletin kanunlarına ve nizamlarına riayet etmekle yükümlüdür. Anılan Devletin iç işlerine karışmamakla da bu şahıslar keza yükümlüdür” tabirlerine dikkat çekildi. Ayrıyeten, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price de 18 Ekim’de Osman Kavala’ya yönelik açıklamanın Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsuruyla dengeli olduğunu belirtti.
AK PARTİ ‘NET DURUŞ’ DEDİ:
Anadolu Ajansı, Cumhurbaşkanlığı kaynaklarının ABD ve öbür büyükelçiliklerin açıklamalarının Erdoğan tarafınca olumlu karşılandığını bildirdi. Yaşanan gelişmeler daha sonrası güne 9.85’ten başlayan dolar kuru 9.57 düzeyine geriledi.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik ise Türkiye’nin diplomatlara karşı misafirperverliğine işaret etti. ‘Kurallara riayet ederek bağları güçlendirmek için çalışan diplomatların her vakit takdir edildiğini’ kaydeden Çelik “Ülkemizin içişlerine ve egemenlik haklarına karışma manasına gelen her beyanı en kuvvetli biçimde reddettik ve reddedeceğiz. Cumhurbaşkanımız devletimizin başı olarak bu duruşu en net ve en kuvvetli biçimde ortaya koymuştur. Türkiye’nin bu hassasiyeti, Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsurunda açıkça söz edilmektedir” paylaşımı yaptı.
AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hamza Dağ ise “Ülkemizin dirayetli duruşu yardımıyla, 10 büyükelçi içişlerimize ve yargı bağımsızlığımıza müdahale teşebbüsünden geri adım attı. Türkiye’yi masada dizayn etmeye çalışan bu cins teşebbüsler, bugün olduğu üzere bundan daha sonra da boşa çıkacaktır” görüşünü savundu.
ARTIK BEYANLARINDA DİKKATLİ OLACAKLARINA İNANIYORUZ
Erdoğan, 3 saat 40 dakika süren Bakanlar Toplantısı’nın akabinde daha evvel istenmeyen kişi ilan edilmeleri tarafında talimat verdiği 10 büyükelçi hakkında konuştu.
Yapılan açıklamalarla ‘bühtan dönüldüğünü’ söylemiş oldu:
“Geçmişte ülkemizi istedikleri üzere yönlendirebilenler, Türkiye artık kendi duruşunu sergilemeye başladığında paniğe kapıldılar. Kendi yasama ve yürütme organlarımızın bile anayasa gereği işine karışamadığı yargımızı, bir küme büyükelçinin sigaya çekmesine tahammül edemeyiz. Bağımsız ve tarafsız yargımızla, yargı mensuplarımıza yönelik bu saygısızlığa gereken karşılığı vermek devletin başı olarak herkestilk evvel bizim nazaranvimizdir. Türkiye’nin nezaketini zaaf bakılırsarek eski alışkanlıklarına yönelenler, yaptıkları yanlışı kabul etmedikleri sürece hak ettikleri karşılığı alacaklardır. Ülkemizin bağımsızlığına ve milletimizin hassasiyetlerine hürmet duymayan hiç kimse, sıfatı ne olursa olsun bu ülkede barınamaz. Türk yargısı kimsenin buyruğuna girmez, saygısızlığa gereken karşılık verilmiştir. Büyükelçilerin hadsiz açıklamaları direkt ülkemizin egemenlik haklarını maksat aldı. Bizim niyetimiz asla kriz çıkarmak değil, ülkemizin onurunu ve egemenlik haklarını korumaktır. Bugün tıpkı büyükelçiler yaptığı açıklamayla bühtandan geri dönmüştür. Büyükelçilerin artık Türkiye’nin egemenlik hakları konusundaki beyanlarında daha dikkatli olacaklarına inanıyoruz.”
KAPICIDA OTOMOBİL VAR
Türkiye’ye ekonomik taarruz yapıldığını öne süren Erdoğan “Ülkemizin izlediği iktisat siyasetini hâlâ anlamamış olanlar, dönüp Ulusal Mücadele’ye bakmalıdır” dedi ve ekledi:
“Dünyayı ve ülkemizi okurken insanlarımızın yaşadığı meşakkatleri asla görmezden gelmiyor, tahlili için çalışmaktan geri durmuyoruz. ‘Evine götürmeye ekmek yok’ diyor, yok bu biçimde bir şey. Kim diyor bunu, CHP’lisi, İP’lisi. Bunlarda edep, haya yok. Ne ar kaldı, ne namus kaldı, ne haya kaldı. Her meskende otomobil var, kapıcısında otomobil var, şu anda ikinci el otomobil yetişmiyor aslına bakarsanız. Bunları nasıl görmemezlikten geliyorsunuz. Ancak bunu televizyon ekranlarından vatandaşa anlatır, vatandaşı kandırabilirsiniz lakin bizi kandıramazsınız. Zira hepsinin istatistiklerini tutuyoruz.
Maliyetlerdeki yükselişin ötesinde fırsatçılık yapanlara da göz açtırmayacağız. Bu husustaki kontrolleri ve müeyyideleri sıkılaştırıyoruz. bu vakitteki talihsizliğimiz global kriz ile ülkemize yönelik hücumların tepe yapmış olmasıdır.”
‘YARGI BAĞIMSIZ KİMSE MÜDAHALE EDEMEZ’
10 ülkenin büyükelçilikleri tarafınca yapılan Osman Kavala açıklamasına, Yargıtay ve HSK’den cevaplar geldi. Her iki kurum da yargının bağımsız olduğunu savundu. Hakim ve Savcılar Kurulu’nun açıklamasında “Tüm resmi ve özel kurum ve kuruluşlar ile birey ve toplulukların yargı bağımsızlığına hürmet göstererek, yargılama süreçlerine müdahale niteliği taşıyacak her türlü hareket ve telaffuzdan kaçınması ehemmiyet arz etmektedir” denildi. Yargıtay Lideri Mehmet Akarca da “Bağımsız yargıya hiç bir makam, merci, güç içeride yahut dışarıda tavsiye ve telkinde bulunamaz, buyruk ve talimat veremez” dedi.
‘BU DİPLOMASİNİN BAŞARISIDIR GARABETTEN DERS ÇIKARILSIN’
CHP’li Ünal Çeviköz:
On büyükelçinin persona non grata ilan edilmesi üzere bir yanlışın önüne geçilmesine yönelik gayretlerin sonuç verdiği anlaşılıyor. Diplomasinin başarısı bir kere daha görüldü. Bu tahlile emek veren ve sonuca yardımcı olan Dışişleri Bakanlığımızın mensubu olmakla gurur duyuyorum.
DEVA Partili Mustafa Yeneroğlu:
Keskin sirke küpüne ziyan verir. Hele dış siyasette ülkenin menfaati gereği her vakit sağduyulu hareket etmek gerekir. Persona non grata’dan vazgeçilmesi gerçek bir karar. Umarım bu yaşanan garabetten ders çıkartılır. Demek ki; Cumhurbaşkanı sonunu hesap etmeden konuşmaması gerekiyormuş.
GÜZEL Partili Ahmet Erozan:
Buram buram pazarlık kokuyor… Erdoğan’ın ‘Günah çıkarın, ben de tükürdüğümü yalayayım’ dediği anlaşılıyor. Öbür Büyükelçiliklerin de benzeri açıklamalar yapmaları beklenir. Sonunda Erdoğan’ın ‘affedici kimliği’ öne çıkarılacaktır.
Eski Washington Büyükelçisi Namık Tan:
On büyükelçi düştüğümüz çukurdan kurtulmamız için bir ip atmışa benziyor. Bizimkilerin bu açıklamaların üzerine atlaması bir danışıklı dövüşün de işareti. Yani, bizi kendi kendimizi düşürdüğümüz çukurdan kurtarmak için attığınız ipi tutmaya hazırız diyor bizimkiler…
Emekli büyükelçi Uluç Özülker:
ABD bu açılımıyla aslında hem alakaları hem genel manada herkesi kurtarmış oldu. ABD bu açılımı yapmakla ‘Ben esasen gereğini yaptım, şikayetimi ilettim, gündem yarattım, maksadıma vardım’ demiştir. İyi olmuştur.
Elçilere yargının baskıyla karar alacağını kim öğretti
Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu, elçiler krizini kıymetlendirdi. “On büyükelçi güya Osmanlı’nın son periyodundaki İstanbul sefirleri üzere Ankara’ya talimat vermeye kalkıyor” diyen Davutoğlu “Peki bu büyükelçilere siyasi baskı ile yargının karar alacağını kim öğretti” diye soru ve şöyleki devam etti:
“Amerikan lideri buyruğu verdi, rahip Brunson’u sonraki gün özgür bıraktılar. Merkel talimatı verdi, Deniz Yücel’i özgür bıraktılar. Yabancılar yargının Cumhurbaşkanına ve iktidara dönük baskılara göre işlediği kararına nasıl vardılar? Bu yolu kim açtı arkadaşlar? Yargımızı diğer milletlerin başkanlarının baskısı karşısında kırılgan yapanlar kim? ‘Emret Erdoğan bıraksın’ düzeneğini goren büyükelçiler durur mu? 10 Büyükelçi de kalkıp hiç bir diplomatik teamüle uymayan, sömürge valisi edasıyla Türk yargısına ve Türkiye’ye ültimatom veriyorlar. bu biçimde bir rezillik olabilir mi? Siz büyükelçi misiniz aktivist misiniz? Bu rezalete gereken karşılık verilir. Lakin bu karşılık en çok ticaret yaptığımız ülkelerle diplomatik alakaları kesmek olmaz.
Erdoğan’ın en üst perdeden neredeyse 10 ülke ile tüm bağları kesmeye kadar varan bir tonda başlatmış olduğu kriz tek cümle ile yumuşadı. Büyükelçilikler esasen uymakta oldukları bir mutabakata uymaya devam edeceklerini söylemiş olduler. Ne oldu artık? Kavala açıklamasından pişmanız mı dediler? tekrar bu biçimde açıklama yapmayacağız mı dediler? Hayır. 10 ülke dahil herkes Erdoğan’ın aslına bakarsan atacağı geri adıma taban oluşturdu. Madem istenmeyen adam ilan edeceğiz diye hamaset yapıp kendini meydanda alkışlatıyorsun; daha sonra da 24 saat geçince geri adım atıp ülkeyi ikinci defa rezil etmeyeceksin. Ya yapmayacağın şeyi söylemeyeceksin ya da söylüyorsan yapacaksın. bu biçimde bir başkanın bu biçimde bir ülkenin kelamını artık kim ciddiye alır. Bu milletin onuru bu kadar ayaklar altına alınır mı? Yarın birebir tehdidi savursanız herkes diyecek ki ‘geri adım atmaları bir satırlık, hiç bir maliyeti olmayan açıklamaya bakar’. Kıymetli olan bir krizi süreksiz bir süre için atlatmak değil, bu krize yol açan zihniyeti, tekniği ve üslubu terk etmektir. Bu büyükelçiler nasıl bu biçimde bir açıklama yapabilmişler? Bunun niçini de bu iktidardır.”
ERDOĞAN: NİYETİMİZ KRİZ ÇIKARMAK DEĞİL ARTIK DAHA DİKKATLİ OLURLAR
Cumhurbaşkanı ise büyükelçiler krizine ait “Niyetimiz asla kriz çıkarmak değil, ülkemizin egemenlik haklarını korumak. Açıklamalarla iftiradan geri dönüldü. Bu büyükelçilerin artık beyanlarında daha dikkatli olacaklarına inanıyoruz” dedi. Erdoğan şöyleki devam etti: Türkiye üzere misyon sahibi bir ülkede hiç bir karar tesadüfen alınmaz, hiç bir hareket bilinçsiz yapılmaz. Biz ne yaptığımızı, kararında nelerin ortaya çıkacağını yeterli biliyoruz.
Kabine öncesi sürpriz görüşme
Cumhurbaşkanı, bakanlar toplantısı öncesi MHP önderini kabul etti. Beştepe’de gerçekleşen görüşmeye ait kareler Cumhurbaşkanlığı’nın toplumsal medya hesabından paylaşıldı. Erdoğan ve Bahçeli, son olarak 1 Ekim’de TBMM’de bir ortaya gelmişti.
DAVUTOĞLU’NDAN 10 BÜYÜKELÇİ YANSISI
Biz bu krizi niçin yaşadık?
10 büyükelçi bir ortaya gelip açıklama yaparsa bunun ismi diplomatik rezalet olur. Gereken karşılık verilir fakat diplomatik münasebetler kesilmez. Erdoğan’ın en üst perdeden başlatmış olduğu kriz tek cümleyle yumuşadı. Elçiler esasen uymaları gereken muahedeyi teyit etti. Ne oldu artık? ‘Pişmanız’ mı dediler? Hayır. 10 ülke de dahil herkes Cumhurbaşkanı’nın aslına bakarsan atacağı geri adıma yer oluşturdu.
BEŞTEPE’DE SÜRPRİZ TEPE
Cumhurbaşkanı Erdoğan, MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’yi Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul etti. Elçiler krizinin ele alınacağı Bakanlar Toplantısı öncesi yapılan görüşme bir saat sürdü. Başkanların programında yer almayan görüşmenin akabinde rastgele bir açıklama yapılmadı.
KAVALA KRiZi BiTTi
Erdoğan’ın Kavala bildirisine imza atan 10 elçinin istenmeyen kişi ilan edileceğini duyurmasıyla başlayan kriz bitmiş oldu. Elçiliklerin paylaşımıyla yumuşayan gergin atmosfer, Ankara’nın atağa olumlu yaklaşımıyla bitti. Kurun rekor üstüne rekor kırdığı beş günlük bıçak sırtı süreçte 9.85’i bakılırsan dolar 9.57’ye indi.
Kanada, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç ve ABD Ankara büyükelçilikleri 18 Ekim’de iş insanı Osman Kavala’nın tutukluğunun dördüncü yılında yaptıkları ortak açıklama ile “Kavala özgür bırakılsın” davetinde bulunmuştu.
Elçilerin Dışişleri’ne çağrıldığı kriz, içişlerine müdahale tartışmaları daha sonrası tırmandı. Erdoğan, 21 Ekim’de “Bunları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” kelamları ile persona non grata (istenmeyen kişi) ilanının sinyalini verdi. Akabinde üç gün daha sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na talimat verdiğini kamuoyuna duyurdu. Dışişleri’nin Cumhurbaşkanlığı’ndan gelen talimat karşısında iki gün boyunca teşebbüste bulunduğu lakin başarılı olamadığı ileri sürülmüştü.
ERDOĞAN’A BRİFİNG VERİLDİ:
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı İlnur Çevik “Erdoğan büyükelçiler konusunda epey kararlı” dedi. Bloomberg haber ajansına konuşan kaynaklar ise 10 büyükelçinin ‘istenmeyen kişi’ ilan edilmesinin ekonomik ziyanları konusunda Cumhurbaşkanlığı’na brifing verildiğini söylemiş oldu. Bloomberg ‘Ankara’da bu sonucun hayata geçirilmemesinin’ yollarının arandığını duyurdu. Haberde “Erdoğan’ın idaresi 10 ülkenin büyükelçilerinin resmen persona non grata ilan edilmemesi için seçeneklerini değerlendiriyor” denildi.
AB’DEN ANKARA’YA AİHM İLETİSİ:
Alman hükümeti, Fransa Dışişleri ve Finlandiya Cumhurbaşkanı mevzuya ait açıklamalar yaptı. Alman hükümet Sözcüsü Steffen Seibert “Türkiye Cumhurbaşkanı tarafınca yapılan yorumlar karşısında kaygılı ve şaşkınız, anlamakta kuvvetlik çekiyoruz. Fakat Türkiye tarafınca çabucak hemen resmi bir bildirim yapılmadı. Bekleyip görmek zorundayız. Emsal tehditlerden etkilenen ortaklarla yakın istişare halindeyiz” dedi. Fransa Dışişleri Bakanlığı da resmi bir bilginin gelmediğini deklare etti. Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto emsal açıklamayı yaptı. AB Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut ise spekülasyonlara girmeyeceğini belirterek “Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesi olarak da bütün üye devletlerin olduğu üzere Türkiye’nin de bu kurulun kurumlarına riayet etmesi gerekiyor. Örneğin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de bu kurumlarından bir tanesi, onun kararlarına uygun hareket etmesi bekleniyor” diye konuştu.
EN SON ALMANYA VE FRANSA PAYLAŞTI:
‘Diplomaside görülmemiş kriz’ riskini barındıran tansiyon öncesi Türkiye, Beştepe’deki Bakanlar Toplantısı’nda kilitlendi. Toplantıyla eş vakitli olarak evvel ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’nden yapılan akabinde Almanya ve Fransa hariç öbür yedi ülkenin de toplumsal medyadan paylaştığı Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsuruna atıfta bulunulan açıklama tansiyonu yumuşattı.
ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Twitter hesabından yaptığı açıklamada, 18 Nisan 1961 tarihindeki Diplomatik Bağlar Hakkında Viyana Sözleşmesi’nin 41. hususunu hatırlattı. “ABD, Viyana Sözleşmesi’nin 41. Maddesi’ne riayet etmeyi teyit eder” sözüne yer verdi. Akabinde Kanada, Hollanda ve Yeni Zelanda elçilikleri de çevirisine ait çeşitli tartışmalar yapılan iletisi paylaştı. Finlandiya, Danimarka, Norveç ve İsveç elçilikleri ise ABD’nin iletisini retweetledi. Birkaç saat daha sonra Almanya ve Fransa elçilikleri de ABD’nin açıklamasını paylaştı.
Kelam konusu 41. unsurun bilhassa ikinci kısmında yer alan ‘içişlerine müdahale’ kısmını vurgu yapılarak ‘elçiliklerin geri adım attığı’ formunda değerlendirmeler yapıldı. 41. unsur yer alan “Ayrıcalıklarına ve bağışıklıklarına hâlel gelmeksizin, bu üzere ayrıcalıklardan ve bağışıklıklardan yararlanan bütün şahıslar kabul eden Devletin kanunlarına ve nizamlarına riayet etmekle yükümlüdür. Anılan Devletin iç işlerine karışmamakla da bu şahıslar keza yükümlüdür” tabirlerine dikkat çekildi. Ayrıyeten, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price de 18 Ekim’de Osman Kavala’ya yönelik açıklamanın Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsuruyla dengeli olduğunu belirtti.
AK PARTİ ‘NET DURUŞ’ DEDİ:
Anadolu Ajansı, Cumhurbaşkanlığı kaynaklarının ABD ve öbür büyükelçiliklerin açıklamalarının Erdoğan tarafınca olumlu karşılandığını bildirdi. Yaşanan gelişmeler daha sonrası güne 9.85’ten başlayan dolar kuru 9.57 düzeyine geriledi.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik ise Türkiye’nin diplomatlara karşı misafirperverliğine işaret etti. ‘Kurallara riayet ederek bağları güçlendirmek için çalışan diplomatların her vakit takdir edildiğini’ kaydeden Çelik “Ülkemizin içişlerine ve egemenlik haklarına karışma manasına gelen her beyanı en kuvvetli biçimde reddettik ve reddedeceğiz. Cumhurbaşkanımız devletimizin başı olarak bu duruşu en net ve en kuvvetli biçimde ortaya koymuştur. Türkiye’nin bu hassasiyeti, Viyana Sözleşmesi’nin 41. unsurunda açıkça söz edilmektedir” paylaşımı yaptı.
AK Parti Genel Lider Yardımcısı Hamza Dağ ise “Ülkemizin dirayetli duruşu yardımıyla, 10 büyükelçi içişlerimize ve yargı bağımsızlığımıza müdahale teşebbüsünden geri adım attı. Türkiye’yi masada dizayn etmeye çalışan bu cins teşebbüsler, bugün olduğu üzere bundan daha sonra da boşa çıkacaktır” görüşünü savundu.
ARTIK BEYANLARINDA DİKKATLİ OLACAKLARINA İNANIYORUZ
Erdoğan, 3 saat 40 dakika süren Bakanlar Toplantısı’nın akabinde daha evvel istenmeyen kişi ilan edilmeleri tarafında talimat verdiği 10 büyükelçi hakkında konuştu.
Yapılan açıklamalarla ‘bühtan dönüldüğünü’ söylemiş oldu:
“Geçmişte ülkemizi istedikleri üzere yönlendirebilenler, Türkiye artık kendi duruşunu sergilemeye başladığında paniğe kapıldılar. Kendi yasama ve yürütme organlarımızın bile anayasa gereği işine karışamadığı yargımızı, bir küme büyükelçinin sigaya çekmesine tahammül edemeyiz. Bağımsız ve tarafsız yargımızla, yargı mensuplarımıza yönelik bu saygısızlığa gereken karşılığı vermek devletin başı olarak herkestilk evvel bizim nazaranvimizdir. Türkiye’nin nezaketini zaaf bakılırsarek eski alışkanlıklarına yönelenler, yaptıkları yanlışı kabul etmedikleri sürece hak ettikleri karşılığı alacaklardır. Ülkemizin bağımsızlığına ve milletimizin hassasiyetlerine hürmet duymayan hiç kimse, sıfatı ne olursa olsun bu ülkede barınamaz. Türk yargısı kimsenin buyruğuna girmez, saygısızlığa gereken karşılık verilmiştir. Büyükelçilerin hadsiz açıklamaları direkt ülkemizin egemenlik haklarını maksat aldı. Bizim niyetimiz asla kriz çıkarmak değil, ülkemizin onurunu ve egemenlik haklarını korumaktır. Bugün tıpkı büyükelçiler yaptığı açıklamayla bühtandan geri dönmüştür. Büyükelçilerin artık Türkiye’nin egemenlik hakları konusundaki beyanlarında daha dikkatli olacaklarına inanıyoruz.”
KAPICIDA OTOMOBİL VAR
Türkiye’ye ekonomik taarruz yapıldığını öne süren Erdoğan “Ülkemizin izlediği iktisat siyasetini hâlâ anlamamış olanlar, dönüp Ulusal Mücadele’ye bakmalıdır” dedi ve ekledi:
“Dünyayı ve ülkemizi okurken insanlarımızın yaşadığı meşakkatleri asla görmezden gelmiyor, tahlili için çalışmaktan geri durmuyoruz. ‘Evine götürmeye ekmek yok’ diyor, yok bu biçimde bir şey. Kim diyor bunu, CHP’lisi, İP’lisi. Bunlarda edep, haya yok. Ne ar kaldı, ne namus kaldı, ne haya kaldı. Her meskende otomobil var, kapıcısında otomobil var, şu anda ikinci el otomobil yetişmiyor aslına bakarsanız. Bunları nasıl görmemezlikten geliyorsunuz. Ancak bunu televizyon ekranlarından vatandaşa anlatır, vatandaşı kandırabilirsiniz lakin bizi kandıramazsınız. Zira hepsinin istatistiklerini tutuyoruz.
Maliyetlerdeki yükselişin ötesinde fırsatçılık yapanlara da göz açtırmayacağız. Bu husustaki kontrolleri ve müeyyideleri sıkılaştırıyoruz. bu vakitteki talihsizliğimiz global kriz ile ülkemize yönelik hücumların tepe yapmış olmasıdır.”
‘YARGI BAĞIMSIZ KİMSE MÜDAHALE EDEMEZ’
10 ülkenin büyükelçilikleri tarafınca yapılan Osman Kavala açıklamasına, Yargıtay ve HSK’den cevaplar geldi. Her iki kurum da yargının bağımsız olduğunu savundu. Hakim ve Savcılar Kurulu’nun açıklamasında “Tüm resmi ve özel kurum ve kuruluşlar ile birey ve toplulukların yargı bağımsızlığına hürmet göstererek, yargılama süreçlerine müdahale niteliği taşıyacak her türlü hareket ve telaffuzdan kaçınması ehemmiyet arz etmektedir” denildi. Yargıtay Lideri Mehmet Akarca da “Bağımsız yargıya hiç bir makam, merci, güç içeride yahut dışarıda tavsiye ve telkinde bulunamaz, buyruk ve talimat veremez” dedi.
‘BU DİPLOMASİNİN BAŞARISIDIR GARABETTEN DERS ÇIKARILSIN’
CHP’li Ünal Çeviköz:
On büyükelçinin persona non grata ilan edilmesi üzere bir yanlışın önüne geçilmesine yönelik gayretlerin sonuç verdiği anlaşılıyor. Diplomasinin başarısı bir kere daha görüldü. Bu tahlile emek veren ve sonuca yardımcı olan Dışişleri Bakanlığımızın mensubu olmakla gurur duyuyorum.
DEVA Partili Mustafa Yeneroğlu:
Keskin sirke küpüne ziyan verir. Hele dış siyasette ülkenin menfaati gereği her vakit sağduyulu hareket etmek gerekir. Persona non grata’dan vazgeçilmesi gerçek bir karar. Umarım bu yaşanan garabetten ders çıkartılır. Demek ki; Cumhurbaşkanı sonunu hesap etmeden konuşmaması gerekiyormuş.
GÜZEL Partili Ahmet Erozan:
Buram buram pazarlık kokuyor… Erdoğan’ın ‘Günah çıkarın, ben de tükürdüğümü yalayayım’ dediği anlaşılıyor. Öbür Büyükelçiliklerin de benzeri açıklamalar yapmaları beklenir. Sonunda Erdoğan’ın ‘affedici kimliği’ öne çıkarılacaktır.
Eski Washington Büyükelçisi Namık Tan:
On büyükelçi düştüğümüz çukurdan kurtulmamız için bir ip atmışa benziyor. Bizimkilerin bu açıklamaların üzerine atlaması bir danışıklı dövüşün de işareti. Yani, bizi kendi kendimizi düşürdüğümüz çukurdan kurtarmak için attığınız ipi tutmaya hazırız diyor bizimkiler…
Emekli büyükelçi Uluç Özülker:
ABD bu açılımıyla aslında hem alakaları hem genel manada herkesi kurtarmış oldu. ABD bu açılımı yapmakla ‘Ben esasen gereğini yaptım, şikayetimi ilettim, gündem yarattım, maksadıma vardım’ demiştir. İyi olmuştur.
Elçilere yargının baskıyla karar alacağını kim öğretti
Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu, elçiler krizini kıymetlendirdi. “On büyükelçi güya Osmanlı’nın son periyodundaki İstanbul sefirleri üzere Ankara’ya talimat vermeye kalkıyor” diyen Davutoğlu “Peki bu büyükelçilere siyasi baskı ile yargının karar alacağını kim öğretti” diye soru ve şöyleki devam etti:
“Amerikan lideri buyruğu verdi, rahip Brunson’u sonraki gün özgür bıraktılar. Merkel talimatı verdi, Deniz Yücel’i özgür bıraktılar. Yabancılar yargının Cumhurbaşkanına ve iktidara dönük baskılara göre işlediği kararına nasıl vardılar? Bu yolu kim açtı arkadaşlar? Yargımızı diğer milletlerin başkanlarının baskısı karşısında kırılgan yapanlar kim? ‘Emret Erdoğan bıraksın’ düzeneğini goren büyükelçiler durur mu? 10 Büyükelçi de kalkıp hiç bir diplomatik teamüle uymayan, sömürge valisi edasıyla Türk yargısına ve Türkiye’ye ültimatom veriyorlar. bu biçimde bir rezillik olabilir mi? Siz büyükelçi misiniz aktivist misiniz? Bu rezalete gereken karşılık verilir. Lakin bu karşılık en çok ticaret yaptığımız ülkelerle diplomatik alakaları kesmek olmaz.
Erdoğan’ın en üst perdeden neredeyse 10 ülke ile tüm bağları kesmeye kadar varan bir tonda başlatmış olduğu kriz tek cümle ile yumuşadı. Büyükelçilikler esasen uymakta oldukları bir mutabakata uymaya devam edeceklerini söylemiş olduler. Ne oldu artık? Kavala açıklamasından pişmanız mı dediler? tekrar bu biçimde açıklama yapmayacağız mı dediler? Hayır. 10 ülke dahil herkes Erdoğan’ın aslına bakarsan atacağı geri adıma taban oluşturdu. Madem istenmeyen adam ilan edeceğiz diye hamaset yapıp kendini meydanda alkışlatıyorsun; daha sonra da 24 saat geçince geri adım atıp ülkeyi ikinci defa rezil etmeyeceksin. Ya yapmayacağın şeyi söylemeyeceksin ya da söylüyorsan yapacaksın. bu biçimde bir başkanın bu biçimde bir ülkenin kelamını artık kim ciddiye alır. Bu milletin onuru bu kadar ayaklar altına alınır mı? Yarın birebir tehdidi savursanız herkes diyecek ki ‘geri adım atmaları bir satırlık, hiç bir maliyeti olmayan açıklamaya bakar’. Kıymetli olan bir krizi süreksiz bir süre için atlatmak değil, bu krize yol açan zihniyeti, tekniği ve üslubu terk etmektir. Bu büyükelçiler nasıl bu biçimde bir açıklama yapabilmişler? Bunun niçini de bu iktidardır.”