Türkiye hukuk devleti midir, guguk devleti mi? Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “siz hukuk devletisiniz de biz guguk devleti miyiz?”, “bizim yargımız da bağımsız” üzere birfazlaca hitabı vardır.
Bu kelamlar, liberal demokrasilerde emsali bulunmayan fazlaca geniş yetkileri elinde toplamış olan Erdoğan üzere muktedir başkanların dahi ülkesini hukuk devleti olarak kabul ettirmeye muhtaçlık duyduklarını gösterir. Kendi tesiriyle verilmiş mahkeme kararlarını bile “bağımsız yargı karar verdi” diye savunması da birebir gereksinimin sözüdür.
Çünkü çağımızda meşruiyetin bir kaynağı hür ve adil seçimler, öbür kaynağı hukuka uygunluktur…
Türkiye hakkında objektif bir kıymetlendirme yapıldığında, “hukuk devleti” olduğunu gösteren kurumlar, kurallar, uygulamalar vardır. Yargı organları, anayasa ve kanunlar, kozmik hukuka uygun kararlar…
Lakin “guguk devleti” olduğunu gösteren kurumlar da gösterebilirsiniz; örneğin HSK… Kurallar gösterebilirsiniz, örneğin Cumhurbaşkanı’nın yargıya ait atama yetkileri ve bunun kontrolsüz olması…
MASUMİYET KARİNESİ
Hukuk devleti vasfındaki değerli eksiklerimizden biri, “kişi mahkemece mahkûm oluncaya kadar hatasızdır” diye özetlenen “masumiyet karinesi”nin bizde zayıf olmasıdır: Toplumsal kültürümüzde zayıf olduğu üzere, her evrede muktedirler masumiyet karinesini pervasızca ihlal edebilmektedir.
Anayasa Mahkemesi Lideri Prof. Zühtü Arslan’ın iki yıl üst üste konuşmalarında “masumiyet karinesi”nin vurgulaması bu bakımdan son derece kıymetlidir, rutin sözler değildir.
Prof. Arslan, “kuvvetler ayrılığı” temel unsurunu hatırlatıyor; siyaset yargıya karışmamalı, yargı siyasetten uzak durmalı:
“Hâkim ve savcılarımızın, anayasal ve yasal yetkilerini aşabilecek ve yargıyı siyasi polemik içine çekebilecek kelam, tavır ve davranışlardan kaçınması gerekir. Hepimize düşen, karar verirken giydiğimiz cübbelerin mehabetine uygun davranmaktır.”
Ve siyasetin masumiyet karinesine hürmet göstermek mecburiyetinde olması:
“Birebir biçimde yasama ve yürütme mensuplarının da yargıyı etkilemeye yahut itibarsızlaştırmaya dönük kelam, tavır ve davranışlardan uzak durması gerekir. Evet, cübbeyle siyaset olmaz, lakin cübbesiz yargılama da olmaz. Yargı bağımsızlığının ve masumiyet karinesinin korunması, devam eden yargılamalar konusunda hassasiyet gösterilmesini gerektirmektedir.”
Cübbeyle siyaset yapılmaz, elbet… Pekala “cübbesiz yargılama da olmaz” ne demek?
Arslan karşılık veriyor:
“Çağdaş hukuk nizamlarında kendisine rastgele bir hata isnat edilen kişinin yargılanacağı, aklanacağı yahut mahkûm edileceği yegâne yer mahkemelerdir.”
Siyaset değildir, toplumsal medya da değildir.
ÇAĞIMIZDA HUKUK
Çağımızda, AİHM bir ismi cürüm şüphelisinin yakalandığını kamuyu duyuran resmi açıklamada o kişinin “kuşkulu” diye değil, “hatalı” formunda tanıtılmasını “masumiyet karinesi”nin ihilali saymıştır. (Allent de Ribemont vs. France, App. no. 15175/89)
Bizde ise yüz yıldır siyasi güç, muhaliflerini hain diye suçlamakta, yargı şu yahut bu ölçüde boyun eğmektedir.
Haydi geçmişe ‘tarih’ diyelim, 21. Yüzyılda Cumhurbaşkanı, üstelik beraat sonucu verilmiş konularda bile insanlara ağır kabahat isnadında bulunabiliyor. Bu yüzdendir ki “falanca kişiyi bırakın” diye siyasi davetler ve baskılar Cumhurbaşkanı’na yöneliyor…
Mustafa Yeneroğlu deklare etti, 1.5 milyon kişi hakkında terörist soruşturması yapılmış! Bu, hukuktaki “kabahat kuşkusu” kavramını epeyce aşan, siyasi bir tablodur.
Dahası, takipsizlik sonucu verilmiş, beraat etmiş hatta haklarında soruşturma bile açılmamış KHK mağdurları… Haklarında siyasetin yaptığı tasarruf, özel kesimde bile iş bulmalarına, çalışma hürriyetini kullanmalarına mani oluyor…
Olgun bir hukuk devletinde bu biçimde şeyler olabilir mi?
Türkiye üzerine düşmüş ‘guguk devleti’ gölgesini kaldırmadan ne dünyada prestij kazanmak ne ülkede yatırım güvenliği sağlamak mümkün değil. Düzeltmeye masumiyet karinesine hürmet ile başlayalım.
LÜTFÜ TÜRKKAN OLAYI
Lütfü Türkkan’ın öfkeye kapılarak da olsa küfretmesi fazlaca nahoştur, hiç bir biçimde hoşgörülemez. Özür diledi, partideki bakılırsavinden alındı. olağan olarak ağır tenkitlere maruz kalacaktır. Ama millete küfredenler, Meral Akşener’e hakaret tivitleri atanlar, hatta onun namusuna lisan uzatanlar karşısında sessiz kalanların bu olay üzerinden siyaset yapmasını tasvip etmek de mümkün değildir.
Öfkelerin körüklenmesi bizi nerelere sürüklüyor diye düşünelim hepimiz.
Bu kelamlar, liberal demokrasilerde emsali bulunmayan fazlaca geniş yetkileri elinde toplamış olan Erdoğan üzere muktedir başkanların dahi ülkesini hukuk devleti olarak kabul ettirmeye muhtaçlık duyduklarını gösterir. Kendi tesiriyle verilmiş mahkeme kararlarını bile “bağımsız yargı karar verdi” diye savunması da birebir gereksinimin sözüdür.
Çünkü çağımızda meşruiyetin bir kaynağı hür ve adil seçimler, öbür kaynağı hukuka uygunluktur…
Türkiye hakkında objektif bir kıymetlendirme yapıldığında, “hukuk devleti” olduğunu gösteren kurumlar, kurallar, uygulamalar vardır. Yargı organları, anayasa ve kanunlar, kozmik hukuka uygun kararlar…
Lakin “guguk devleti” olduğunu gösteren kurumlar da gösterebilirsiniz; örneğin HSK… Kurallar gösterebilirsiniz, örneğin Cumhurbaşkanı’nın yargıya ait atama yetkileri ve bunun kontrolsüz olması…
MASUMİYET KARİNESİ
Hukuk devleti vasfındaki değerli eksiklerimizden biri, “kişi mahkemece mahkûm oluncaya kadar hatasızdır” diye özetlenen “masumiyet karinesi”nin bizde zayıf olmasıdır: Toplumsal kültürümüzde zayıf olduğu üzere, her evrede muktedirler masumiyet karinesini pervasızca ihlal edebilmektedir.
Anayasa Mahkemesi Lideri Prof. Zühtü Arslan’ın iki yıl üst üste konuşmalarında “masumiyet karinesi”nin vurgulaması bu bakımdan son derece kıymetlidir, rutin sözler değildir.
Prof. Arslan, “kuvvetler ayrılığı” temel unsurunu hatırlatıyor; siyaset yargıya karışmamalı, yargı siyasetten uzak durmalı:
“Hâkim ve savcılarımızın, anayasal ve yasal yetkilerini aşabilecek ve yargıyı siyasi polemik içine çekebilecek kelam, tavır ve davranışlardan kaçınması gerekir. Hepimize düşen, karar verirken giydiğimiz cübbelerin mehabetine uygun davranmaktır.”
Ve siyasetin masumiyet karinesine hürmet göstermek mecburiyetinde olması:
“Birebir biçimde yasama ve yürütme mensuplarının da yargıyı etkilemeye yahut itibarsızlaştırmaya dönük kelam, tavır ve davranışlardan uzak durması gerekir. Evet, cübbeyle siyaset olmaz, lakin cübbesiz yargılama da olmaz. Yargı bağımsızlığının ve masumiyet karinesinin korunması, devam eden yargılamalar konusunda hassasiyet gösterilmesini gerektirmektedir.”
Cübbeyle siyaset yapılmaz, elbet… Pekala “cübbesiz yargılama da olmaz” ne demek?
Arslan karşılık veriyor:
“Çağdaş hukuk nizamlarında kendisine rastgele bir hata isnat edilen kişinin yargılanacağı, aklanacağı yahut mahkûm edileceği yegâne yer mahkemelerdir.”
Siyaset değildir, toplumsal medya da değildir.
ÇAĞIMIZDA HUKUK
Çağımızda, AİHM bir ismi cürüm şüphelisinin yakalandığını kamuyu duyuran resmi açıklamada o kişinin “kuşkulu” diye değil, “hatalı” formunda tanıtılmasını “masumiyet karinesi”nin ihilali saymıştır. (Allent de Ribemont vs. France, App. no. 15175/89)
Bizde ise yüz yıldır siyasi güç, muhaliflerini hain diye suçlamakta, yargı şu yahut bu ölçüde boyun eğmektedir.
Haydi geçmişe ‘tarih’ diyelim, 21. Yüzyılda Cumhurbaşkanı, üstelik beraat sonucu verilmiş konularda bile insanlara ağır kabahat isnadında bulunabiliyor. Bu yüzdendir ki “falanca kişiyi bırakın” diye siyasi davetler ve baskılar Cumhurbaşkanı’na yöneliyor…
Mustafa Yeneroğlu deklare etti, 1.5 milyon kişi hakkında terörist soruşturması yapılmış! Bu, hukuktaki “kabahat kuşkusu” kavramını epeyce aşan, siyasi bir tablodur.
Dahası, takipsizlik sonucu verilmiş, beraat etmiş hatta haklarında soruşturma bile açılmamış KHK mağdurları… Haklarında siyasetin yaptığı tasarruf, özel kesimde bile iş bulmalarına, çalışma hürriyetini kullanmalarına mani oluyor…
Olgun bir hukuk devletinde bu biçimde şeyler olabilir mi?
Türkiye üzerine düşmüş ‘guguk devleti’ gölgesini kaldırmadan ne dünyada prestij kazanmak ne ülkede yatırım güvenliği sağlamak mümkün değil. Düzeltmeye masumiyet karinesine hürmet ile başlayalım.
LÜTFÜ TÜRKKAN OLAYI
Lütfü Türkkan’ın öfkeye kapılarak da olsa küfretmesi fazlaca nahoştur, hiç bir biçimde hoşgörülemez. Özür diledi, partideki bakılırsavinden alındı. olağan olarak ağır tenkitlere maruz kalacaktır. Ama millete küfredenler, Meral Akşener’e hakaret tivitleri atanlar, hatta onun namusuna lisan uzatanlar karşısında sessiz kalanların bu olay üzerinden siyaset yapmasını tasvip etmek de mümkün değildir.
Öfkelerin körüklenmesi bizi nerelere sürüklüyor diye düşünelim hepimiz.