NATO Önderler Tepesi kapsamındaki temasta zahmetli başlıklarda ilerleme kaydedildiğine ait algı oluşmadı.
1915 Olayları ile ilgili ‘soykırım’ sözünü kullanımının gündeme gelip gelmediği sorusuna “Hamdolsun hiç gündeme gelmedi” diyen Brüksel’e gitmedilk evvel “24 Nisan epeyce olumsuz bir müddetç oldu.
Bunu gündeme getirmeden geçmeyi gerçek bulmayız. Türkiye rastgele bir ülke değil” tabirini kullanmıştı.
STRATEJİK ORTAKLAR OLARAK İŞBİRLİĞİ ALANLARINI ARTIRACAĞIZ
Rus füzelerinde “ABD Patriot’ları vermedi biz de S-400’leri aldık”, YPG başlığında ise “Desteğin sonlanması gerekiyor” kelamları karşılıklı yaklaşımda değişiklik olmadığını gösterdi.
Afganistan’da Pakistan ve Macaristan’la üçlü mekanizmayı lisana getiren Erdoğan, ABD ile yeni devir bildirileri verdi.
“İki stratejik ortağa yakışacak biçimde işbirliğini artıracağız” dedi. Biden da “Biroldukca mevzuda nasıl ilerleyeceğimiz konusunda anlaştık” diye konuştu.
ABD İLE ORTAMIZDA ÇÖZÜLEMEYECEK HİÇBİR SORUN YOK
Beş aydır beklenen Erdoğan-Biden görüşmesi Brüksel’de gerçekleşti. NATO Zirvesi’ndilk evvel sohbet eden önderler, temaslarında samimi kareler verdi. Biden “Çok düzgün bir görüşme yaptık” dedi. Cumhurbaşkanı da “Türkiye-ABD münasebetlerinde çözülemeyecek hiç bir sorun olmadığını tam bilakis güçlü bir görünüm sergilediğini düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Brüksel’de kritik temaslar… NATO Önderler Zirvesi’ne katılmak üzere Belçika’ya giden Erdoğan, görüşmelerine 13 Haziran gecesi başladı. Macaristan Başbakanı Victor Orban, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda ve Letonya Cumhurbaşkanı Egils Levits ile bir ortaya gelen Erdoğan, dün öğlen saatlerinde NATO Karargahı’na gitti.
Erdoğan, ikili temaslarına Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile başladı. 52 dakikalık görüşme daha sonrası Macron, görüşmenin ‘dostça geçtiğini’, ‘hakaretler konusunda özür gelmediğini’ söylemiş oldu. Fransa Cumhurbaşkanı, Libya’nın da ele alındığını ve Erdoğan’ın ‘paralı askerlerin olabildiğince süratli bir biçimde çekilmesini istediğini teyit ettiğini’ belirtti.
Erdoğan, akabinde Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson ile görüştü. 25 dakikalık görüşme daha sonrası İngiltere Başbakanlık Ofisi “Erdoğan ile Johnson iki ülke içindeki bağlantıyı ticaret ve savunma dahil biroldukça alanda derinleştirmede anlaştı” açıklaması yaptı.
Erdoğan çabucak sonrasında Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir ortaya geldi. Berlin, yarım saatlik toplantıda Erdoğan ve Merkel’in 24-25 Haziran’daki Avrupa Kurulu öncesi AB-Türkiye bağlantıları ile Birleşmiş Milletler öncülüğünde Kıbrıs sorununun tahliline dair yapılan çalışmaları görüştüğünü duyurdu.
Temasların akabinde klâsik aile fotoğrafı çekimi yapıldı. Toplumsal aralı çekimde Erdoğan, en önde Biden ve Johnson ile yan yana poz verdi. Akabinde 30 ülkenin devlet ve hükümet liderlerini bir ortaya getiren, 28’inci NATO Tepesi başladı. Erdoğan, toplantı başlamadan evvel Biden’la bir süre sohbet etti.
Ulusal Savunma Bakanı Akar’ın da ABD Başkanı’yla sohbeti kameralara yansıdı. Tepe daha sonrası Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile bir ortaya geldi.
Beş aydır merakla beklenen görüşme ise bir saat rötarlı olarak 19.00’da başladı. Erdoğan ve Biden 45 dakika baş başa, 45 dakika da heyetlerle birlikte görüştü. toplantıda S-400 ve F-35 krizi, İstanbul Kontratı, insan hakları, Libya, Afganistan, 24 Nisan açıklaması, Doğu Akdeniz tansiyonu, YPG’ye dayanak ve FETÖ elebaşının iadesi üzere fazlaca sayıda kritik belgenin masada olması bekleniyordu.
Biden, görüşme öncesi gazetecilere yaptığı açıklamada İttifak’ın beşinci hususuna atıfla Avrupa, Türkiye ve Kanada’nın savunulmasını ABD için ‘kutsal bir yükümlülük’ olarak niteledi. Erdoğan’ın masaya koyduğu kitap da dikkat çekti.
Masadaki kitabın, Bağlantı Başkanlığı tarafınca 2019’da basılan “Turkey’s Fight Against Terrorism” (Türkiye’nin terörizme karşı mücadelesi) isimli kitap olduğu görüldü. Akabinde heyetlerle bir ortaya gelindi. Birinci açıklamayı ise Biden yaptı, ABD Lideri “Erdoğan’la fazlaca âlâ bir görüşme yaptık” dedi. Erdoğan da görüşmenin akabinde basın toplantısı düzenledi. Cumhurbaşkanı, özetle şunları söylemiş oldu:
ABD Lideri Joe Biden’la az evvelce bir ortaya geldik. Kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk. Görüş ayrılığı yaşadığımız problemleri, ortak çıkarları yapan bir yaklaşımla ele aldık. İki müttefike ve stratejik ortağa yakışır biçimde direkt diyalog kanallarını aktif kullanma konusunda mutabık kaldık.
İkili işbirliği, bölgesel istişare sistemlerinin bir daha canlandırılması gerektiğinin altını çizdik. Son derece yararlı ve samimi bir görüşme oldu. Sayın Biden’la önümüzdeki devirde bu gayeler doğrultusunda işbirliğimizi artıracağız.
Türkiye-ABD bağlantılarında çözülemeyecek hiç bir problem olmadığını tam bilakis varlıklı bir görünüm sergilediğini düşünüyorum. Türkiye ile ABD’nin bundan daha sonra da birebir hassasiyetle çalışmalarını yürüteceğine inanıyorum.
Kendisini ayrıyeten Türkiye’ye davet ettim. Yoğunluklarını aştıktan daha sonra Türkiye’ye gelebileceğini ayrıyeten söylemiş oldu. (Biden’ın 1915 olayları ile ilgili ‘soykırım’ sözünü kullanımı gündeme geldi mi?) Hamdolsun hiç gündeme gelmedi.
ABD’ye niye gitmeyeyim? Önümüzde malum bir genel şura var. Bir de bizim New York’ta Türk Konutu şu anda bitmek üzere. İnşallah onun da açılışını yapacağız, tam BM’nin karşısında. Biz kucaklaşma sürecini aşmış ve açmış olacağız.
bu biçimde bir toplantıda S-400’ün gündeme gelmemesi mümkün değil. Bizim niyetimiz daha evvel ne ise tıpkı kanıyı sayın Başkan’a tabir ettim. F-35 konusunu birebir biçimde tabir ettim. Savunma endüstriyle ilgili olarak müşterek yapabileceğimiz nelerdir, bunları tabir ettim. Bundan daha sonraki süreçte de Dışişleri, Savunma bakanlarımız muhataplarıyla görüşmek suretiyle bu süreci inşallah sağlama bağlayacaklardır.”
Sayın Micotakis’le görüşmemizde bir daha canlandırdığımız diyalog sistemlerinin sürdürülmesini kararlaştırdık. Olumlu gündemi destekleyecek adımların atılması konusunda fikir birliğine vardık. Hatta görüşmelerimizi ikili yapalım, daha da ilerisi görüşmelerimizi özel çizgiden yapmak suretiyle ortaya birilerini sokmanın manası yok sonucuna vardık.
Sayın Miçotakis’in tabirlerine katılıyorum. Sessiz sakin bir yıl oldu, olacak fikrini paylaşıyorum. Ortamızda hoş bir görüşme geçti ve gerek Ege gerek başka bölgelerde olsun bundan bu biçimde kendisine şunu söylemiş oldum; üçüncü ülke yahut şahısları bu işe karıştırmayalım.
Bu cins düşünceli anlar olduğunda siz beni özel sınırdan arayın ben de sizi özel sınırdan arayayım. Rastgele bir ıstırap yaşamadan Türkiye-Yunanistan olarak adımlarımızı atalım. Dertli bahisler nelerse masaya koyalım, bakılırsavlendirdiğimiz arkadaşlar çalışıp, bize getirsinler. Kesin kararda adımlarımızı atalım.
Türkiye şayet Afganistan’dan çıkmamız istenmiyorsa, bilhassa orada aşikâr bir dayanağın verilmesi isteniyorsa, diplomatik, lojistik, mali konularda ABD’nin bize vereceği takviye ehemmiyet arz ediyor. Ayrıyeten burada Taliban gerçeğini bir kenara koymak mümkün değil. Onlarla da birfazlaca görüşmeleri, farklı atacağımız adımlarla sürdürebiliriz.
Afganistan’da biz Pakistan’ı, Macaristan’ı alma fikrimizi kendilerine söylemiş olduk. Bütün bunlarla bir arada Afganistan halkı rastgele bir ezayı yaşamadan bu takviyesi kendilerine verelim. Şu an itibariyle bir mutabakat kelam konusu. Bir badire kelam konusu değil.
Fransa’yla da bugünkü görüşmemizde bilhassa ikili görüşmelerimizin önemli bir dayanışma içerisinde, devamında mutabık kaldık. İslam tersi anlaşılmaların kendisi açısından yanlış olduğunu, benim İslama karşı olmamın mümkün olmadığını bunu bana ısrarla söylemiş oldu.
Bu süreç içerisinde ne yazık ki kimi mahfiller bu cins şeyleri uydurdular, benim İslama karşı olmam sözkonusu değildir, bunu bir dost olarak size söylüyorum dedi. Suriye ve Libya konusunda müşterek bir çalışmayı yapabilir miyiz, yapamaz mıyız bu husus üzerinde durdu. Biz bu işlerde daha rahatız, yapabiliriz dedik. Görüşmelerimizi devam ettireceğiz.
DAYANIŞMA GÖREMEDİK, PKK’YA TAKVİYESİ SONLANDIRIN DEDİK
Erdoğan, NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu marjında düzenlenen Brüksel Forumu’nun “İstikrara Katkı” başlıklı oturumunda görüntü ileti yoluyla konuştu. “Komşumuz ve müttefikimiz Yunanistan’la aramızdaki diyalog kanallarının canlandırılmasının, ikili sorunların tahlilinin yanında bölgemizin istikrar ve refahına da hizmet ettiğine inanıyorum” diyen Erdoğan, şöyleki devam etti: “Türkiye tüm memleketler arası platformlarda terörle uğraşta birinci safta yer almaktadır. PKK/PYD’den DEAŞ ve FETÖ’ye kadar biroldukça terör örgütüyle sonlarımız ortasında ve haricinde ağır bir uğraşın ortasındayız. Türkiye, DEAŞ’la göğüs göğüse çarpışan ve bu uğurda gencecik evlatlarını şehit veren tek NATO müttefikidir. Hudut ötesi operasyonlarımızda 4 bine yakın DEAŞ’lı teröristi etkisiz hale getirdik. Terörün her türlüsüne karşı yürüttüğümüz uğraşta maalesef müttefik ve ortaklarımızdan beklediğimiz dayanak ve dayanışmayı nazaranmedik.”
Erdoğan, Biden görüşmesinden daha sonra da şunları söylemiş oldu: “Terör probleminde örgütler içinde ayrım yapan, yeterli terörist, berbat terörist sınıflamasına giden çarpık fikir ne yazık ki kendini koruyor. Bunun terör örgütlerine cüret vereceği açıktır. DEAŞ tehdidinin yeni isimler altında varlığını sürdürmesi, terörle uğraş rehavet ve ikili standardın yeri olmadığını göstermiştir. Tepe hitabımız ve ikili görüşmelerimizde PYD/PKK’ya verilen dayanağın sonlandırılması gerektiğini açıkça lisana getirdik.”
BİLDİRİDE ÜÇ TÜRKİYE VURGUSU
Tepenin akabinde yayımlanan bildiride “Türkiye için güvenlik önlemlerine katkılarımızı artırdık. Bunun tam olarak uygulanmasına bağlılığımız sürmektedir” tabiri yer aldı. Suriye’deki Esad rejiminin, füzeleri kendi halkına karşı kullandığı belirtilen bildiride, “Suriye’den Türkiye’yi bir defa daha vurabilecek yahut tehdit edebilecek füze atışlarına karşı müteyakkız olmaya devam ediyoruz. Suriye’den balistik füze tehdidini izlemeye ve değerlendirmeye devam ediyoruz.” denildi.
Suriye genelinde bir ateşkes ile BM’nin Suriye halkına insani yardımlarının en az 12 ay boyunca yapılmasını sağlayacak bir daha yetkilendirme yapılması davetinde bulunulan bildiride “Müttefikimiz Türkiye’ye milyonlarca Suriyeliye konut sahipliği yaptığı için takdirlerimizi bir dahaliyoruz” tabirine yer verildi.
DIŞ BASINDAN NEGATİF YORUMLAR
‘GÖRÜŞMEDEN KIYMETLİ BİR İLERLEME BEKLENMİYOR’
Reuters haber ajansı, Cumhurbaşkanı Erdoğan-ABD Lideri Joe Biden görüşmesindilk evvel 1.5 saat sürmesi planlanan tepede ‘önemli bir ilerleme beklenmediğini’ aktardı. Biden ile Erdoğan’ın, Ankara’nın Rus imali S-400 hava sistemlerini alma sonucu başta olmak üzere ‘sorunlu ikili bağlantıları ele alacağı’ açıklandı.
“Biden-Erdoğan görüşmesinden kıymetli bir ilerleme beklenmiyor” başlıklı tahlilde, “NATO’yu bölen uyuşmazlıkların tahlile bağlanacağına dair epeyce az umut var” denildi. Erdoğan’ın, Trump’a kıyasla 24 Nisan sonucu niçiniyle Biden’a ‘daha soğuk davrandığı’ kaydedildi.
Beyaz Saray Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın tabirlerine yer verilen yazıda, iki önderin görüşmesinde ‘insan haklarıyla ilgili mevzular da dahil olmak üzere, ikili münasebetlerdeki zorlukların konuşulacağı’ aktarıldı. Erdoğan’ın, ABD ile NATO müttefiklerinin Afganistan’dan çekilmesi konusunda ‘Türkiye’nin merkezi rolünü sergilemeyi umduğu’ açıklandı.
Amerikan haber sitesi Bloomberg de görüşme öncesinde Ankara’ya karşı eleştirel bir başyazı yayımladı. Bloomberg’ün yayın konseyinin kaleme aldığı başyazıda, Türkiye’nin bir yandan Rusya ve Çin’le yakınlaşıp NATO müttefikleriyle tansiyonları tırmandırırken, bir yandan da Batı ittifaklarında yer alamayacağı ileri sürüldü.
Makalede Türkiye’nin NATO üyeliği sorgulandı ve “Biden, Türkiye ile olan Gordiyon düğümünü kesmeli” başlığı kullanıldı. Yazıda “Biden, geçtiğimiz yıllar ortasında Erdoğan’ı ölçüp biçmek açısından hayli sayıda fırsata sahip oldu ve şu açık ki, Türkiye önderinin bir otokrat olduğu kanaatine vardı” argümanına yer verildi.
New York Times da görüşmeye ait ‘Biden görüşmesi yaklaşırken Erdoğan duruşunu yumuşatıyor’ başlıklı tahlil yayımladı. “…Fakat Erdoğan için işler o kadar sıradan değil. Korona virüsü pandemisi ve ekonomiyi yanlış yönetmesinin kararında, Erdoğan şu an ülke ortasında ağır baskı altında; enflasyon ve işsizlik artıyor, tehlikeli halde zayıflamış lira da bir borç krizini tetikleyebilir” denilen yazıda Biden’ın 2011 yılında Erdoğan’ı meskeninde ziyaret ettiğine de dikkat çekilirken, “Fakat bir dizi mevzuda birbirlerine hayli uzaklar” denildi.
KABİL HAVALİMANI İÇİN ŞİMDİ KARAR VERİLMEDİ
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, tepe öncesi yaptığı açıklamada “Müttefikliğimizin epey kıymetli bir anındayız. 2030 vizyonu ile transatlantik bağlantılarda yeni bir kısım açıyoruz. Transatlantik alakalarda yeni bir periyoda başlıyoruz” dedi.
“Ortaklığımız kişisel önderlerin epey ötesinde” tabirlerini kullanan Stoltenberg, Rusya ve Çin ile ilgili şunları söylemiş oldu: “İlişkilerimiz Rusya’nın agresif tutumları niçiniyle Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana en taban düzeyde. Çin bizim düşmanımız değil… Lakin Çin kaynaklı risklere karşı ortak cevap vermeliyiz.” Afganistan’daki NATO varlığının bitmiş oldurileceğini de hatırlatan Stoltenberg “Afgan kuvvetlere dışarıdan eğitim takviyesi vermeye devam edeceğiz. ABD ve Türkiye, Afgan hükümetine takviye ve memleketler arası havaalanı üzere konularda direkt temaslar sürdürmeye devam ediyorlar” dedi.
Stoltenberg, tepe daha sonrası ise yeni bir sayfa açıldığını ve kıymetli kararlar alındığını söylemiş oldu. NATO’nun Afganistan’dan çekilmesine değinen Stoltenberg, Afganistan’da ABD ve NATO askerlerinin çekilme planları sürerken Kabil Havalimanı’nın denetlenmesi ve işletilmesi konusunda Türkiye’nin kilit rolde olduğunu söylemiş oldu lakin bu mevzuda çabucak hemen bir karar alınmadığını belirtti. Stoltenberg “Kabil Havaalanı’nın işlemeye devam etmesi için çabalıyoruz. Türkiye burada kilit rol oynuyor fakat çabucak hemen karar verilmedi” tabirlerini kullandı.
KURUN TEPKİSİ OLUMSUZ
Biden-Erdoğan görüşmesi öncesi dün sabah saatlerinde 8,30’a kadar düşen Dolar/TL kuru 8,39’a kadar yükselerek tepe daha sonrasına kilitlendi. Erdoğan’ın açıklama yaptığı sırada sert hareket eden Dolar, 9 dakikada 8,47’ye yükseldi. Görüşmeye dair piyasa açısından beklentilerin karşılanmadığı açıklandı.
1915 Olayları ile ilgili ‘soykırım’ sözünü kullanımının gündeme gelip gelmediği sorusuna “Hamdolsun hiç gündeme gelmedi” diyen Brüksel’e gitmedilk evvel “24 Nisan epeyce olumsuz bir müddetç oldu.
Bunu gündeme getirmeden geçmeyi gerçek bulmayız. Türkiye rastgele bir ülke değil” tabirini kullanmıştı.
STRATEJİK ORTAKLAR OLARAK İŞBİRLİĞİ ALANLARINI ARTIRACAĞIZ
Rus füzelerinde “ABD Patriot’ları vermedi biz de S-400’leri aldık”, YPG başlığında ise “Desteğin sonlanması gerekiyor” kelamları karşılıklı yaklaşımda değişiklik olmadığını gösterdi.
Afganistan’da Pakistan ve Macaristan’la üçlü mekanizmayı lisana getiren Erdoğan, ABD ile yeni devir bildirileri verdi.
“İki stratejik ortağa yakışacak biçimde işbirliğini artıracağız” dedi. Biden da “Biroldukca mevzuda nasıl ilerleyeceğimiz konusunda anlaştık” diye konuştu.
ABD İLE ORTAMIZDA ÇÖZÜLEMEYECEK HİÇBİR SORUN YOK
Beş aydır beklenen Erdoğan-Biden görüşmesi Brüksel’de gerçekleşti. NATO Zirvesi’ndilk evvel sohbet eden önderler, temaslarında samimi kareler verdi. Biden “Çok düzgün bir görüşme yaptık” dedi. Cumhurbaşkanı da “Türkiye-ABD münasebetlerinde çözülemeyecek hiç bir sorun olmadığını tam bilakis güçlü bir görünüm sergilediğini düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Brüksel’de kritik temaslar… NATO Önderler Zirvesi’ne katılmak üzere Belçika’ya giden Erdoğan, görüşmelerine 13 Haziran gecesi başladı. Macaristan Başbakanı Victor Orban, Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda ve Letonya Cumhurbaşkanı Egils Levits ile bir ortaya gelen Erdoğan, dün öğlen saatlerinde NATO Karargahı’na gitti.
Erdoğan, ikili temaslarına Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile başladı. 52 dakikalık görüşme daha sonrası Macron, görüşmenin ‘dostça geçtiğini’, ‘hakaretler konusunda özür gelmediğini’ söylemiş oldu. Fransa Cumhurbaşkanı, Libya’nın da ele alındığını ve Erdoğan’ın ‘paralı askerlerin olabildiğince süratli bir biçimde çekilmesini istediğini teyit ettiğini’ belirtti.
Erdoğan, akabinde Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson ile görüştü. 25 dakikalık görüşme daha sonrası İngiltere Başbakanlık Ofisi “Erdoğan ile Johnson iki ülke içindeki bağlantıyı ticaret ve savunma dahil biroldukça alanda derinleştirmede anlaştı” açıklaması yaptı.
Erdoğan çabucak sonrasında Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir ortaya geldi. Berlin, yarım saatlik toplantıda Erdoğan ve Merkel’in 24-25 Haziran’daki Avrupa Kurulu öncesi AB-Türkiye bağlantıları ile Birleşmiş Milletler öncülüğünde Kıbrıs sorununun tahliline dair yapılan çalışmaları görüştüğünü duyurdu.
Temasların akabinde klâsik aile fotoğrafı çekimi yapıldı. Toplumsal aralı çekimde Erdoğan, en önde Biden ve Johnson ile yan yana poz verdi. Akabinde 30 ülkenin devlet ve hükümet liderlerini bir ortaya getiren, 28’inci NATO Tepesi başladı. Erdoğan, toplantı başlamadan evvel Biden’la bir süre sohbet etti.
Ulusal Savunma Bakanı Akar’ın da ABD Başkanı’yla sohbeti kameralara yansıdı. Tepe daha sonrası Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ile bir ortaya geldi.
Beş aydır merakla beklenen görüşme ise bir saat rötarlı olarak 19.00’da başladı. Erdoğan ve Biden 45 dakika baş başa, 45 dakika da heyetlerle birlikte görüştü. toplantıda S-400 ve F-35 krizi, İstanbul Kontratı, insan hakları, Libya, Afganistan, 24 Nisan açıklaması, Doğu Akdeniz tansiyonu, YPG’ye dayanak ve FETÖ elebaşının iadesi üzere fazlaca sayıda kritik belgenin masada olması bekleniyordu.
Biden, görüşme öncesi gazetecilere yaptığı açıklamada İttifak’ın beşinci hususuna atıfla Avrupa, Türkiye ve Kanada’nın savunulmasını ABD için ‘kutsal bir yükümlülük’ olarak niteledi. Erdoğan’ın masaya koyduğu kitap da dikkat çekti.
Masadaki kitabın, Bağlantı Başkanlığı tarafınca 2019’da basılan “Turkey’s Fight Against Terrorism” (Türkiye’nin terörizme karşı mücadelesi) isimli kitap olduğu görüldü. Akabinde heyetlerle bir ortaya gelindi. Birinci açıklamayı ise Biden yaptı, ABD Lideri “Erdoğan’la fazlaca âlâ bir görüşme yaptık” dedi. Erdoğan da görüşmenin akabinde basın toplantısı düzenledi. Cumhurbaşkanı, özetle şunları söylemiş oldu:
ABD Lideri Joe Biden’la az evvelce bir ortaya geldik. Kapsamlı görüş alışverişinde bulunduk. Görüş ayrılığı yaşadığımız problemleri, ortak çıkarları yapan bir yaklaşımla ele aldık. İki müttefike ve stratejik ortağa yakışır biçimde direkt diyalog kanallarını aktif kullanma konusunda mutabık kaldık.
İkili işbirliği, bölgesel istişare sistemlerinin bir daha canlandırılması gerektiğinin altını çizdik. Son derece yararlı ve samimi bir görüşme oldu. Sayın Biden’la önümüzdeki devirde bu gayeler doğrultusunda işbirliğimizi artıracağız.
Türkiye-ABD bağlantılarında çözülemeyecek hiç bir problem olmadığını tam bilakis varlıklı bir görünüm sergilediğini düşünüyorum. Türkiye ile ABD’nin bundan daha sonra da birebir hassasiyetle çalışmalarını yürüteceğine inanıyorum.
Kendisini ayrıyeten Türkiye’ye davet ettim. Yoğunluklarını aştıktan daha sonra Türkiye’ye gelebileceğini ayrıyeten söylemiş oldu. (Biden’ın 1915 olayları ile ilgili ‘soykırım’ sözünü kullanımı gündeme geldi mi?) Hamdolsun hiç gündeme gelmedi.
ABD’ye niye gitmeyeyim? Önümüzde malum bir genel şura var. Bir de bizim New York’ta Türk Konutu şu anda bitmek üzere. İnşallah onun da açılışını yapacağız, tam BM’nin karşısında. Biz kucaklaşma sürecini aşmış ve açmış olacağız.
bu biçimde bir toplantıda S-400’ün gündeme gelmemesi mümkün değil. Bizim niyetimiz daha evvel ne ise tıpkı kanıyı sayın Başkan’a tabir ettim. F-35 konusunu birebir biçimde tabir ettim. Savunma endüstriyle ilgili olarak müşterek yapabileceğimiz nelerdir, bunları tabir ettim. Bundan daha sonraki süreçte de Dışişleri, Savunma bakanlarımız muhataplarıyla görüşmek suretiyle bu süreci inşallah sağlama bağlayacaklardır.”
Sayın Micotakis’le görüşmemizde bir daha canlandırdığımız diyalog sistemlerinin sürdürülmesini kararlaştırdık. Olumlu gündemi destekleyecek adımların atılması konusunda fikir birliğine vardık. Hatta görüşmelerimizi ikili yapalım, daha da ilerisi görüşmelerimizi özel çizgiden yapmak suretiyle ortaya birilerini sokmanın manası yok sonucuna vardık.
Sayın Miçotakis’in tabirlerine katılıyorum. Sessiz sakin bir yıl oldu, olacak fikrini paylaşıyorum. Ortamızda hoş bir görüşme geçti ve gerek Ege gerek başka bölgelerde olsun bundan bu biçimde kendisine şunu söylemiş oldum; üçüncü ülke yahut şahısları bu işe karıştırmayalım.
Bu cins düşünceli anlar olduğunda siz beni özel sınırdan arayın ben de sizi özel sınırdan arayayım. Rastgele bir ıstırap yaşamadan Türkiye-Yunanistan olarak adımlarımızı atalım. Dertli bahisler nelerse masaya koyalım, bakılırsavlendirdiğimiz arkadaşlar çalışıp, bize getirsinler. Kesin kararda adımlarımızı atalım.
Türkiye şayet Afganistan’dan çıkmamız istenmiyorsa, bilhassa orada aşikâr bir dayanağın verilmesi isteniyorsa, diplomatik, lojistik, mali konularda ABD’nin bize vereceği takviye ehemmiyet arz ediyor. Ayrıyeten burada Taliban gerçeğini bir kenara koymak mümkün değil. Onlarla da birfazlaca görüşmeleri, farklı atacağımız adımlarla sürdürebiliriz.
Afganistan’da biz Pakistan’ı, Macaristan’ı alma fikrimizi kendilerine söylemiş olduk. Bütün bunlarla bir arada Afganistan halkı rastgele bir ezayı yaşamadan bu takviyesi kendilerine verelim. Şu an itibariyle bir mutabakat kelam konusu. Bir badire kelam konusu değil.
Fransa’yla da bugünkü görüşmemizde bilhassa ikili görüşmelerimizin önemli bir dayanışma içerisinde, devamında mutabık kaldık. İslam tersi anlaşılmaların kendisi açısından yanlış olduğunu, benim İslama karşı olmamın mümkün olmadığını bunu bana ısrarla söylemiş oldu.
Bu süreç içerisinde ne yazık ki kimi mahfiller bu cins şeyleri uydurdular, benim İslama karşı olmam sözkonusu değildir, bunu bir dost olarak size söylüyorum dedi. Suriye ve Libya konusunda müşterek bir çalışmayı yapabilir miyiz, yapamaz mıyız bu husus üzerinde durdu. Biz bu işlerde daha rahatız, yapabiliriz dedik. Görüşmelerimizi devam ettireceğiz.
DAYANIŞMA GÖREMEDİK, PKK’YA TAKVİYESİ SONLANDIRIN DEDİK
Erdoğan, NATO Devlet ve Hükümet Liderleri Doruğu marjında düzenlenen Brüksel Forumu’nun “İstikrara Katkı” başlıklı oturumunda görüntü ileti yoluyla konuştu. “Komşumuz ve müttefikimiz Yunanistan’la aramızdaki diyalog kanallarının canlandırılmasının, ikili sorunların tahlilinin yanında bölgemizin istikrar ve refahına da hizmet ettiğine inanıyorum” diyen Erdoğan, şöyleki devam etti: “Türkiye tüm memleketler arası platformlarda terörle uğraşta birinci safta yer almaktadır. PKK/PYD’den DEAŞ ve FETÖ’ye kadar biroldukça terör örgütüyle sonlarımız ortasında ve haricinde ağır bir uğraşın ortasındayız. Türkiye, DEAŞ’la göğüs göğüse çarpışan ve bu uğurda gencecik evlatlarını şehit veren tek NATO müttefikidir. Hudut ötesi operasyonlarımızda 4 bine yakın DEAŞ’lı teröristi etkisiz hale getirdik. Terörün her türlüsüne karşı yürüttüğümüz uğraşta maalesef müttefik ve ortaklarımızdan beklediğimiz dayanak ve dayanışmayı nazaranmedik.”
Erdoğan, Biden görüşmesinden daha sonra da şunları söylemiş oldu: “Terör probleminde örgütler içinde ayrım yapan, yeterli terörist, berbat terörist sınıflamasına giden çarpık fikir ne yazık ki kendini koruyor. Bunun terör örgütlerine cüret vereceği açıktır. DEAŞ tehdidinin yeni isimler altında varlığını sürdürmesi, terörle uğraş rehavet ve ikili standardın yeri olmadığını göstermiştir. Tepe hitabımız ve ikili görüşmelerimizde PYD/PKK’ya verilen dayanağın sonlandırılması gerektiğini açıkça lisana getirdik.”
BİLDİRİDE ÜÇ TÜRKİYE VURGUSU
Tepenin akabinde yayımlanan bildiride “Türkiye için güvenlik önlemlerine katkılarımızı artırdık. Bunun tam olarak uygulanmasına bağlılığımız sürmektedir” tabiri yer aldı. Suriye’deki Esad rejiminin, füzeleri kendi halkına karşı kullandığı belirtilen bildiride, “Suriye’den Türkiye’yi bir defa daha vurabilecek yahut tehdit edebilecek füze atışlarına karşı müteyakkız olmaya devam ediyoruz. Suriye’den balistik füze tehdidini izlemeye ve değerlendirmeye devam ediyoruz.” denildi.
Suriye genelinde bir ateşkes ile BM’nin Suriye halkına insani yardımlarının en az 12 ay boyunca yapılmasını sağlayacak bir daha yetkilendirme yapılması davetinde bulunulan bildiride “Müttefikimiz Türkiye’ye milyonlarca Suriyeliye konut sahipliği yaptığı için takdirlerimizi bir dahaliyoruz” tabirine yer verildi.
DIŞ BASINDAN NEGATİF YORUMLAR
‘GÖRÜŞMEDEN KIYMETLİ BİR İLERLEME BEKLENMİYOR’
Reuters haber ajansı, Cumhurbaşkanı Erdoğan-ABD Lideri Joe Biden görüşmesindilk evvel 1.5 saat sürmesi planlanan tepede ‘önemli bir ilerleme beklenmediğini’ aktardı. Biden ile Erdoğan’ın, Ankara’nın Rus imali S-400 hava sistemlerini alma sonucu başta olmak üzere ‘sorunlu ikili bağlantıları ele alacağı’ açıklandı.
“Biden-Erdoğan görüşmesinden kıymetli bir ilerleme beklenmiyor” başlıklı tahlilde, “NATO’yu bölen uyuşmazlıkların tahlile bağlanacağına dair epeyce az umut var” denildi. Erdoğan’ın, Trump’a kıyasla 24 Nisan sonucu niçiniyle Biden’a ‘daha soğuk davrandığı’ kaydedildi.
Beyaz Saray Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın tabirlerine yer verilen yazıda, iki önderin görüşmesinde ‘insan haklarıyla ilgili mevzular da dahil olmak üzere, ikili münasebetlerdeki zorlukların konuşulacağı’ aktarıldı. Erdoğan’ın, ABD ile NATO müttefiklerinin Afganistan’dan çekilmesi konusunda ‘Türkiye’nin merkezi rolünü sergilemeyi umduğu’ açıklandı.
Amerikan haber sitesi Bloomberg de görüşme öncesinde Ankara’ya karşı eleştirel bir başyazı yayımladı. Bloomberg’ün yayın konseyinin kaleme aldığı başyazıda, Türkiye’nin bir yandan Rusya ve Çin’le yakınlaşıp NATO müttefikleriyle tansiyonları tırmandırırken, bir yandan da Batı ittifaklarında yer alamayacağı ileri sürüldü.
Makalede Türkiye’nin NATO üyeliği sorgulandı ve “Biden, Türkiye ile olan Gordiyon düğümünü kesmeli” başlığı kullanıldı. Yazıda “Biden, geçtiğimiz yıllar ortasında Erdoğan’ı ölçüp biçmek açısından hayli sayıda fırsata sahip oldu ve şu açık ki, Türkiye önderinin bir otokrat olduğu kanaatine vardı” argümanına yer verildi.
New York Times da görüşmeye ait ‘Biden görüşmesi yaklaşırken Erdoğan duruşunu yumuşatıyor’ başlıklı tahlil yayımladı. “…Fakat Erdoğan için işler o kadar sıradan değil. Korona virüsü pandemisi ve ekonomiyi yanlış yönetmesinin kararında, Erdoğan şu an ülke ortasında ağır baskı altında; enflasyon ve işsizlik artıyor, tehlikeli halde zayıflamış lira da bir borç krizini tetikleyebilir” denilen yazıda Biden’ın 2011 yılında Erdoğan’ı meskeninde ziyaret ettiğine de dikkat çekilirken, “Fakat bir dizi mevzuda birbirlerine hayli uzaklar” denildi.
KABİL HAVALİMANI İÇİN ŞİMDİ KARAR VERİLMEDİ
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, tepe öncesi yaptığı açıklamada “Müttefikliğimizin epey kıymetli bir anındayız. 2030 vizyonu ile transatlantik bağlantılarda yeni bir kısım açıyoruz. Transatlantik alakalarda yeni bir periyoda başlıyoruz” dedi.
“Ortaklığımız kişisel önderlerin epey ötesinde” tabirlerini kullanan Stoltenberg, Rusya ve Çin ile ilgili şunları söylemiş oldu: “İlişkilerimiz Rusya’nın agresif tutumları niçiniyle Soğuk Savaş’ın bitiminden bu yana en taban düzeyde. Çin bizim düşmanımız değil… Lakin Çin kaynaklı risklere karşı ortak cevap vermeliyiz.” Afganistan’daki NATO varlığının bitmiş oldurileceğini de hatırlatan Stoltenberg “Afgan kuvvetlere dışarıdan eğitim takviyesi vermeye devam edeceğiz. ABD ve Türkiye, Afgan hükümetine takviye ve memleketler arası havaalanı üzere konularda direkt temaslar sürdürmeye devam ediyorlar” dedi.
Stoltenberg, tepe daha sonrası ise yeni bir sayfa açıldığını ve kıymetli kararlar alındığını söylemiş oldu. NATO’nun Afganistan’dan çekilmesine değinen Stoltenberg, Afganistan’da ABD ve NATO askerlerinin çekilme planları sürerken Kabil Havalimanı’nın denetlenmesi ve işletilmesi konusunda Türkiye’nin kilit rolde olduğunu söylemiş oldu lakin bu mevzuda çabucak hemen bir karar alınmadığını belirtti. Stoltenberg “Kabil Havaalanı’nın işlemeye devam etmesi için çabalıyoruz. Türkiye burada kilit rol oynuyor fakat çabucak hemen karar verilmedi” tabirlerini kullandı.
KURUN TEPKİSİ OLUMSUZ
Biden-Erdoğan görüşmesi öncesi dün sabah saatlerinde 8,30’a kadar düşen Dolar/TL kuru 8,39’a kadar yükselerek tepe daha sonrasına kilitlendi. Erdoğan’ın açıklama yaptığı sırada sert hareket eden Dolar, 9 dakikada 8,47’ye yükseldi. Görüşmeye dair piyasa açısından beklentilerin karşılanmadığı açıklandı.