Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kriter Mecmuasına, “Daha Adil Bir Dünya Mümkün” kitabı ve kitapta bahsetmiş olduğu ‘küresel sistemin çöküşü’ hakkında açıklamalarda bulundu.
niye bu biçimde bir kitap yayımlamaya gereksinim duyduğu tarafındaki soru üzerine Erdoğan, global sistemin kapsamlı bir meydan okumayla karşı karşıya olduğunu belirtti. Türkiye’nin başından beri bu dönüşüme hem öncülük etmeye çalıştığını birebir vakitte var olan sıkıntılara dikkati çektiğini aktaran Erdoğan, her milletlerarası ortamda kuvvetli bir biçimde tahlil tekliflerini söz ettiklerini de anımsattı ve şöyleki konuştu:
“Dünya bir kriz devrinden geçiyor. Global salgın bu krizi derinleştirdi. Salgın bununla birlikte yaşadığımız devrin meselelerinin bir an evvel çözülmesi gerektiği bildirisini da verdi. Aksi biçimde kriz daha da derinleşecek ve tahlili imkansız sıkıntılarla karşı karşıya kalacağız. bu biçimde hiç bir sistem işleyemeyecek. Global sistem derin bir krizle karşı karşıya. Global yönetişim sistemleri işlemez durumda. Bir yönetişim sorunu ortaya çıkmıştır. Adalet ise ayaklar altına alınmıştır. Mevcut haliyle Birleşmiş Milletler de bu krize karşılık üretme noktasında işlevsizleşmiş ve aktifliğini kaybetmiştir. Yaşadığımız bu global derin krize yönelik Türkiye olarak bir yanıt üretmek zorundayız. 20 yıldır ülke olarak insanlığın sesi ve vicdanı olduk. Sessiz çoğunluğun sesini gür bir biçimde bütün memleketler arası platformlarda duyurduk.”
‘ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNMAK İSTEDİK’
Türkiye’nin, gördüğü bütün adaletsizliklere din, lisan ve ırk ayırımı yapmadan dikkati çektiğini söyleyen Erdoğan, Suriyeli sığınmacılardan Myanmar’da yaşanan insanlık dışı muamelelere, Filistinli Müslümanların yaşadığı dramdan ve zulümden Yeni Zelanda’da yaşananlara, Batı’da zuhur eden İslam tersliğinden, aşırılıktan ve göçmen aykırılığından Afrika’da yaşananlara kadar her probleme daima insani bir perspektiften yaklaştığını tabir etti.
Daima adil olmayı, adaletli davranmayı gözettiklerini ve eşitsizlikleri gündeme getirerek global sistemin vicdanı olarak hareket ettiklerini aktaran Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Bugüne kadar yüksek sesle lisana getirdiğimiz konuları tarihe not düşmek ismine bir kitapta bir ortaya getirmeye karar verdik. Yalnızca konuşmak ve durum tespiti yaparak tenkit getirmek değil; hem de tahlil önerisi de sunmak istedik. Bu kitap fikri de bu biçimde ortaya çıktı. Artık hem krizin kaynağına işaret ediyoruz birebir vakitte krizin sonuçlarını açık bir biçimde ortaya koyuyoruz. Lakin bununla da yetinmiyoruz. Global yönetişim krizinin merkezinde yer alan Birleşmiş Milletlerin elimizdeki hala en değerli imkan olduğunu söylüyoruz. Fakat bu haliyle değil. Yeni bir ıslahat inisiyatifi alarak BM’nin bir daha yapılandırılmasını öneriyoruz. elbette bizim teklifimiz bir ıslahat teklifi. Bu teklifle daha adil bir dünya mümkün olabilir diyoruz. Dünyanın gerçek sıkıntıları tartışılsın istiyoruz. Mevcut meseleleri görmezden gelerek bir tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını tabir ederek, yeni bir teklifle memleketler arası toplumun karşısına çıkıyoruz.”
KUZEY-GÜNEY EŞİTSİZLİĞİ DERİNLEŞTİ
“Kitabınızda dünya sisteminin bir çöküş yaşadığını söylüyorsunuz. Nasıl bir çöküşle karşı karşıyayız?” sorusu üzerine Erdoğan, mevcut dünya sisteminin karşı karşıya kaldığı biroldukça sınama bulunduğunu söz lisana gtirdi.
Bunun, tek bir ülkenin kendi başına üstesinden gelebileceği bir meydan okuma olmadığını belirten Erdoğan, şu biçimde konuştu:
“Her şeydilk evvel epey boyutlu. Yalnızca ekonomik bir krizle karşı karşıya değiliz; hem de siyasi kriz ve güvenlik krizi de kelam konusu. Korona salgını bu krizleri farklı seviyelerde daha fazla gün yüzüne çıkardı. Global kamu sıhhatinin ne kadar hayati olduğunu görmüş olduk. Salgın globalleşmenin can damarı olan hudutlar ortası hareketliliği kısıtladı ve kısa bir vakitte tedarik zincirlerini altüst etti. Yalnızca ekonomik rasyonalitenin ve azamî çıkarın ön planda olduğu ekonomik anlayışın sonuna geldik. Özgür global insan sirkülasyonu durma noktasına geldi. Artık de ağır kurallar altında kısıtlı bir deveran kelam konusu. Lakin kriz yalnızca bunlarla da sonlu değil. örneğin iklim değişikliği milletlerarası toplumun kıymetli bir gündemi olmalı.
Dünyada kuzey-güney eşitsizliği daha da derinleşmiş durumda. Mevcut politik-ekonomik nizam global refahı sağlayamadı ve eşitsizliği daha da derinleştirdi. Mevcut sistem, gelişmişlik ile az gelişmişlik içindeki farkı kapatmıyor, her geçen gün daha da artırıyor. Bu sıkıntıları tek tek burada konuşabiliriz. Lakin bundan öncelik sıralaması yapmak zorundayız. Daha öncelikli olan global sıkıntılarımızı belirlemeli ve bunların tahliline yönelik global ve epey taraflı bir yaklaşım geliştirmeliyiz. Biz kitapta fazlaca taraflılığın merkeze alındığı bir global topluma muhtaçlık olduğunun altını çiziyoruz.”
‘BATININ ÜSTÜNLÜĞÜ ANLAYIŞININ SONUNA GELDİK’
Dünya siyasetine bakıldığında ise farklı bir tablonun kelam konusu olduğunu anlatan Erdoğan, “Batı’nın üstün olduğu halindeki sorun üreten anlayışın sonuna geldik. Bunu artık herkes sorguluyor ve kabul ediyor. Batı’nın kendisi bile artık bunu kabullenmeye başladı. Yüzseneler süren Batı hegemonyası artık bitmiştir. Yeni bir memleketler arası sistem ortaya çıkıyor.” görüşünü paylaştı.
Soğuk Savaş devrinin iki kutupluluğunun ABD’nin zaferiyle bitmiş olduğini, daha sonrasında ise ABD merkezli bir dünya siyaseti görüldüğünü vurgulayan Erdoğan, “Ancak anlaşıldı ki tek başına bütün memleketler arası sistemi denetim etmek mümkün değil. ABD bunu denedi ve başarısız oldu. Irak’tan çekildi, Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı. İki ülkede ne demokrasi inşa edebildi ne de devlet.” diye konuştu.
Soğuk Savaş daha sonrasında ortaya atılan tezlerin gerçekleşmediğini de aktaran Erdoğan, “Bir defa demokrasi teşviki siyaseti, demokrasi ismine daha büyük yıkımları birlikteinde getirdi. Bütün kritik basamaklarda Batı ikiyüzlü davrandı. Daha da berbatı, Batı demokrasileri aşırılıkçılara ve popülist siyasete teslim oldu. Artık kendi inşa ettikleri siyasetlerin mağduru durumuna düştüler. Demokrasinin içini boşaltılar.” dedi.
Ekonomik olarak da liberal global iktisadın daima genişleyeceği ve alternatif ülkeleri ortasında eriteceğinin argüman edildiğini, durumun hiç de o denli olmadığını anlatan Erdoğan, yükselen güçlerin global iktisattaki yükünün giderek arttığını ve artık dünya iktisadından daha büyük bir hisse aldıklarını bildirdi.
Öte yandan liberal ekonomik nizamı tesis edenlerin artık ticaret duvarları ve ağırlaştırılmış gümrük siyasetleriyle özgür ticareti engellemeye dönük bir siyaset benimsediklerini vurgulayan Erdoğan, şu tabirleri kullandı:
“Kendi inşa ettikleri sistemin kurallarını kendileri çiğnemeye başladılar ve yükselen ekonomileri maksat tahtasına yerleştirdiler.
Soğuk Savaş daha sonrasında büyük güç çabası zamanının bittiğini ilan etmişlerdi. Artık ise kendileri yeni bir büyük güç çabası devrine girildiğini söylüyorlar. Zira yalnızca kendilerinin üstünlüğünün olduğu bir milletlerarası sistem tasavvuruna sahiptiler. Lakin o denli olmadı. Türkiye üzere yükselen güçler artık global siyasette tartısı olan bir oyuncuya dönüştü. Yalnızca Türkiye değil, öbür biroldukça orta büyüklükteki güç, daha üste yanlışsız tırmanan bir profil ortaya koydu. Sırf büyük güçlerin söylemiş olduğinin olduğu bir dünyada hayatıyoruz artık.
Türkiye’ye bakın, nerelerden nerelere geldik. Kendi askeri operasyonunu kendi imkanlarıyla icra edebilen, kendi savunma sanayii mimarisini inşa eden bir güce dönüştük. İnşallah bu çizgimiz daha da yükselecek, geldiği noktayı pekiştirecek ve öbür bir sıçrama yapacak.”
Sahip oldukları yaklaşımı paylaşan Erdoğan, “Bizim yaklaşımımız şu, bu biçimde bir dünya siyasetini ıslahata tabi tutmadan mevcut haliyle, mevcut yapılarla sürdürmeye kalkarsanız daha makus problemlerle karşılaşacağız. Vakit varken sistemin aksayan yanlarını masaya yatıralım ve konuşalım. Bizim yaptığımız üzere diğerleri da yeni teklifler getirsin ve bu tıkanıklığın önünü açalım.” değerlendirmesinde bulundu.
‘KURALLARI İNŞA EDENLER ARTIK KURALLARA UYMUYOR’
“bir daha kitapta dünya siyasetinin kriziyle bir arada uzun uzun global yönetişim krizi ile karşı karşıya olduğumuzu vurguluyorsunuz. Global yönetişim niye bu biçimdesi bir krizle karşı karşıya kaldı ve bu krizin mahiyeti nasıl?” sorusu üzerine de Erdoğan, global yönetişimin her şeydilk evvel milletlerarası tertibin asli ögelerinden biri olduğunu belirtti.
Bunun, kuralları olan bir dünya manasına geldiğini tabir eden Erdoğan, kuralların ise devletler, memleketler arası kurumlar aracılığıyla ortaya çıktığını, çabucak sonrasında bu kuralların memleketler arası kurumlar eliyle hayata geçirildiğini bildirdi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra kuralları olan bir dünya inşa edildiğini vurgulayan Erdoğan, şu ayrıntıları verdi:
“elbet bu noktada hayli da idealist olma nahifliğine kapılmamak lazım. Yani bunu bir ‘dünya anayasası’ olarak düşünmemek lazım. Fakat ortada bir sorun var. Kuralları inşa edenler, bu kurallara uymuyorlar. Daha berbat olan nokta ise bu kurallardan yalnızca kendilerini muaf tutuyorlar. Örneğin Filistin konusunda BM Güvenlik Kurulu onlarca karar aldı. Ortada BM Genel Konseyi kararları var. niye bu kararlar uygulanmıyor? İsrail bu kararlara tabi değil mi? ABD bu kurallara tabi değil mi? Bir de diğerleri kelam konusu olunca bu kuralları onlara karşı çekiç olarak kullanıyorlar.
Türkiye senelerdan bu yana memleketler arası terörizmle ilgili fazlaca açık ve net konuştu; terörden de epeyce çekti. Terör örgütleri içinde ayrım yapmayın davetinde bulundu. Pekala bizi dinlediler mi? Maalesef hayır. Bugün Suriye’de olanlara bakın. Dünyaya demokrasi daveti yapanlar, insan hakları dersi vermeye kalkanlar teröristlerle iş tutuyor, onlara tırlar dolusu silah yardımı yapıyor. Terör örgütleriyle birlikte çalışıyor, onlara takviye veriyorlar. daha sonra biz ülkemizin ulusal çıkarlarını korumak ve güvenliğimizi sağlamak için BM unsurları çerçevesinde gerekli tedbirleri aldığımızda, askeri güç kullandığımızda bize ‘aman bu biçimde yapmayın’ diyorlar. bu biçimde bir mantık kelam konusu olabilir mi?”
‘BU ADIMI ATMAK ZORUNDAYIZ’
İtiraz ve davetlerinin tam da bu noktada ortaya çıktığına işaret eden Erdoğan, şu kanıları lisana getirdi:
“Biz diyoruz ki kurallar var ise kurallara herkes uysun; kurallar eskidiyse ve fonksiyonsuz kaldıysa da bu biçimde oturalım kuralları değiştirelim, kurallar ve milletlerarası normlar üzerinde bir daha tartışalım. bu biçimdece global yönetişimi daha aktif bir biçimde çalışır hale getirebiliriz. Global yönetişimin merkezinde ne var? elbette Birleşmiş Milletler yer alıyor. Pekala BM, yeterli bir global yönetişim vaadinde bulunuyor mu? Tahminen evet. Lakin bunu uyguluyor mu? Hayır. bu biçimde gelin BM üzerinden bir daha düşünelim ve global yönetişimin meselelerini kademeli bir biçimde tartışarak ortadan kaldıralım. Bu gözü pek adımı atmak zorundayız.”
Global yönetişim düzeneklerine bakıldığında burada bir kriz halinin kelam konusu olduğunu hatırlatan Erdoğan, bilhassa salgın periyodunda bunun daha fazla görüldüğüne dikkati çekti.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün krize erken karşılık üretemediğini ve bunun tenkit konusu olduğunu belirten Erdoğan, kriz anında krizi çözmek için kurulmuş bir platform olan BM Güvenlik Kurulu’nun uzun müddet bu mevzuyu gündemine dahi almadığını, başka konularda da tıpkı umursamazlığın kelam konusu olduğunu söz etti.
‘KÜRESEL İDARE AKTİF VE ADİL TAHLİLLER ÜRETEMİYOR’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şu görüşleri aktardı:
“Suriye krizine ne vakit insani bir gözle baktılar. Yüzbinlerce insan katledilirken, milyonlarca insan Esed rejiminin ataklarından kaçarken Batı’nın kaygısı, sığınmacıları nasıl engelleriz de bizim kapımıza dayanmazlar oldu. Esed kimyasal silah kullandığında ne yaptı BM Güvenlik Kurulu? hiç bir şey yapmadı. Üstelik rejim daha sonrasında da devam etti akınlarına. Hani BM saldırgana karşı kurbanı koruyacaktı, mazlumun yanında zalime karşı duracaktı, onu dizginleyecekti. Bunların hiç biri olmadı. Birebir şeyi Bosna Hersek’te yaşamadık mı? Filistin’de, Keşmir’de, Kırım’da ve Myanmar’da yaşamadık mı? Bu bize şunu gösteriyor, global yönetişim aktif ve adil tahliller üretemiyor.
Sorun bununla da hudutlu değil olağan olarak. Büyük bir uzlaşı sorunu var. Neyi, nasıl çözeceğiz? Terörizm konusunda ne vakit ortak bir hal sergileyeceğiz? İslam aksiliğini ne vakit insanlığa karşı işlenmiş bir hata olarak goreceğiz? Ne vakit terörün her türlüsünü lanetleyeceğiz ortak bir biçimde? Maalesef bunları görmüyoruz.”
niye bu biçimde bir kitap yayımlamaya gereksinim duyduğu tarafındaki soru üzerine Erdoğan, global sistemin kapsamlı bir meydan okumayla karşı karşıya olduğunu belirtti. Türkiye’nin başından beri bu dönüşüme hem öncülük etmeye çalıştığını birebir vakitte var olan sıkıntılara dikkati çektiğini aktaran Erdoğan, her milletlerarası ortamda kuvvetli bir biçimde tahlil tekliflerini söz ettiklerini de anımsattı ve şöyleki konuştu:
“Dünya bir kriz devrinden geçiyor. Global salgın bu krizi derinleştirdi. Salgın bununla birlikte yaşadığımız devrin meselelerinin bir an evvel çözülmesi gerektiği bildirisini da verdi. Aksi biçimde kriz daha da derinleşecek ve tahlili imkansız sıkıntılarla karşı karşıya kalacağız. bu biçimde hiç bir sistem işleyemeyecek. Global sistem derin bir krizle karşı karşıya. Global yönetişim sistemleri işlemez durumda. Bir yönetişim sorunu ortaya çıkmıştır. Adalet ise ayaklar altına alınmıştır. Mevcut haliyle Birleşmiş Milletler de bu krize karşılık üretme noktasında işlevsizleşmiş ve aktifliğini kaybetmiştir. Yaşadığımız bu global derin krize yönelik Türkiye olarak bir yanıt üretmek zorundayız. 20 yıldır ülke olarak insanlığın sesi ve vicdanı olduk. Sessiz çoğunluğun sesini gür bir biçimde bütün memleketler arası platformlarda duyurduk.”
‘ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNMAK İSTEDİK’
Türkiye’nin, gördüğü bütün adaletsizliklere din, lisan ve ırk ayırımı yapmadan dikkati çektiğini söyleyen Erdoğan, Suriyeli sığınmacılardan Myanmar’da yaşanan insanlık dışı muamelelere, Filistinli Müslümanların yaşadığı dramdan ve zulümden Yeni Zelanda’da yaşananlara, Batı’da zuhur eden İslam tersliğinden, aşırılıktan ve göçmen aykırılığından Afrika’da yaşananlara kadar her probleme daima insani bir perspektiften yaklaştığını tabir etti.
Daima adil olmayı, adaletli davranmayı gözettiklerini ve eşitsizlikleri gündeme getirerek global sistemin vicdanı olarak hareket ettiklerini aktaran Erdoğan, şöyleki devam etti:
“Bugüne kadar yüksek sesle lisana getirdiğimiz konuları tarihe not düşmek ismine bir kitapta bir ortaya getirmeye karar verdik. Yalnızca konuşmak ve durum tespiti yaparak tenkit getirmek değil; hem de tahlil önerisi de sunmak istedik. Bu kitap fikri de bu biçimde ortaya çıktı. Artık hem krizin kaynağına işaret ediyoruz birebir vakitte krizin sonuçlarını açık bir biçimde ortaya koyuyoruz. Lakin bununla da yetinmiyoruz. Global yönetişim krizinin merkezinde yer alan Birleşmiş Milletlerin elimizdeki hala en değerli imkan olduğunu söylüyoruz. Fakat bu haliyle değil. Yeni bir ıslahat inisiyatifi alarak BM’nin bir daha yapılandırılmasını öneriyoruz. elbette bizim teklifimiz bir ıslahat teklifi. Bu teklifle daha adil bir dünya mümkün olabilir diyoruz. Dünyanın gerçek sıkıntıları tartışılsın istiyoruz. Mevcut meseleleri görmezden gelerek bir tahlile ulaşmanın mümkün olmadığını tabir ederek, yeni bir teklifle memleketler arası toplumun karşısına çıkıyoruz.”
KUZEY-GÜNEY EŞİTSİZLİĞİ DERİNLEŞTİ
“Kitabınızda dünya sisteminin bir çöküş yaşadığını söylüyorsunuz. Nasıl bir çöküşle karşı karşıyayız?” sorusu üzerine Erdoğan, mevcut dünya sisteminin karşı karşıya kaldığı biroldukça sınama bulunduğunu söz lisana gtirdi.
Bunun, tek bir ülkenin kendi başına üstesinden gelebileceği bir meydan okuma olmadığını belirten Erdoğan, şu biçimde konuştu:
“Her şeydilk evvel epey boyutlu. Yalnızca ekonomik bir krizle karşı karşıya değiliz; hem de siyasi kriz ve güvenlik krizi de kelam konusu. Korona salgını bu krizleri farklı seviyelerde daha fazla gün yüzüne çıkardı. Global kamu sıhhatinin ne kadar hayati olduğunu görmüş olduk. Salgın globalleşmenin can damarı olan hudutlar ortası hareketliliği kısıtladı ve kısa bir vakitte tedarik zincirlerini altüst etti. Yalnızca ekonomik rasyonalitenin ve azamî çıkarın ön planda olduğu ekonomik anlayışın sonuna geldik. Özgür global insan sirkülasyonu durma noktasına geldi. Artık de ağır kurallar altında kısıtlı bir deveran kelam konusu. Lakin kriz yalnızca bunlarla da sonlu değil. örneğin iklim değişikliği milletlerarası toplumun kıymetli bir gündemi olmalı.
Dünyada kuzey-güney eşitsizliği daha da derinleşmiş durumda. Mevcut politik-ekonomik nizam global refahı sağlayamadı ve eşitsizliği daha da derinleştirdi. Mevcut sistem, gelişmişlik ile az gelişmişlik içindeki farkı kapatmıyor, her geçen gün daha da artırıyor. Bu sıkıntıları tek tek burada konuşabiliriz. Lakin bundan öncelik sıralaması yapmak zorundayız. Daha öncelikli olan global sıkıntılarımızı belirlemeli ve bunların tahliline yönelik global ve epey taraflı bir yaklaşım geliştirmeliyiz. Biz kitapta fazlaca taraflılığın merkeze alındığı bir global topluma muhtaçlık olduğunun altını çiziyoruz.”
‘BATININ ÜSTÜNLÜĞÜ ANLAYIŞININ SONUNA GELDİK’
Dünya siyasetine bakıldığında ise farklı bir tablonun kelam konusu olduğunu anlatan Erdoğan, “Batı’nın üstün olduğu halindeki sorun üreten anlayışın sonuna geldik. Bunu artık herkes sorguluyor ve kabul ediyor. Batı’nın kendisi bile artık bunu kabullenmeye başladı. Yüzseneler süren Batı hegemonyası artık bitmiştir. Yeni bir memleketler arası sistem ortaya çıkıyor.” görüşünü paylaştı.
Soğuk Savaş devrinin iki kutupluluğunun ABD’nin zaferiyle bitmiş olduğini, daha sonrasında ise ABD merkezli bir dünya siyaseti görüldüğünü vurgulayan Erdoğan, “Ancak anlaşıldı ki tek başına bütün memleketler arası sistemi denetim etmek mümkün değil. ABD bunu denedi ve başarısız oldu. Irak’tan çekildi, Afganistan’dan çekilmek zorunda kaldı. İki ülkede ne demokrasi inşa edebildi ne de devlet.” diye konuştu.
Soğuk Savaş daha sonrasında ortaya atılan tezlerin gerçekleşmediğini de aktaran Erdoğan, “Bir defa demokrasi teşviki siyaseti, demokrasi ismine daha büyük yıkımları birlikteinde getirdi. Bütün kritik basamaklarda Batı ikiyüzlü davrandı. Daha da berbatı, Batı demokrasileri aşırılıkçılara ve popülist siyasete teslim oldu. Artık kendi inşa ettikleri siyasetlerin mağduru durumuna düştüler. Demokrasinin içini boşaltılar.” dedi.
Ekonomik olarak da liberal global iktisadın daima genişleyeceği ve alternatif ülkeleri ortasında eriteceğinin argüman edildiğini, durumun hiç de o denli olmadığını anlatan Erdoğan, yükselen güçlerin global iktisattaki yükünün giderek arttığını ve artık dünya iktisadından daha büyük bir hisse aldıklarını bildirdi.
Öte yandan liberal ekonomik nizamı tesis edenlerin artık ticaret duvarları ve ağırlaştırılmış gümrük siyasetleriyle özgür ticareti engellemeye dönük bir siyaset benimsediklerini vurgulayan Erdoğan, şu tabirleri kullandı:
“Kendi inşa ettikleri sistemin kurallarını kendileri çiğnemeye başladılar ve yükselen ekonomileri maksat tahtasına yerleştirdiler.
Soğuk Savaş daha sonrasında büyük güç çabası zamanının bittiğini ilan etmişlerdi. Artık ise kendileri yeni bir büyük güç çabası devrine girildiğini söylüyorlar. Zira yalnızca kendilerinin üstünlüğünün olduğu bir milletlerarası sistem tasavvuruna sahiptiler. Lakin o denli olmadı. Türkiye üzere yükselen güçler artık global siyasette tartısı olan bir oyuncuya dönüştü. Yalnızca Türkiye değil, öbür biroldukça orta büyüklükteki güç, daha üste yanlışsız tırmanan bir profil ortaya koydu. Sırf büyük güçlerin söylemiş olduğinin olduğu bir dünyada hayatıyoruz artık.
Türkiye’ye bakın, nerelerden nerelere geldik. Kendi askeri operasyonunu kendi imkanlarıyla icra edebilen, kendi savunma sanayii mimarisini inşa eden bir güce dönüştük. İnşallah bu çizgimiz daha da yükselecek, geldiği noktayı pekiştirecek ve öbür bir sıçrama yapacak.”
Sahip oldukları yaklaşımı paylaşan Erdoğan, “Bizim yaklaşımımız şu, bu biçimde bir dünya siyasetini ıslahata tabi tutmadan mevcut haliyle, mevcut yapılarla sürdürmeye kalkarsanız daha makus problemlerle karşılaşacağız. Vakit varken sistemin aksayan yanlarını masaya yatıralım ve konuşalım. Bizim yaptığımız üzere diğerleri da yeni teklifler getirsin ve bu tıkanıklığın önünü açalım.” değerlendirmesinde bulundu.
‘KURALLARI İNŞA EDENLER ARTIK KURALLARA UYMUYOR’
“bir daha kitapta dünya siyasetinin kriziyle bir arada uzun uzun global yönetişim krizi ile karşı karşıya olduğumuzu vurguluyorsunuz. Global yönetişim niye bu biçimdesi bir krizle karşı karşıya kaldı ve bu krizin mahiyeti nasıl?” sorusu üzerine de Erdoğan, global yönetişimin her şeydilk evvel milletlerarası tertibin asli ögelerinden biri olduğunu belirtti.
Bunun, kuralları olan bir dünya manasına geldiğini tabir eden Erdoğan, kuralların ise devletler, memleketler arası kurumlar aracılığıyla ortaya çıktığını, çabucak sonrasında bu kuralların memleketler arası kurumlar eliyle hayata geçirildiğini bildirdi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra kuralları olan bir dünya inşa edildiğini vurgulayan Erdoğan, şu ayrıntıları verdi:
“elbet bu noktada hayli da idealist olma nahifliğine kapılmamak lazım. Yani bunu bir ‘dünya anayasası’ olarak düşünmemek lazım. Fakat ortada bir sorun var. Kuralları inşa edenler, bu kurallara uymuyorlar. Daha berbat olan nokta ise bu kurallardan yalnızca kendilerini muaf tutuyorlar. Örneğin Filistin konusunda BM Güvenlik Kurulu onlarca karar aldı. Ortada BM Genel Konseyi kararları var. niye bu kararlar uygulanmıyor? İsrail bu kararlara tabi değil mi? ABD bu kurallara tabi değil mi? Bir de diğerleri kelam konusu olunca bu kuralları onlara karşı çekiç olarak kullanıyorlar.
Türkiye senelerdan bu yana memleketler arası terörizmle ilgili fazlaca açık ve net konuştu; terörden de epeyce çekti. Terör örgütleri içinde ayrım yapmayın davetinde bulundu. Pekala bizi dinlediler mi? Maalesef hayır. Bugün Suriye’de olanlara bakın. Dünyaya demokrasi daveti yapanlar, insan hakları dersi vermeye kalkanlar teröristlerle iş tutuyor, onlara tırlar dolusu silah yardımı yapıyor. Terör örgütleriyle birlikte çalışıyor, onlara takviye veriyorlar. daha sonra biz ülkemizin ulusal çıkarlarını korumak ve güvenliğimizi sağlamak için BM unsurları çerçevesinde gerekli tedbirleri aldığımızda, askeri güç kullandığımızda bize ‘aman bu biçimde yapmayın’ diyorlar. bu biçimde bir mantık kelam konusu olabilir mi?”
‘BU ADIMI ATMAK ZORUNDAYIZ’
İtiraz ve davetlerinin tam da bu noktada ortaya çıktığına işaret eden Erdoğan, şu kanıları lisana getirdi:
“Biz diyoruz ki kurallar var ise kurallara herkes uysun; kurallar eskidiyse ve fonksiyonsuz kaldıysa da bu biçimde oturalım kuralları değiştirelim, kurallar ve milletlerarası normlar üzerinde bir daha tartışalım. bu biçimdece global yönetişimi daha aktif bir biçimde çalışır hale getirebiliriz. Global yönetişimin merkezinde ne var? elbette Birleşmiş Milletler yer alıyor. Pekala BM, yeterli bir global yönetişim vaadinde bulunuyor mu? Tahminen evet. Lakin bunu uyguluyor mu? Hayır. bu biçimde gelin BM üzerinden bir daha düşünelim ve global yönetişimin meselelerini kademeli bir biçimde tartışarak ortadan kaldıralım. Bu gözü pek adımı atmak zorundayız.”
Global yönetişim düzeneklerine bakıldığında burada bir kriz halinin kelam konusu olduğunu hatırlatan Erdoğan, bilhassa salgın periyodunda bunun daha fazla görüldüğüne dikkati çekti.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün krize erken karşılık üretemediğini ve bunun tenkit konusu olduğunu belirten Erdoğan, kriz anında krizi çözmek için kurulmuş bir platform olan BM Güvenlik Kurulu’nun uzun müddet bu mevzuyu gündemine dahi almadığını, başka konularda da tıpkı umursamazlığın kelam konusu olduğunu söz etti.
‘KÜRESEL İDARE AKTİF VE ADİL TAHLİLLER ÜRETEMİYOR’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şu görüşleri aktardı:
“Suriye krizine ne vakit insani bir gözle baktılar. Yüzbinlerce insan katledilirken, milyonlarca insan Esed rejiminin ataklarından kaçarken Batı’nın kaygısı, sığınmacıları nasıl engelleriz de bizim kapımıza dayanmazlar oldu. Esed kimyasal silah kullandığında ne yaptı BM Güvenlik Kurulu? hiç bir şey yapmadı. Üstelik rejim daha sonrasında da devam etti akınlarına. Hani BM saldırgana karşı kurbanı koruyacaktı, mazlumun yanında zalime karşı duracaktı, onu dizginleyecekti. Bunların hiç biri olmadı. Birebir şeyi Bosna Hersek’te yaşamadık mı? Filistin’de, Keşmir’de, Kırım’da ve Myanmar’da yaşamadık mı? Bu bize şunu gösteriyor, global yönetişim aktif ve adil tahliller üretemiyor.
Sorun bununla da hudutlu değil olağan olarak. Büyük bir uzlaşı sorunu var. Neyi, nasıl çözeceğiz? Terörizm konusunda ne vakit ortak bir hal sergileyeceğiz? İslam aksiliğini ne vakit insanlığa karşı işlenmiş bir hata olarak goreceğiz? Ne vakit terörün her türlüsünü lanetleyeceğiz ortak bir biçimde? Maalesef bunları görmüyoruz.”