Türkiye’nin, İstanbul Sözleşmesi’nden reaksiyon çeken ayrılığı daha sonrası bayan cinayetlerindeki durum ve cezalar gündeme sıkça geliyor. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, 24 Tv’de canlı yayınlanan ”24 Özel” programında gündeme dair değerlendirmelerde bulundu.
‘İDAMA KATEGORİK OLARAK KARŞI DEĞİLİM’
Bayan cinayetleri hakkında konuşan Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Yanık, idama kategorik olarak karşı olmadığını belirterek şu kelamları söylemiş oldu:
“Geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu kabahatler işleniyordu. Cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o kabahati lakin az lakin epeyce işleyenler olacaktır.”
BAŞAK CENGİZ’İN KATLEDİLMESİ
Can Göktuğ Boz tarafınca öldürülen Başak Cengiz’in vefatının kendisini hayli etkilediğini lisana getiren Yanık, “Ailesiyle de temas halindeyiz. İki sefer ben görüştüm. Telefonla da görüşüyoruz ve davayı da takip ediyoruz. Bu tıp hususlar bize intikal ettikten itibaren sürece çabucak Bakanlık olarak dahil oluyor ve takip ediyoruz. Başak Cengiz belgesinde da birebir şeyi yapacağız” diyerek şu biçimde devam etti:
Şiddete epey yatkın bir profil. Meskeninde kesici birtakım aletler biriktiriyor. Yalnız yaşayan bir profil. O gün de dışarıya elinde bir samuray kılıcıyla ‘Birini öldürmek üzere çıktım.’ diyor. Şurası fazlaca trajik ve fazlaca can yakıcı; bizim bayana yönelik şiddet dinamikleri başkalarından farklıdır. Bunu ayrıyeten tespit etmemiz ve ayrıyeten kıymetlendirmemiz, sorunun tahlili noktasında bilhassa birtakım çalışmalar yapmamız gerekir. ‘Kadın olduğu, direnemeyeceği, kolay öldüreceğimi düşündüğüm için onu seçtim.’ diyor. Bayanların uğradıkları şiddetin değerli bir kısmı tam da bu sebeple meydana geliyor. Bayan olduğu, direnemeyeceği, daha zayıf olduğu için, bir biçimde direnmemesi ve yanıt vermemesi gerektiği düşünüldüğü için.“
RUH SIHHATİ YASASI GELECEK Mİ?
Ruh sıhhati yasası talebi konusunda da değerlendirmeleri sorulan Bakan Yanık şunları söylemiş oldu:
“Ruh sıhhati dediğimizde epeyce diğer bir disiplin devreye girer. Tıp biliminin konusu olarak kıymetlendirmek lazım. Bir de şunu görmek lazım. Son analizde ruhsal sorunlar yahut ruh sıhhatiyle alakalı problemlerin takibi ve tespiti noktasında gerekli düzenlemelerin yapılması, eksik bir konu var ise buranın tamamlanması gerektiği açık. Öbür taraftan, mevcut imkanların kullanılması noktasına da dikkat edilmesi lazım. Kaldı ki ruh sıhhati yasası diye özetlemek gerekirse tanımladığımız bir yasa çalışması konusunda da Sıhhat Bakanlığı ve Meclisin ilgili kurulları hazırlık yapıyorlar. Bakanlık olarak bizim ilgi alanımıza giren alanlarla alakalı Aile Müşavere Merkezleri ve aile danışmanlığı kavramı üzerinden dahiliz.”
‘KÖKÜNDEN HALLETMEDİĞİNİZDE BU DAİMA DÖNEN BİR ÇARK OLUR’
Cezanın süreci yöneten bir şey olmadığını belirten Yanık kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Süreci yönetirken eğitim sistemi, aile, etraf, medya, aklınıza gelecek bütün paydaşların bu mevzuda ortak tavrının olması lazım. Aksi takdirde daima kabahat üreten bir sistemin sonuçlarını cezalandırmış olursunuz. Sıkıntıyı kökünden halletmediğinizde bu daima dönen bir çark, siz de o çarkı durdurmaya çalışan Don Kişot’lara dönüşürsünüz.
CEZAYI ARTIRARAK kararı YÖNETEMİYORSUNUZ
O yüzden ısrarla eğitim, çocukluktan başlayarak farkındalık, toplumsal algının dönüşmesi gerektiğini vurguluyoruz ve onun için çalışıyoruz. Yok edemezsiniz. Cezalarımız kara Avrupa’sından daha ağır. Amerika bu manada daha cezacı bir hukuk sistemidir. Oradan da ağır. Cezayı artırarak kararı yönetemiyorsunuz.”
‘TOPLUMSAL BAKIŞ AÇISI GELİŞTİRMEDİĞİNİZDE HATA İŞLEYEN OLACAK’
İdam cezası konusunda da değerlendirmelerde bulunan Yanık, şunları söylemiş oldu:
“Bir hukukçu olarak idama kategorik olarak karşı değilim. Lakin bu ve gibisi olaylarda epeyce duygusal ve anlık reaksiyonlarla birtakım tahlilleri kendimizce konuşuyoruz. daha sonrasında bir tarafta kalıyor. İdam tahlil olur mu olmaz mı tartışması epey spekülatif bir tartışma olur. O yüzden o tartışmaya bir hukukçu ve bakan olarak girmek istemem. Şunu söyleyebilirim, geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu hatalar işleniyordu. Biraz evvel tabir ettiğim çerçeveden bakınca cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o hatası ancak az lakin hayli işleyenler olacaktır.”
İSTANBUL MUKAVELESİ’Nİ BİR HUKUK METNİ OLARAK ÖNEMSEYEN BİRİSİYİM
İstanbul Mukavelesi’ni bir hukuk metni olarak önemseyen birisiyim. Geçmişteki sözlerim, konuşmalarım fazlaca açık. Onların hiç birisinde bugün farklı düşünmüyorum. bu biçimde dediğimi bir daha söyleyeyim. İstanbul Kontratı bir memleketler arası metin ve bir çerçeve metin. Milletlerarası metinlerin pek birçok tavsiye metinleridir. İstanbul Mukavelesi keza. Pek azında amir kararlar vardır, Taraf devletlere birtakım yükümlülükler yükler. İstanbul Kontratı, Avrupa Kurulu’nun hazırladığı ve taraf devletlere, bayana yönelik şiddetle gayrette ekonomik, toplumsal, hukukî, eğitim, göç, mültecilik durumu vesaire noktasında gerekli düzenlemeleri şayet türel metin sorunun var ise iç hukukunda gereğini yap, ekonomik olarak desteklenmesi gerekiyorsa mağduru takviyeyle, klasik kıymetler noktasında birtakım sorunlar var ise bunları değiştir, dönüştür diye bir çerçeve çiziyordu. Daha somutlaştırarak söyleyeyim.
İstanbul Sözleşmesi’nden ayrıldığımız için bayana yönelik şiddet artmadı ve azalmadı. Bizim bugün 81 tane şiddet tedbire ve izleme merkezimiz var. Buralarda vatandaşlar müracaat ettiğinde bir sureci başlatıyoruz ve çabucak onların korunma önlemi gerekiyorsa alıyoruz, konukevlerimize yerleştiriyoruz. Ekonomik olarak gereksinim halindeyse onlara birtakım ekonomik dayanaklar sağlıyoruz. Çocukları var ise, çocuk güvenlik tehdidi altındaysa çabucak saklılık sonucu alıyoruz. Biz kendi pratiğimizden yola çıkarak birtakım düzenlemeler yaptık. Türkiye’nin bayana yönelik şiddetle çabası noktasındaki geriye dönük müktesebatını yabana atmayalım.”
İSTANBUL KONTRATI NEDİR?
İstanbul Mukavelesi ya da tam ismiyle Bayanlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Ait Avrupa Kurulu Kontratı, Avrupa Kurulu tarafınca hazırlanan, 45 ülke ve Avrupa Birliği tarafınca imzalanan, bayana yönelik şiddet ve aile içi şiddeti tedbire ve bununla gayrette temel standartları ve devletlerin bu bahisteki yükümlülüklerini belirleyen milletlerarası insan hakları kontratıdır.
Mukavele, Avrupa Kurulu tarafınca desteklenmektedir ve taraf devletleri hukuksal olarak bağlar. Kontratın beş temel unsuru; bayana yönelik her türlü şiddetin ve konut içi şiddetin önlenmesi, şiddet mağdurlarının korunması, cürümlerin kovuşturulması, hatalıların cezalandırılması ve bayana karşı şiddet ile uğraş alanında bütüncül, eş güdümlü ve tesirli işbirliği içeren siyasetlerin hayata geçirilmesidir. Bayana karşı şiddeti bir insan hakkı ihlali ve ayrımcılık çeşidi olarak tanımlayan, bağlayıcı nitelikte birinci memleketler arası düzenlemedir. Tarafların mukavele kapsamında vermiş oldukları taahhütler, bağımsız uzmanlar kümesi GREVIO tarafınca izlenmektedir.
Türkiye, bayanlar başta olmak üzere birfazlaca kişi tarafınca fazlaca reaksiyon çekmesine rağmen 20 Mart tarihinde kontrattan çekildi.
‘İDAMA KATEGORİK OLARAK KARŞI DEĞİLİM’
Bayan cinayetleri hakkında konuşan Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Yanık, idama kategorik olarak karşı olmadığını belirterek şu kelamları söylemiş oldu:
“Geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu kabahatler işleniyordu. Cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o kabahati lakin az lakin epeyce işleyenler olacaktır.”
BAŞAK CENGİZ’İN KATLEDİLMESİ
Can Göktuğ Boz tarafınca öldürülen Başak Cengiz’in vefatının kendisini hayli etkilediğini lisana getiren Yanık, “Ailesiyle de temas halindeyiz. İki sefer ben görüştüm. Telefonla da görüşüyoruz ve davayı da takip ediyoruz. Bu tıp hususlar bize intikal ettikten itibaren sürece çabucak Bakanlık olarak dahil oluyor ve takip ediyoruz. Başak Cengiz belgesinde da birebir şeyi yapacağız” diyerek şu biçimde devam etti:
Şiddete epey yatkın bir profil. Meskeninde kesici birtakım aletler biriktiriyor. Yalnız yaşayan bir profil. O gün de dışarıya elinde bir samuray kılıcıyla ‘Birini öldürmek üzere çıktım.’ diyor. Şurası fazlaca trajik ve fazlaca can yakıcı; bizim bayana yönelik şiddet dinamikleri başkalarından farklıdır. Bunu ayrıyeten tespit etmemiz ve ayrıyeten kıymetlendirmemiz, sorunun tahlili noktasında bilhassa birtakım çalışmalar yapmamız gerekir. ‘Kadın olduğu, direnemeyeceği, kolay öldüreceğimi düşündüğüm için onu seçtim.’ diyor. Bayanların uğradıkları şiddetin değerli bir kısmı tam da bu sebeple meydana geliyor. Bayan olduğu, direnemeyeceği, daha zayıf olduğu için, bir biçimde direnmemesi ve yanıt vermemesi gerektiği düşünüldüğü için.“
RUH SIHHATİ YASASI GELECEK Mİ?
Ruh sıhhati yasası talebi konusunda da değerlendirmeleri sorulan Bakan Yanık şunları söylemiş oldu:
“Ruh sıhhati dediğimizde epeyce diğer bir disiplin devreye girer. Tıp biliminin konusu olarak kıymetlendirmek lazım. Bir de şunu görmek lazım. Son analizde ruhsal sorunlar yahut ruh sıhhatiyle alakalı problemlerin takibi ve tespiti noktasında gerekli düzenlemelerin yapılması, eksik bir konu var ise buranın tamamlanması gerektiği açık. Öbür taraftan, mevcut imkanların kullanılması noktasına da dikkat edilmesi lazım. Kaldı ki ruh sıhhati yasası diye özetlemek gerekirse tanımladığımız bir yasa çalışması konusunda da Sıhhat Bakanlığı ve Meclisin ilgili kurulları hazırlık yapıyorlar. Bakanlık olarak bizim ilgi alanımıza giren alanlarla alakalı Aile Müşavere Merkezleri ve aile danışmanlığı kavramı üzerinden dahiliz.”
‘KÖKÜNDEN HALLETMEDİĞİNİZDE BU DAİMA DÖNEN BİR ÇARK OLUR’
Cezanın süreci yöneten bir şey olmadığını belirten Yanık kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Süreci yönetirken eğitim sistemi, aile, etraf, medya, aklınıza gelecek bütün paydaşların bu mevzuda ortak tavrının olması lazım. Aksi takdirde daima kabahat üreten bir sistemin sonuçlarını cezalandırmış olursunuz. Sıkıntıyı kökünden halletmediğinizde bu daima dönen bir çark, siz de o çarkı durdurmaya çalışan Don Kişot’lara dönüşürsünüz.
CEZAYI ARTIRARAK kararı YÖNETEMİYORSUNUZ
O yüzden ısrarla eğitim, çocukluktan başlayarak farkındalık, toplumsal algının dönüşmesi gerektiğini vurguluyoruz ve onun için çalışıyoruz. Yok edemezsiniz. Cezalarımız kara Avrupa’sından daha ağır. Amerika bu manada daha cezacı bir hukuk sistemidir. Oradan da ağır. Cezayı artırarak kararı yönetemiyorsunuz.”
‘TOPLUMSAL BAKIŞ AÇISI GELİŞTİRMEDİĞİNİZDE HATA İŞLEYEN OLACAK’
İdam cezası konusunda da değerlendirmelerde bulunan Yanık, şunları söylemiş oldu:
“Bir hukukçu olarak idama kategorik olarak karşı değilim. Lakin bu ve gibisi olaylarda epeyce duygusal ve anlık reaksiyonlarla birtakım tahlilleri kendimizce konuşuyoruz. daha sonrasında bir tarafta kalıyor. İdam tahlil olur mu olmaz mı tartışması epey spekülatif bir tartışma olur. O yüzden o tartışmaya bir hukukçu ve bakan olarak girmek istemem. Şunu söyleyebilirim, geçmişte de idam cezası Türkiye’de varken bu hatalar işleniyordu. Biraz evvel tabir ettiğim çerçeveden bakınca cezayı ne kadar ağırlaştırırsanız ağırlaştırın toplumsal bir bakış açısı geliştirmediğinizde kesinlikle o hatası ancak az lakin hayli işleyenler olacaktır.”
İSTANBUL MUKAVELESİ’Nİ BİR HUKUK METNİ OLARAK ÖNEMSEYEN BİRİSİYİM
İstanbul Mukavelesi’ni bir hukuk metni olarak önemseyen birisiyim. Geçmişteki sözlerim, konuşmalarım fazlaca açık. Onların hiç birisinde bugün farklı düşünmüyorum. bu biçimde dediğimi bir daha söyleyeyim. İstanbul Kontratı bir memleketler arası metin ve bir çerçeve metin. Milletlerarası metinlerin pek birçok tavsiye metinleridir. İstanbul Mukavelesi keza. Pek azında amir kararlar vardır, Taraf devletlere birtakım yükümlülükler yükler. İstanbul Kontratı, Avrupa Kurulu’nun hazırladığı ve taraf devletlere, bayana yönelik şiddetle gayrette ekonomik, toplumsal, hukukî, eğitim, göç, mültecilik durumu vesaire noktasında gerekli düzenlemeleri şayet türel metin sorunun var ise iç hukukunda gereğini yap, ekonomik olarak desteklenmesi gerekiyorsa mağduru takviyeyle, klasik kıymetler noktasında birtakım sorunlar var ise bunları değiştir, dönüştür diye bir çerçeve çiziyordu. Daha somutlaştırarak söyleyeyim.
İstanbul Sözleşmesi’nden ayrıldığımız için bayana yönelik şiddet artmadı ve azalmadı. Bizim bugün 81 tane şiddet tedbire ve izleme merkezimiz var. Buralarda vatandaşlar müracaat ettiğinde bir sureci başlatıyoruz ve çabucak onların korunma önlemi gerekiyorsa alıyoruz, konukevlerimize yerleştiriyoruz. Ekonomik olarak gereksinim halindeyse onlara birtakım ekonomik dayanaklar sağlıyoruz. Çocukları var ise, çocuk güvenlik tehdidi altındaysa çabucak saklılık sonucu alıyoruz. Biz kendi pratiğimizden yola çıkarak birtakım düzenlemeler yaptık. Türkiye’nin bayana yönelik şiddetle çabası noktasındaki geriye dönük müktesebatını yabana atmayalım.”
İSTANBUL KONTRATI NEDİR?
İstanbul Mukavelesi ya da tam ismiyle Bayanlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Ait Avrupa Kurulu Kontratı, Avrupa Kurulu tarafınca hazırlanan, 45 ülke ve Avrupa Birliği tarafınca imzalanan, bayana yönelik şiddet ve aile içi şiddeti tedbire ve bununla gayrette temel standartları ve devletlerin bu bahisteki yükümlülüklerini belirleyen milletlerarası insan hakları kontratıdır.
Mukavele, Avrupa Kurulu tarafınca desteklenmektedir ve taraf devletleri hukuksal olarak bağlar. Kontratın beş temel unsuru; bayana yönelik her türlü şiddetin ve konut içi şiddetin önlenmesi, şiddet mağdurlarının korunması, cürümlerin kovuşturulması, hatalıların cezalandırılması ve bayana karşı şiddet ile uğraş alanında bütüncül, eş güdümlü ve tesirli işbirliği içeren siyasetlerin hayata geçirilmesidir. Bayana karşı şiddeti bir insan hakkı ihlali ve ayrımcılık çeşidi olarak tanımlayan, bağlayıcı nitelikte birinci memleketler arası düzenlemedir. Tarafların mukavele kapsamında vermiş oldukları taahhütler, bağımsız uzmanlar kümesi GREVIO tarafınca izlenmektedir.
Türkiye, bayanlar başta olmak üzere birfazlaca kişi tarafınca fazlaca reaksiyon çekmesine rağmen 20 Mart tarihinde kontrattan çekildi.