Gelecek Partisi başkanı Ahmet Davutoğlu, AK Parti’nin 20 yıllık iktidarının sonunda pak siyaset unsuru ve adaletten uzaklaştığına vurgu yaptı. Toplumsal medya hesabından hususla ilgili açıklama yapan Ahmet Davutoğlu, ‘Tam iki yıl evvel adalet ve pak siyaset talep ettiğim için beni istifaya götüren ihraç süreci başlatıldı. Artık vicdanlarınıza sesleniyorum: Bu görüşler yanlış mıydı? Gereği yapılsaydı ülkemiz ve AK Parti o vakit olur muydu?’ sözlerini kullandı.
SAVUNMACI DURUMA DÜŞTÜK
Ahmet Davutoğlu, Türkiye’nin aksiyoner siyasetten savunmacı siyasete savrulma sürecinin Seyahat olaylarıyla başlayıp, 17/25 Aralık komploları ile devam ettiğini, çukur hareketleri ile tehlikeli boyutlara ulaşıp ve 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü ile doruğa çıktığına dikkat çekti.
Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu, 31 Mart seçim sonuçları ve ortasında bulunduğumuz siyasi koşullara ait tespit ve tavsiyelerini şöyle sıraladı:
• Siyasi hareketleri ve partileri tarih sahnesinde başat aktör kılan beş temel öge vardır: (i) kendi ortasında dengeli bir unsurlar ve bedeller manzumesi, (ii) bu kıymetler manzumesinin ruhu ile uyumlu bir telaffuz, (iii) toplumun her bölümüne açık bir toplumsal ilgiler ağı, (iv) bu ağı aktif bir biçimde yöneten sağlam bir teşkilat yapısı ve (v) vaktin ruhuna uygun siyasetler geliştirilebilmesini sağlayan özgür niyet ve ortak akıl.
• Partimizi siyasi tarihimizdeki öbür partilerden ayırt eden ve uzun iktidar dönemlerimize taban oluşturan sır bu temel özelliklerde batındır. Lakin son senelerda yaşananlar bu temel özelliklerde önemli bir zaafiyetin yaygınlaşmakta olduğunu ortaya koymuştur. Son olarak mahalli seçim sürecinde ve daha sonrasında her açıdan gözlenen savrulma ve dağınıklık aslında bu zaafiyetin yansımalarıdır.
KİBİR YERİNE TEVAZU
• Öncelikle siyasi ahlakın temelini dokuyan prensipler ve kıymetler konusunda telaffuzda ve harekette yaşanan sapmalar toplumsal vicdan ile buluşulmasını engelleyen en değerli bariyerdir. Ben-merkezci kibirli bir lisan ile tevazudan kopuş, mahviyet vurgusu yaparken en küçük ünitelerdeki siyasalların bile isimlerini sokaklara, okullara ve binalara verme yarışı içine girmeleri, daima görünür ve bilinir olma dürtüsüyle gündeme gelmek için her türlü uğraşın gösterilmesi, kullanılan lisan ile sergilenen hal içindeki uçurumun alabildiğine açılması, kutsal kıymetlerimizin siyasi çıkarlar uğruna hoyratça kullanılması, alınan nazaranvlerin şahsa has olduğu unutularak bütün bir aile ve etrafın tesir kurma eforları, siyasi rakip görülen bireylerin yıpratılması için toplumsal medya operasyonları dahil her türlü iftiranın yaygınlık kazanması, bir ömrünü bu davaya adamış ve ortak uğraş vermiş insanların toplumsal prestijlerinin yok edilmesine dönük ithamlara sessiz kalınarak dolaylı dayanak verilmesi ve geçmişte en değerli kıymetimiz olarak gördüğümüz vefa hissinin önemli biçimde zedelenmesi üzerinde açık yüreklilikle düşünülmesi gereken konulardır.
• Temel kıymetler ve unsurlar seviyesinde yaşanan savrulma siyasi söylemimizi de direkt etkilemiştir. Son senelerda partimizin insan-odaklı, insan haklarına dayalı, özgürlükçü, reformcu, kuşatıcı, kendinden ve geleceğinden emin siyasi telaffuzunun yerini devletçi, güvenlikçi, statükocu ve salt beka kaygılarına dayalı bir telaffuz almıştır.
İNSANI İHMAL EDEN DEVLET BAKİ OLAMAZ
• Devlet milleti oluşturan insanların ortak iradesinin tecessüm etmiş halidir ve o irade olmadıkça varlığını sürdüremez. Devlet bizim dışımızda var olan değil, toplumu oluşturan bireylerin iradesiyle var olan bir siyasi organizma ve toplumdan meşruiyet aldığı ölçüde kalıcı olabilecek bir idari sistemdir. Pir Edebali’nin prensibini bir daha yorumlayarak diyebiliriz ki insanı, onun temel haklarını ihmal eden yahut ikincil pozisyona indirgeyen hiçbir devlet baki olamaz.
• Partimizi Türkiye’nin her yerinde birinci parti kılan toplumsal kapsayıcılık ve bağlantılar ağında da önemli bir daralma yaşandığı gözlenmektedir. Son seçimlerde alınan sonuçlar Cumhur İttifakı olarak dahi kıyı bölümlerinden koparak İç Anadolu ve Karadeniz’e yanlışsız daralan bir siyasal aktiflik alanına sıkışmakta olduğumuzu göstermektedir. İç Anadolu’da ise ittifak-içi istikrarın partimiz aleyhine değişmekte olduğu bir vakıadır. Bu coğrafik ve toplumsal takviye daralmasının gerek telaffuz gerekse aksiyon seviyesindeki sebepleri üzerinde titizlikle durulmazsa bu daralma bir siyasi kıskaca dönüşecektir.
• Bu toplumsal dayanak daralmasını durduracak en değerli faktör bulundukları toplumsal doku ile kaynaşmış ve kritik süreçlerde dinamik bir rol üstlenmeye hazır bir teşkilatın varlığıdır. Lakin son periyotta 15 Temmuz’daki ulusal direnişe vücutlarını ortaya koyarak öncülük eden vilayet liderlerimizin ve teşkilatlarımızın metal yorgunluğu üzere muğlak tabirlerle küstürülerek devre dışı bırakılması teşkilatlarımızın derin vicdanında önemli bir yara açmıştır.
• Daha da tehlikelisi, kendisini partimizin konseylerinin üstünde goren ve adeta paralel bir yapı üzere partiyi yönetmeye çalışan bir odağın ortaya çıkması ve partinin seçilmiş yetkililerini ve heyetlerini devre dışı bırakmaya kalkışması teşkilat kurumsallaşmasının özünü sakatlamıştır. Teşkilatlarımızda son iki seçimde gözlenen heyecansızlık biraz da daha evvel büyük fedakarlık gösteren teşkilat ögelerine yapılan vefasızlık ötürüsıyla yaşanan hayal kırıklığının yapıtıdır.
• Öte yandan, genel ve lokal seçimlerle halktan direkt yönetme yetkisi almış şahısların parti heyetlerinde ve belediye meclislerinde atılan adımlarla evvel yetkilerinin daraltılması daha sonra da direkt yahut dolaylı itham ve baskılarla nazaranvden ayrılmak zorunda kalmış olmaları siyasetin kurumsallaşmasına ziyan verdiği üzere ulusal iradenin üstünlüğü unsuruna ve partimizin toplumsal doku ile irtibatına da önemli darbe vurmuştur.
EN DEĞERLİ PRENSİP ORTAK AKIL
• Partimizin en kıymetli kurucu unsurlarının başında ortak akıl arayışı gelmektedir. Partimiz, kurumsal istişare düzenekleri ve ortak akıl arayışı yardımıyla biroldukça çetin krizi aşarak milletimizin teveccühüne mazhar olmuştur. Fakat, maalesef son devirlerde, ortak aklın işletilmesine imkân veren AK Parti şuraları ve istişare düzenekleri ya büsbütün devreden çıkmış ya da tek bir görüşün onay makamı haline gelerek fonksiyonunu yitirmiştir. Bu çerçevede, partimizin kurumsal yapısı, teşkilatlarımızdan gelen tekliflerin siyasete yansıtıldığı gerçek fonksiyonuna bir daha kavuşturulmalıdır.
• Milletin gözyaşı, emeği, aklı ve yüreği ile kurulan partimiz ve ülkemiz, hırslarına esir düşmüş dar ve çıkarcı bir etrafın ikbal dertlerine terk edilemez. Bu çerçevede, vakit kaybetmeden, partimizin kurumsal yapısı güçlendirilmeli, istişare ve ortak akıl düzenekleri faal bir biçimde çalıştırılmalı, teşkilatlarımız asli niteliğine ve fonksiyonuna kavuşturulmalı ve milletimizle olan bağımız tevazu temelinde bir daha inşa edilmelidir.
• Partimizin seçim sonuçları vesilesiyle yapacağı muhasebe ittifak siyasetini de içermelidir. Siyasi partiler içinde diyaloğun, yapan işbirliğinin ve karşılıklı anlayışın gelişmesi demokrasimiz ve ulusal birliğimiz açısından son derece kıymetlidir. Bu manada 15 Temmuz daha sonrası yaşanan Yeni Kapı ruhu ile tecessüm eden yakın diyalog ve işbirliği ortamı yanlışsız olmuştur. tıpkı vakitte seçim sonuçları, ittifak siyasetinin hem oy oranı tıpkı vakitte parti kimliği açısından partimize ziyan verdiğini ortaya koymuştur. Partimiz, ittifak içi yarışta da ittifaklar ortası yarışta da amaçlarına ulaşamamış, yönettiği pek fazlaca belediyeyi kaybetmiştir.
• Ayrıyeten, ittifak siyaseti partimizi dar bir siyasi lisana ve kimliğe hapsederek, ülkenin her bölgesini ve toplumun her kesitini kucaklayan özgün duruşumuza ziyan vermiştir. Bu çerçevede, partimiz seçim sonuçlarını hakikat tahlil ederek ittifak siyasetini gözden geçirmelidir. Farklı siyasi partilerle ülkemizin ortak gündemi konusunda yakın işbirliği geliştirilirken, partimizin özgün siyasal kimliği ve ideolojisi de korunmalıdır.
• Özetle bugün partimiz her açıdan bir yenilenme gereksinimi ortasındadır. Seçimsiz geçmesi beklenen dört yıl bu biçimdesi bir yenilenme muhtaçlığı için gerekli vakti sağlamaktadır. bu vakitte AK Parti kökten bir yenilenme süreci yaşarsa kaybettiği telaffuz ve siyaset dinamizmini bir daha kazanabilir. En değerlisi de süratle kaybetmekte olduğu moral üstünlüğü tekrar elde edebilir. Bu büyük tarihi mirasın ve emanetin fani kişiliklerimizden bağımsız olarak sahipsiz kalması beklenemez. Ülkemizin geleceği açısından bakıldığında ise, şu konulardaki kanaatlerimi paylaşmayı gerekli görüyorum.
SİSTEM KUTUPLAŞMAYI ARTIRDI
• Cumhurbaşkanlığı sistemi ile birlikte gelen ittifak yapılanmaları beklenenin tersine siyasi yelpazedeki dağınıklığı gideremediği üzere siyasi kutupların oluşmasına ve toplumu bir ortada tutan ortak bedellerin yıpranmasına yol açmış görünmektedir. Seçim sürecinde ittifak yapılarının cepheleştirici karakterinden kaynaklanan sert telaffuzlar siyasi kutuplaşmayı tehlikeli boyutlara taşıyarak, toplumsal barışımızı ve ortak aidiyet şuurumuzu zedelemiştir.
• Seçimlerde yarışanlar düşmanlar değil, siyasi rakiplerdir. Kazanan ise sandıktan kim çıkarsa çıksın milletimiz ve demokrasimizdir. Bu sonuca hürmet duymak da herkestilk evvel siyasalların bakılırsavidir. Beka kaygıları demokrasiyi askıya alma heveslerinin öne sürülen nedeni olamaz. Tersine devletimizin bekasının temeli demokratik meşruiyettir.
• Beka söylemi ile rakip partileri düşmanlaştırmanın, siyasi rekabeti aşan kutuplaşmaların nelere sebep olabileceğini ne yazık ki Ankara’da aslında hepimizi birleştirmesi gereken bir şehit cenazesinde gerçekleşen nahoş atakta yaşadık. Ana muhalefet önderine dönük bu saldırıyı bir sefer daha kınıyor, herkesi demokratik tertip ortasında hareket etmeye ve kutuplaştırıcı siyasi telaffuzlardan uzak durmaya davet ediyorum.
• Milletlerin huzuru, devletlerin bekası ve toplumların sistemi için en temel öge ortak aidiyet şuurudur. Hepimizin her an zihnimizde tutması gereken en temel gerçek şudur: Türkiye Cumhuriyeti, 82 milyon vatandaşın ortak iradesinin ve sahiplenmesinin yapıtıdır. ötürüsıyla, insan onuru ile taçlandırılan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı kimliği taşıyan hiç kimse hiçbir makam ve güç sahibi tarafınca tahkir edilmemeli; inancı, cinsiyeti, mahzuru, lisanı, ırkı, siyasi fikri, felsefi anlayışı ve hayat usulü sebebiyle ayrımcılığa maruz bırakılmamalı, rastgele bir biçimde nefret telaffuzuna muhatap kılınmamalıdır.
SAĞLAM ADALET İDEOLOJİSİ
• Bu ortak aidiyet şuuruna dayalı toplumsal sistemin birinci fazileti ve temeli adalettir. Sağlam bir adalet ideolojisine dayanmayan hukuk yapısı ile insan hayatının, aklının, inancının, jenerasyonunun ve mülkünün teminat altına alınmadığı toplumsal ve siyasal düzenler iç ve dış her türlü müdahaleye, taarruza ve kaosa açık hale gelir. Hukuk güç biriktirme alanı değil, gücü denetleme ve ahlaki çizgiye getirme alanıdır. Yargının denetim altına alınması gayreti hangi münasebetle ve kim tarafınca yapılırsa yapılsın en büyük kabahat olarak görülmelidir. • Yakın tarihimizde ülkemizin ve milletimizin geleceğini tehdit eden en hain teşebbüsü 15 Temmuz gecesi durduran güç milletçe gösterdiğimiz onurlu direniştir; bu direnişi son zafere taşıyacak olan ise bu yargı sürecinde adalet terazisinin yanlışsız işletilmesidir. Bir hakim ve savcı karar verirken ya da iddianame hazırlarken davanın mahiyeti ve en son adalet ölçüsü haricinde hiçbir tasa taşımamalı ve hiçbir müdahale yahut telkine maruz bırakılmamalıdır.
• FETÖ ile odunsuz verilmesi gereken uğraşta farklı şahıslara farklı kriterler uygulanması, yürütülen gayrete ziyan vermektedir. Bu bahiste hukukun en temel unsuru olan ‘suçların kişiselliği’ prensibi itinayla korunmalıdır. Birtakım durumlarda, örgüt okullarında okumuş, kardeş ya da akrabaları örgütün ve darbe sürecinin kıymetli elemanları içinde olan bireylerin en üst seviye devlet bakılırsavlerine atanmasında sakınca görülmezken alt seviye bir memurun yakınlarından birinin bir daha alt seviye bir ilgisi sebebiyle işten çıkarılması kamu vicdanında FETÖ ile uğraş konusunda soru işaretleri oluşturmaktadır.
• Türkiye’nin sivil, demokratik ve bütüncül bir anayasa gereksinimi her zamankinden daha fazladır. Sistem değişikliğini içeren son anayasa değişikliği paketinin TBMM’ne sunulmasından daha sonrasında dert ve tekliflerimi kelamlı ve yazılı olarak Sayın Cumhurbaşkanımıza da arz etmiştim. Ne yazık ki geçen müddette yaşadıklarımız bu tasalarımı haklı çıkarmıştır. Üzülerek belirtmeliyim ki yeni sistem, hem yapılanması tıpkı vakitte uygulama biçimi itibariyle milletimizin beklentilerini de karşılamamaktadır. Bu çerçevede, sistem değişikliğine ait önemli ve samimi bir muhasebe yapmamız gerekmektedir.
• Bu muhasebede birinci başlamamız gereken nokta, hukuk devleti unsurunun varlığı ve korunmasıdır. Hukuk devletinin korunabilmesi ise kuvvetler ayrılığı prensibinin bir daha inşasına bağlıdır. Türkiye 12 Eylül Anayasasının yürütmede yol açtığı çift başlılıktan dolayı idare krizleri hayatıştı. Yeni sistem bu sorunu çözmüş olmakla birlikte yürütmeyi yasama ve yargı karşısında baskın kılarak kuvvetler ayrılığı unsurunu zedelemiş, istikrar ve kontrol sistemlerini işlevsizleştirmiştir.
• Kuvvetler ayrılığını garantiye almak üzere, yasama erki yürütme ve yargı erkleri karşısında dengeleyici bir otonomiye sahip kılınmalıdır. Bu çerçevede seçim sistemi ve siyasi partiler kanunu da tekrar gözden geçirilerek tek tek milletvekillerinin temsil gücü tahkim edilmeli ve yasama süreci ortasındaki aktifliği güçlendirilmelidir.
DEVLETİN BEKASI ZAAFA UĞRAR
• Bu muhasebe çerçevesinde ele almamız gereken bir öteki husus devlet mimarisinin bir daha tanzimi sorunudur. Devlet, daimiyetini sürdüregeldiği teamüller ve kurumlar üzerinden tarih sahnesine yansıtır. Bu teamüllerin ve kurumların değişen koşullara nazaran bir daha tanzim edilmesi tarihin doğal akışının getirdiği bir zorunluluktur. Bu tanzimde süreklilik-değişim istikrarının itinayla korunması gerekir. Bu istikrarın süreklilik lehine bozularak gereksinim duyulan değişimin geciktirilmesi statükoculuğa ve donukluğa niye olurken, istikrarın değişim lehine bozulması devlet yapısının yaz-boz tahtasına dönmesine niye olur, devletin daimiyetini zaafa uğratır.
• Devlet bir daha tanzim edilirken statükoculuğa dayalı kurumsal asabiyet terk edilmeli, fakat kurumsal kültür ve hafıza itinayla korunmalıdır. Bu tanzim, konjonktürel, keyfi ve ani kararlarla değil, devlet deneyim birikimini ve vaktin gerekliliklerini göz önünde bulunduran ve ortak aklı harekete geçiren bir basiret ortasında gerçekleştirilmelidir.
• Bu bağlamda devlet mimarimizin süreklilik arz eden en kıymetli özelliklerden birisi devlet başkanlığı makamının toplumun bütününü temsil etmesi ve her kısmı kucaklamasıdır. 12 Eylül anayasasının tabiatını bozduğu parlamenter sistemden Başkanlık sistemine geçerken dikkat etmemiz gereken en hassas konulardan birisi devlet geleneğimizden gelen her bölümü kuşatıcı devlet başkanlığı ile parti kimliğine dayalı başkanlık sistemi içinde çatışma yaşanmasının engellenmesidir.
• Demokratik başkanlık sistemlerinde gözlendiği üzere Cumhurbaşkanının parti üyeliğine sahip olması bir sorun teşkil etmemekle bir arada genel başkanlık bakılırsavinin de birebir kişi tarafınca yürütülmesi birebir zamandavlet işleyişi hem parti kurumsallaşması açısından sakıncalar doğurmaktadır. Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin birinci derecede tarafı olarak seçim ortamının gerektirdiği ağır ve birden fazla vakit da sert siyasi polemiklere girmek durumunda kalması, devlet geleneğimiz ortasında toplumun tüm kesitlerine eşit uzaklıkta durması gereken Cumhurbaşkanlığı kurumunun toplumun en az yarısı ile ruhsal bir kopuş yaşamasına yol açmaktadır.
• Bu çerçevede, yeni sistemin en asli ögelerinden biri olarak görülen partili cumhurbaşkanlığı uygulaması mevcut Cumhurbaşkanımızın şahsından bağımsız olarak bir daha değerlendirilmeli ve Cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığı misyonlarının bir ortada yürütülmesinin doğurduğu sakıncalar giderilmelidir.
• Devlet mimarisinde kurumsal nitelikli yatay irtibat ve dikey hiyerarşik ilgilerin bir daha tanımlanması, siyasi/teknokrat kimlikler ve fonksiyonlar ortasına sıkışmış görünen bakanlıkların sistem ortasındaki rolünün açıklığa kavuşturulması, yeni ihdas edilen siyaset heyetlerinin devlet mimarisi ortasındaki pozisyonlarının belirlenmesi üzere konular netleştirilmedir. Bütüncül bir tasavvura ve estetik bir işleyiş düzeneğine sahip olmayan devlet mimarisinin kalıcı olması mümkün değildir.
• Ülkemizin bulunduğu coğrafya sebebiyle diğer hiç bir ülke ile kıyas kabul etmeyecek güvenlik sınamaları ile karşı karşıya olduğu açıktır. Bu sınamalar karşısındaki en kuvvetli direnç unsurumuzu oluşturan ordumuzun 15 Temmuz’da rastgele bir ordunun karşı karşıya kalabileceği en derin travmayı aşarak bir daha iç tertibine kavuşmuş olması her türlü takdirin üzerindedir. Ülkemizin ve milletimizin tekrar darbe teşebbüslerine muhatap olmaması için yapılması gereken en asıllı dönüşüm, ordu-siyaset münasebetlerinin demokratikleştirilmesi ve sivil siyasi iradenin bütün bürokratik düzenekler üzerinde en son etkileyici ve belirleyici kılınmasıdır. Karşı karşıya kaldığımız güvenlik riskleri bağlamında, 23 Temmuz 2015’te PKK, DAEŞ ve DHKP-C’ye karşı, 17-25 Aralık 2013’teki komplolar ve 15 Temmuz 2016’daki hain darbe teşebbüsünden daha sonra da FETÖ’ye karşı başlatmış olduğumız haklı çaba orta vermeksizin sürmelidir.
• Fakat, bu çaba sırasında özgürlük-güvenlik istikrarının hassas ölçülerine ihtimam gösterilmesi yürütülen çabanın geniş halk bölümlerince benimsenmesi açısından büyük değer taşımaktadır. Farklı görüş beyanının terörle özdeşleştirilmesi ve siyasi farklılıkların ihanetle anılır hale gelmesi hem ulusal birliğimize ziyan vermekte tıpkı vakitte kriz periyodu algısının süreklilik kazanması üzerinden demokrasiye, siyasete ve ekonomik hayata büyük darbe vurmaktadır.
ANAYASA HERKES İÇİN TEMELDİR
• Güvenlik telaşlarının son lokal seçimler daha sonrası kamu nazaranvinden olağanüstü hal kaidelerinde mahkeme sonucu olmaksızın ihraç edilenlerin ellerinden seçme ve seçilme üzere anayasal bir hakkı dahi almaya evrilmesi kabul edilemez. bu biçimdesi bir keyfiliğin uzun vadede idari kararlarla nasıl yanlış uygulamalara sebep olabileceğini düşünmek bile istemiyorum. Anayasa herkes için temel bir metindir, keyfi biçimde yorumlanamaz.
• Bir an evvel özgürlük alanının genişletilmesi iftiharla sahiplendiğimiz özgüvenimizin ve en değerlisi de birbirimize olan inancımızın bir daha tesisi için kuraldır. Kanılarını söz eden gazeteci, akademisyen, kanaat başkanı, siyasetçi kim olursa olsun hiç kimse işini kaybetme, yaftalanma, toplumsal medya linci ve hakaret tehditleri ile karşılaşmamalıdır. Tenkit ve fikirlerini tabir etme özgürlüğü sonuna kadar korunmalıdır.
• Özgür niyetin, tenkidin temel ögesi olan ve gelişmiş demokrasilerde dördüncü kuvvet olarak nitelendirilen basın ise tek elden yönetilen bir propaganda aracı haline gelmiştir. Gerçek basın özgürlüğü demokrasimizin bağışıklık sistemidir. Bunu yok etmek, yöntemsiz ve baskıcı metotlarla basında monopolleşmeye yönelmek Türkiye’nin zihni kapasitesini daraltmaktadır.
• Bu çerçevede, güvenlik konusundaki kazanımlarımızı kaybetmeden özgürlük alanlarının genişletildiği yeni bir özgürlük-güvenlik istikrarı kurulmalıdır.
• Sivil toplumun gücü yüksek binalarda değil derin vicdanlarda tecelli eder. İştirakçi demokrasi, sivil toplumun siyaset kurumunu legal sistemlerle ve şeffaf bir halde etkilediği ve kamu idaresini denetlediği bir ortamda gerçekleşir. FETÖ üzere saklı yapıların devlet gücünü gayrimeşru biçimde ele geçirmek gayesiyle siyaseti vesayet altına almaya çalışması da devletin sivil toplumu güdümü altına alarak araçsallaştırması da demokrasiye ziyan verir. Sivil toplumun devlete eklemlenmesi ve farklı dertlerle görüş beyan edemez hale gelmesi sivil toplumun ruhunu ve vicdanını yok etmektedir.
• Siyasetin toplumumuz nezdinde yeniden prestij kazanmasında ana faktör partimizin siyaset literatürüne kazandırdığı en değerli şiarlardan birisi olan 3Y (yasaklar, yolsuzluk ve yoksulluk) ile çabaya yaptığı vurguydu. Bugün bu üç maksat konusunda da hangi pozisyonda bulunduğumuzun samimi bir muhasebesini yapmaksızın siyasete bir daha prestij kazandırmak ve topluma yeni bir inanç verebilmek epey güç görünmektedir.
• Bir devletin idare aktifliğinin birinci öncelikli koşulu siyasette ve kamu idaresinde ehliyet ve liyakat ögelerinin temel alınmasıdır. Bunun tersine kamu idarede hısım ve akraba kayırmacılığının yaygınlaşması her türlü yozlaşmanın ve güç zehirlenmesinin hem en kıymetli niçini birebir vakitte en çarpıcı göstergesidir. Bu yozlaşmanın yaygın bir nitelik kazanması rasyonel kontrol sistemlerinin işlemesini de imkansızlaştırır. Siyaset kurumunun ve bürokrasinin rasyonel işleyişi için, yakın akrabalık münasebetine sahip olanlar devlet idaresinde ast-üst hiyerarşisi ortasında yer almamalı, işçi alımlarında kişinin kökenine, bölgesine ve kentine odaklanılmasının önüne geçilmeli, istisnai atamalar açık ve şeffaf bir biçimde belirlenmelidir.
• Öbür taraftan özel alanda kalması gereken aile alakalarının kamusal ve resmi alana yansıtılması da hem aile ömrüne ziyan vermekte tıpkı vakitte türel sorumluluk alanının dışına taşan alakaların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Siyasetçilerin ve kamu misyonu yürütenlerin aile mensupları devlet imkanlarından yararlanmada ne özel bir ayrıcalığa sahip olmalıdır ne de yıpratıcı bir tenkide muhatap kılınmalıdır.
• Siyasi etikle ilgili bütün bu mevzuların en kesin tahlili şeffaflık unsurunun toplumsal ömrün her alanına hükümran olmasıdır. Şeffaflık ahlaki bir unsur olma yanında FETÖ ve gibisi her türlü vesayet teşebbüsünü engellemenin de en temel vasıtasıdır. Hangi hedefle olursa olsun, her türlü darbe teşebbüsünü engelleyecek en değerli öge sivil toplumdan devlet kurumlarına, şirket yapılarından hayır kuruluşlarına, yerleşik klâsik basın mecralarından toplumsal medyaya kadar hayatın her alanında şeffaflığı hükümran kılmaktır.
• Öte yandan kamu ihalelerinin toplumun bilgisi olmadan gerçekleşmesi, ihale kanunundaki istisnaların kanunun kendisini fiilen işlemez hale getirmesi, kamuoyunda devlet bütçesi ile yapılan işlerin daima tıpkı şirketlere verilmesi üzere yolsuzluk algısına yol açan olgular da hemen yüzleşilmesi ve gereğinin yapılması gereken konulardır.
• Bu çerçevede kamu kaynaklarının kontrole açık bir biçimde kullanması, kamu imkanlarının şahsi çıkar ve şöhret için kullanılmaması ve kamu misyonu üstüne alanlerin özel hayatlarındaki ekonomik faaliyetler ile yürüttükleri kamu bakılırsavleri içinde çıkar çatışmasının olmaması üzere temel prensipleri de kapsayan siyasi ahlak, şeffaflık, siyasetin finansmanı ve imar rantlarının vergilendirilmesi kanunları ivedilikle çıkarılmalıdır. bu biçimdece, siyasi ahlak kuralları, ferdî yoruma gereksinim hissedilmeyecek ve şahısların ferdî ahlak anlayışlarına terkedilemeyecek biçimde tanımlanmalı ve kuvvetli teamül ve kurallarla tahkim edilmelidir.
AK PARTİ’NİN EN DEĞERLİ BAŞARISI EKOMOMİDEYDİ
• AK Parti’nin toplum nezdinde teveccüh görmesinin ardında yatan en kıymetli muvaffakiyet alanlarından biri iktisat siyasetleri olmuştur. AK Parti 2002 yılında iktidara geldiğinde; iktisatta arka arda yaşanan krizler toplumu ümitsizliğe sevk etmiş, kişi başına ulusal gelirimiz on yıl öncesinin düzeyine gerilemiş, dış siyasetten güvenliğe kadar birfazlaca alanda Türkiye’nin hareket kabiliyetini sınırlamıştı.
• İktisatta sağlanan göz kamaştırıcı muvaffakiyetin temelinde inanç hissinin bir daha tesis edilmesi yatıyordu. Bugün ne yazık ki bu alanda da geçmiş devirde ulaştığımız düzeyin fazlaca altında olduğumuzu görmekteyiz. Bunun en çarpıcı örneği ise 2018 yılındaki ABD doları cinsinden kişi başına ulusal gelirimizin 2007 yılındaki düzeyinin altına gerilemiş olmasıdır. Toplumun bütün bölümleri iktisattaki kriz ortamını şahsen yaşarken bu gerçeği inkâr etmek, idareye olan itimadı sarsmaktan diğer bir şeye yaramaz. Yaşanan ekonomik krizi, varlığını inkâr ederek yönetemeyiz.
• Yaşadığımız ekonomik krizin temelinde bir idare krizi yatmaktadır. İktisat siyasetleriyle ilgili kararların gerçeklikten uzak, piyasanın uygulamalarına ve iktisat biliminin maddelerine ters formda alındığı, uygulamalarda keyfî ve tarafgir davranıldığı kanaati yayılmışsa idareye olan itimat kaybolur. İtimat bir daha tesis edilmeden ekonomiyi bir daha düze çıkarmak mümkün değildir. Topluma inanç verebilmek için evvel iktisat idaresinde özgüvene gereksinim vardır. Lakin özgüvenin de bilgiyle ve tecrübeyle hak edilmiş olması ve gereğinin yerine getirilmesi koşuldur. Bilgi ve tecrübeyle desteklenmeyen, şahsi yakınlıklardan devşirilen özgüven yalnızca abartılı bir şov ve ciddiyetten uzak bir imaj olarak kalır.
• İmgeyi kurtarmak için esasen güç durumda olan bölümleri suçlayıcı ve buyurgan bir lisan kullanmak, piyasa kuralları ortasında oluşması gereken istikrarları baskı uygulayarak piyasaya karşın oluşturmaya çalışmak, Türkiye’nin kalkınması için yararlanması gereken global yatırımcıları ürkütmek ise mutlaka kaçınılması gereken çıkmaz yollardır. Vatandaşlarımızın iktisat idaresinde devletten beklediği, arbede ve huzursuzluk değil işini, aşını ve refahını muhafazasıdır.
• Ekonomik muvaffakiyet için ön kaide hukukun üstünlüğünün hiç bir tartışmaya yer bırakmayacak biçimde sağlanmasıdır. Rekabetçi bir iktisat ve teşebbüsçü dostu bir yatırım ortamı fakat öngörülebilirliğin sağlandığı, kuralların herkese eşit uygulandığı ve mülkiyet hakkının garanti altına alındığı bir ortamda kurulabilir. Bu ise yargının tarafsız, bağımsız, süratli, aktif ve hepsinden değerlisi üniversal hukuka uygun işlediği hukuk devletinde mümkündür.
• Partimizin iktisat ideolojisi kurulduğu günden beri kurallı özgür piyasa iktisadı olarak belirlenmiştir. Hür piyasa iktisadı, devletin iktisada direkt ve keyfî halde müdahale etmediği, fiyatların arz ve talep tarafınca belirlendiği bir yapıdır. Son devirde iktisat idaresinde alınan kararlarla hür piyasa unsurlarından uzaklaşılmaktadır. Piyasa iktisadında devlet lakin objektif ve genel kurallar koyarak ve bu kurallara uygunluğu denetleyerek ekonomiyi yönlendirir. Kontrol bağımsız, tarafsız ve objektif unsurlara bağlı olmalı, asla bir baskı aracı ve tehdit ögesi olarak kullanılmamalıdır. Bu çerçevede bankaların mevduat ve kredi siyasetlerine direkt müdahale tahlil getirmez.
• İktisadın bir boşlukta değil milletlerarası bir ortamda seyrettiği de göz önünde bulundurularak AB ile 2016 yılında son evreye getirilmiş olan vize muafiyetinin ve Gümrük Birliği revizyonunun bir an evvel hayat geçirilmesi ekonomimize yeni bir ivme katacaktır.
• AK Parti’nin ekonomik muvaffakiyet öyküsünün kıymetli bir bileşeni de geçmişte iktisatta kurumsallaşmayı sağlamış olmasıdır. Son devirde devlet kurumlarındaki nazaranvlendirmelerde ehliyet ve liyakat ölçütleri yerine öteki özelliklerin tercih edilmesi, kamu kurumlarında kurumsal hafızanın ve kültürün korunmasını imkânsız hale getiren keyfîliklerin yaşanması kurumsallaşmaya büyük ziyan vermiştir.
İSRAF VE ÇOK GÖSTERİŞ ALGISI BİTMELİ
• Kamu maliyesi milletin devleti yöneten takımlara emanetidir. Toplumun genelinde son devirdeki uygulamalarla, kamu yöneticileri hakkında israf ve çok gösteriş algısı oluşturan bir görünüm sergilendiğini büyük bir hüzünle gözlemliyorum. Öte yandan faiz dışı kamu harcamalarında kaydedilen artış ve buna bağlı olarak ortaya çıkan bütçe açığının bir seferlik gelirlerle saklanmaya çalışılması da inancı sarsmaktadır. Kamu harcamalarında şeffaflık ve hesap verebilirlik en kuvvetli halde hayata geçirilmelidir.
• İktisat ile ilgili kararlarda açıklanan bilgilere duyulan itimat şayet olmazsa olmaz bir ögedir. Ne yazık ki son periyottaki birtakım uygulamalar datalara olana inancı sarsmaktadır. Dahası ekonomik bilgilerin gerçek durumu tam, gerçek ve eksiksiz yansıttığına olan inanç sarsılınca, piyasada “arka kapı operasyonu” olarak isimlendirilen şeffaflıktan uzak prosedürlere başvurulduğuna ait haberler ve spekülasyonlar yayılmaktadır. Bu ise döviz kurlarında ve faizlerde çok dalgalanmalara yol açmakta, üreticilerimizin bin bir zahmetle sağladığı yarar, çalışanlarımızın alın teriyle elde ettikleri gelir bir anda yok olup gitmektedir. İktisat idaresinde dürüstlükten büyük sermaye, prestijden büyük kredi olmaz. İktisat idaresinin işleyişi ivedilikle bu düstur doğrultusunda bir daha yapılandırılmalıdır.
• Tahlil enflasyonu kalıcı olarak düşürmek, iktisatta öngörülebilirliği artırmak ve riskleri azaltmak, global sermayenin Türkiye’ye inançla gelip yatırım yapacağı Türkiye’deki yerli sermayenin de dışarı çıkmak için yollar aramak zorunda kalmayacağı bir yatırım ortamı oluşturmaktır. bu biçimde bir ortamda faizler kalıcı olarak düşer, Türk lirası güç ve prestij kazanır.
Sonuç olarak şunu vurgulamak isterim ki son senelerda yaşadığımız kuvvetli meydan okumalar karşısında artık yapmamız gereken, zihinlerimizi özgürleştirmek, psikolojilerimizi yenilemek, toplumsal bağlarımızı güçlendirmek ve ortak geleceğimiz konusunda atılması gereken adımları atmaktır. Partimizin yöneticilerini ve ilgili konseylerini bütün bu hususları ve gelecek vizyonumuzu aklı selim ve soğukkanlılıkla değerlendirmeye, partimizin vefakar ve fedakar tabanını ümitsizliğe düşmeden vakur bir duruşla ve sebatla geleceğe hazırlanmaya, kanaat başkanlarımızı, aydınlarımızı ve her siyasi kesitten vatandaşlarımızı ortak vicdanımız, ortak aklımız ve ortak irademiz temelinde ortak geleceğimizi belirlemek için omuz omuza vermeye davet ediyorum. Gün devlet aklını, insan onuru ve millet vicdanı ile buluşturma günüdür.,
SAVUNMACI DURUMA DÜŞTÜK
Ahmet Davutoğlu, Türkiye’nin aksiyoner siyasetten savunmacı siyasete savrulma sürecinin Seyahat olaylarıyla başlayıp, 17/25 Aralık komploları ile devam ettiğini, çukur hareketleri ile tehlikeli boyutlara ulaşıp ve 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü ile doruğa çıktığına dikkat çekti.
Gelecek Partisi önderi Ahmet Davutoğlu, 31 Mart seçim sonuçları ve ortasında bulunduğumuz siyasi koşullara ait tespit ve tavsiyelerini şöyle sıraladı:
• Siyasi hareketleri ve partileri tarih sahnesinde başat aktör kılan beş temel öge vardır: (i) kendi ortasında dengeli bir unsurlar ve bedeller manzumesi, (ii) bu kıymetler manzumesinin ruhu ile uyumlu bir telaffuz, (iii) toplumun her bölümüne açık bir toplumsal ilgiler ağı, (iv) bu ağı aktif bir biçimde yöneten sağlam bir teşkilat yapısı ve (v) vaktin ruhuna uygun siyasetler geliştirilebilmesini sağlayan özgür niyet ve ortak akıl.
• Partimizi siyasi tarihimizdeki öbür partilerden ayırt eden ve uzun iktidar dönemlerimize taban oluşturan sır bu temel özelliklerde batındır. Lakin son senelerda yaşananlar bu temel özelliklerde önemli bir zaafiyetin yaygınlaşmakta olduğunu ortaya koymuştur. Son olarak mahalli seçim sürecinde ve daha sonrasında her açıdan gözlenen savrulma ve dağınıklık aslında bu zaafiyetin yansımalarıdır.
KİBİR YERİNE TEVAZU
• Öncelikle siyasi ahlakın temelini dokuyan prensipler ve kıymetler konusunda telaffuzda ve harekette yaşanan sapmalar toplumsal vicdan ile buluşulmasını engelleyen en değerli bariyerdir. Ben-merkezci kibirli bir lisan ile tevazudan kopuş, mahviyet vurgusu yaparken en küçük ünitelerdeki siyasalların bile isimlerini sokaklara, okullara ve binalara verme yarışı içine girmeleri, daima görünür ve bilinir olma dürtüsüyle gündeme gelmek için her türlü uğraşın gösterilmesi, kullanılan lisan ile sergilenen hal içindeki uçurumun alabildiğine açılması, kutsal kıymetlerimizin siyasi çıkarlar uğruna hoyratça kullanılması, alınan nazaranvlerin şahsa has olduğu unutularak bütün bir aile ve etrafın tesir kurma eforları, siyasi rakip görülen bireylerin yıpratılması için toplumsal medya operasyonları dahil her türlü iftiranın yaygınlık kazanması, bir ömrünü bu davaya adamış ve ortak uğraş vermiş insanların toplumsal prestijlerinin yok edilmesine dönük ithamlara sessiz kalınarak dolaylı dayanak verilmesi ve geçmişte en değerli kıymetimiz olarak gördüğümüz vefa hissinin önemli biçimde zedelenmesi üzerinde açık yüreklilikle düşünülmesi gereken konulardır.
• Temel kıymetler ve unsurlar seviyesinde yaşanan savrulma siyasi söylemimizi de direkt etkilemiştir. Son senelerda partimizin insan-odaklı, insan haklarına dayalı, özgürlükçü, reformcu, kuşatıcı, kendinden ve geleceğinden emin siyasi telaffuzunun yerini devletçi, güvenlikçi, statükocu ve salt beka kaygılarına dayalı bir telaffuz almıştır.
İNSANI İHMAL EDEN DEVLET BAKİ OLAMAZ
• Devlet milleti oluşturan insanların ortak iradesinin tecessüm etmiş halidir ve o irade olmadıkça varlığını sürdüremez. Devlet bizim dışımızda var olan değil, toplumu oluşturan bireylerin iradesiyle var olan bir siyasi organizma ve toplumdan meşruiyet aldığı ölçüde kalıcı olabilecek bir idari sistemdir. Pir Edebali’nin prensibini bir daha yorumlayarak diyebiliriz ki insanı, onun temel haklarını ihmal eden yahut ikincil pozisyona indirgeyen hiçbir devlet baki olamaz.
• Partimizi Türkiye’nin her yerinde birinci parti kılan toplumsal kapsayıcılık ve bağlantılar ağında da önemli bir daralma yaşandığı gözlenmektedir. Son seçimlerde alınan sonuçlar Cumhur İttifakı olarak dahi kıyı bölümlerinden koparak İç Anadolu ve Karadeniz’e yanlışsız daralan bir siyasal aktiflik alanına sıkışmakta olduğumuzu göstermektedir. İç Anadolu’da ise ittifak-içi istikrarın partimiz aleyhine değişmekte olduğu bir vakıadır. Bu coğrafik ve toplumsal takviye daralmasının gerek telaffuz gerekse aksiyon seviyesindeki sebepleri üzerinde titizlikle durulmazsa bu daralma bir siyasi kıskaca dönüşecektir.
• Bu toplumsal dayanak daralmasını durduracak en değerli faktör bulundukları toplumsal doku ile kaynaşmış ve kritik süreçlerde dinamik bir rol üstlenmeye hazır bir teşkilatın varlığıdır. Lakin son periyotta 15 Temmuz’daki ulusal direnişe vücutlarını ortaya koyarak öncülük eden vilayet liderlerimizin ve teşkilatlarımızın metal yorgunluğu üzere muğlak tabirlerle küstürülerek devre dışı bırakılması teşkilatlarımızın derin vicdanında önemli bir yara açmıştır.
• Daha da tehlikelisi, kendisini partimizin konseylerinin üstünde goren ve adeta paralel bir yapı üzere partiyi yönetmeye çalışan bir odağın ortaya çıkması ve partinin seçilmiş yetkililerini ve heyetlerini devre dışı bırakmaya kalkışması teşkilat kurumsallaşmasının özünü sakatlamıştır. Teşkilatlarımızda son iki seçimde gözlenen heyecansızlık biraz da daha evvel büyük fedakarlık gösteren teşkilat ögelerine yapılan vefasızlık ötürüsıyla yaşanan hayal kırıklığının yapıtıdır.
• Öte yandan, genel ve lokal seçimlerle halktan direkt yönetme yetkisi almış şahısların parti heyetlerinde ve belediye meclislerinde atılan adımlarla evvel yetkilerinin daraltılması daha sonra da direkt yahut dolaylı itham ve baskılarla nazaranvden ayrılmak zorunda kalmış olmaları siyasetin kurumsallaşmasına ziyan verdiği üzere ulusal iradenin üstünlüğü unsuruna ve partimizin toplumsal doku ile irtibatına da önemli darbe vurmuştur.
EN DEĞERLİ PRENSİP ORTAK AKIL
• Partimizin en kıymetli kurucu unsurlarının başında ortak akıl arayışı gelmektedir. Partimiz, kurumsal istişare düzenekleri ve ortak akıl arayışı yardımıyla biroldukça çetin krizi aşarak milletimizin teveccühüne mazhar olmuştur. Fakat, maalesef son devirlerde, ortak aklın işletilmesine imkân veren AK Parti şuraları ve istişare düzenekleri ya büsbütün devreden çıkmış ya da tek bir görüşün onay makamı haline gelerek fonksiyonunu yitirmiştir. Bu çerçevede, partimizin kurumsal yapısı, teşkilatlarımızdan gelen tekliflerin siyasete yansıtıldığı gerçek fonksiyonuna bir daha kavuşturulmalıdır.
• Milletin gözyaşı, emeği, aklı ve yüreği ile kurulan partimiz ve ülkemiz, hırslarına esir düşmüş dar ve çıkarcı bir etrafın ikbal dertlerine terk edilemez. Bu çerçevede, vakit kaybetmeden, partimizin kurumsal yapısı güçlendirilmeli, istişare ve ortak akıl düzenekleri faal bir biçimde çalıştırılmalı, teşkilatlarımız asli niteliğine ve fonksiyonuna kavuşturulmalı ve milletimizle olan bağımız tevazu temelinde bir daha inşa edilmelidir.
• Partimizin seçim sonuçları vesilesiyle yapacağı muhasebe ittifak siyasetini de içermelidir. Siyasi partiler içinde diyaloğun, yapan işbirliğinin ve karşılıklı anlayışın gelişmesi demokrasimiz ve ulusal birliğimiz açısından son derece kıymetlidir. Bu manada 15 Temmuz daha sonrası yaşanan Yeni Kapı ruhu ile tecessüm eden yakın diyalog ve işbirliği ortamı yanlışsız olmuştur. tıpkı vakitte seçim sonuçları, ittifak siyasetinin hem oy oranı tıpkı vakitte parti kimliği açısından partimize ziyan verdiğini ortaya koymuştur. Partimiz, ittifak içi yarışta da ittifaklar ortası yarışta da amaçlarına ulaşamamış, yönettiği pek fazlaca belediyeyi kaybetmiştir.
• Ayrıyeten, ittifak siyaseti partimizi dar bir siyasi lisana ve kimliğe hapsederek, ülkenin her bölgesini ve toplumun her kesitini kucaklayan özgün duruşumuza ziyan vermiştir. Bu çerçevede, partimiz seçim sonuçlarını hakikat tahlil ederek ittifak siyasetini gözden geçirmelidir. Farklı siyasi partilerle ülkemizin ortak gündemi konusunda yakın işbirliği geliştirilirken, partimizin özgün siyasal kimliği ve ideolojisi de korunmalıdır.
• Özetle bugün partimiz her açıdan bir yenilenme gereksinimi ortasındadır. Seçimsiz geçmesi beklenen dört yıl bu biçimdesi bir yenilenme muhtaçlığı için gerekli vakti sağlamaktadır. bu vakitte AK Parti kökten bir yenilenme süreci yaşarsa kaybettiği telaffuz ve siyaset dinamizmini bir daha kazanabilir. En değerlisi de süratle kaybetmekte olduğu moral üstünlüğü tekrar elde edebilir. Bu büyük tarihi mirasın ve emanetin fani kişiliklerimizden bağımsız olarak sahipsiz kalması beklenemez. Ülkemizin geleceği açısından bakıldığında ise, şu konulardaki kanaatlerimi paylaşmayı gerekli görüyorum.
SİSTEM KUTUPLAŞMAYI ARTIRDI
• Cumhurbaşkanlığı sistemi ile birlikte gelen ittifak yapılanmaları beklenenin tersine siyasi yelpazedeki dağınıklığı gideremediği üzere siyasi kutupların oluşmasına ve toplumu bir ortada tutan ortak bedellerin yıpranmasına yol açmış görünmektedir. Seçim sürecinde ittifak yapılarının cepheleştirici karakterinden kaynaklanan sert telaffuzlar siyasi kutuplaşmayı tehlikeli boyutlara taşıyarak, toplumsal barışımızı ve ortak aidiyet şuurumuzu zedelemiştir.
• Seçimlerde yarışanlar düşmanlar değil, siyasi rakiplerdir. Kazanan ise sandıktan kim çıkarsa çıksın milletimiz ve demokrasimizdir. Bu sonuca hürmet duymak da herkestilk evvel siyasalların bakılırsavidir. Beka kaygıları demokrasiyi askıya alma heveslerinin öne sürülen nedeni olamaz. Tersine devletimizin bekasının temeli demokratik meşruiyettir.
• Beka söylemi ile rakip partileri düşmanlaştırmanın, siyasi rekabeti aşan kutuplaşmaların nelere sebep olabileceğini ne yazık ki Ankara’da aslında hepimizi birleştirmesi gereken bir şehit cenazesinde gerçekleşen nahoş atakta yaşadık. Ana muhalefet önderine dönük bu saldırıyı bir sefer daha kınıyor, herkesi demokratik tertip ortasında hareket etmeye ve kutuplaştırıcı siyasi telaffuzlardan uzak durmaya davet ediyorum.
• Milletlerin huzuru, devletlerin bekası ve toplumların sistemi için en temel öge ortak aidiyet şuurudur. Hepimizin her an zihnimizde tutması gereken en temel gerçek şudur: Türkiye Cumhuriyeti, 82 milyon vatandaşın ortak iradesinin ve sahiplenmesinin yapıtıdır. ötürüsıyla, insan onuru ile taçlandırılan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlığı kimliği taşıyan hiç kimse hiçbir makam ve güç sahibi tarafınca tahkir edilmemeli; inancı, cinsiyeti, mahzuru, lisanı, ırkı, siyasi fikri, felsefi anlayışı ve hayat usulü sebebiyle ayrımcılığa maruz bırakılmamalı, rastgele bir biçimde nefret telaffuzuna muhatap kılınmamalıdır.
SAĞLAM ADALET İDEOLOJİSİ
• Bu ortak aidiyet şuuruna dayalı toplumsal sistemin birinci fazileti ve temeli adalettir. Sağlam bir adalet ideolojisine dayanmayan hukuk yapısı ile insan hayatının, aklının, inancının, jenerasyonunun ve mülkünün teminat altına alınmadığı toplumsal ve siyasal düzenler iç ve dış her türlü müdahaleye, taarruza ve kaosa açık hale gelir. Hukuk güç biriktirme alanı değil, gücü denetleme ve ahlaki çizgiye getirme alanıdır. Yargının denetim altına alınması gayreti hangi münasebetle ve kim tarafınca yapılırsa yapılsın en büyük kabahat olarak görülmelidir. • Yakın tarihimizde ülkemizin ve milletimizin geleceğini tehdit eden en hain teşebbüsü 15 Temmuz gecesi durduran güç milletçe gösterdiğimiz onurlu direniştir; bu direnişi son zafere taşıyacak olan ise bu yargı sürecinde adalet terazisinin yanlışsız işletilmesidir. Bir hakim ve savcı karar verirken ya da iddianame hazırlarken davanın mahiyeti ve en son adalet ölçüsü haricinde hiçbir tasa taşımamalı ve hiçbir müdahale yahut telkine maruz bırakılmamalıdır.
• FETÖ ile odunsuz verilmesi gereken uğraşta farklı şahıslara farklı kriterler uygulanması, yürütülen gayrete ziyan vermektedir. Bu bahiste hukukun en temel unsuru olan ‘suçların kişiselliği’ prensibi itinayla korunmalıdır. Birtakım durumlarda, örgüt okullarında okumuş, kardeş ya da akrabaları örgütün ve darbe sürecinin kıymetli elemanları içinde olan bireylerin en üst seviye devlet bakılırsavlerine atanmasında sakınca görülmezken alt seviye bir memurun yakınlarından birinin bir daha alt seviye bir ilgisi sebebiyle işten çıkarılması kamu vicdanında FETÖ ile uğraş konusunda soru işaretleri oluşturmaktadır.
• Türkiye’nin sivil, demokratik ve bütüncül bir anayasa gereksinimi her zamankinden daha fazladır. Sistem değişikliğini içeren son anayasa değişikliği paketinin TBMM’ne sunulmasından daha sonrasında dert ve tekliflerimi kelamlı ve yazılı olarak Sayın Cumhurbaşkanımıza da arz etmiştim. Ne yazık ki geçen müddette yaşadıklarımız bu tasalarımı haklı çıkarmıştır. Üzülerek belirtmeliyim ki yeni sistem, hem yapılanması tıpkı vakitte uygulama biçimi itibariyle milletimizin beklentilerini de karşılamamaktadır. Bu çerçevede, sistem değişikliğine ait önemli ve samimi bir muhasebe yapmamız gerekmektedir.
• Bu muhasebede birinci başlamamız gereken nokta, hukuk devleti unsurunun varlığı ve korunmasıdır. Hukuk devletinin korunabilmesi ise kuvvetler ayrılığı prensibinin bir daha inşasına bağlıdır. Türkiye 12 Eylül Anayasasının yürütmede yol açtığı çift başlılıktan dolayı idare krizleri hayatıştı. Yeni sistem bu sorunu çözmüş olmakla birlikte yürütmeyi yasama ve yargı karşısında baskın kılarak kuvvetler ayrılığı unsurunu zedelemiş, istikrar ve kontrol sistemlerini işlevsizleştirmiştir.
• Kuvvetler ayrılığını garantiye almak üzere, yasama erki yürütme ve yargı erkleri karşısında dengeleyici bir otonomiye sahip kılınmalıdır. Bu çerçevede seçim sistemi ve siyasi partiler kanunu da tekrar gözden geçirilerek tek tek milletvekillerinin temsil gücü tahkim edilmeli ve yasama süreci ortasındaki aktifliği güçlendirilmelidir.
DEVLETİN BEKASI ZAAFA UĞRAR
• Bu muhasebe çerçevesinde ele almamız gereken bir öteki husus devlet mimarisinin bir daha tanzimi sorunudur. Devlet, daimiyetini sürdüregeldiği teamüller ve kurumlar üzerinden tarih sahnesine yansıtır. Bu teamüllerin ve kurumların değişen koşullara nazaran bir daha tanzim edilmesi tarihin doğal akışının getirdiği bir zorunluluktur. Bu tanzimde süreklilik-değişim istikrarının itinayla korunması gerekir. Bu istikrarın süreklilik lehine bozularak gereksinim duyulan değişimin geciktirilmesi statükoculuğa ve donukluğa niye olurken, istikrarın değişim lehine bozulması devlet yapısının yaz-boz tahtasına dönmesine niye olur, devletin daimiyetini zaafa uğratır.
• Devlet bir daha tanzim edilirken statükoculuğa dayalı kurumsal asabiyet terk edilmeli, fakat kurumsal kültür ve hafıza itinayla korunmalıdır. Bu tanzim, konjonktürel, keyfi ve ani kararlarla değil, devlet deneyim birikimini ve vaktin gerekliliklerini göz önünde bulunduran ve ortak aklı harekete geçiren bir basiret ortasında gerçekleştirilmelidir.
• Bu bağlamda devlet mimarimizin süreklilik arz eden en kıymetli özelliklerden birisi devlet başkanlığı makamının toplumun bütününü temsil etmesi ve her kısmı kucaklamasıdır. 12 Eylül anayasasının tabiatını bozduğu parlamenter sistemden Başkanlık sistemine geçerken dikkat etmemiz gereken en hassas konulardan birisi devlet geleneğimizden gelen her bölümü kuşatıcı devlet başkanlığı ile parti kimliğine dayalı başkanlık sistemi içinde çatışma yaşanmasının engellenmesidir.
• Demokratik başkanlık sistemlerinde gözlendiği üzere Cumhurbaşkanının parti üyeliğine sahip olması bir sorun teşkil etmemekle bir arada genel başkanlık bakılırsavinin de birebir kişi tarafınca yürütülmesi birebir zamandavlet işleyişi hem parti kurumsallaşması açısından sakıncalar doğurmaktadır. Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin birinci derecede tarafı olarak seçim ortamının gerektirdiği ağır ve birden fazla vakit da sert siyasi polemiklere girmek durumunda kalması, devlet geleneğimiz ortasında toplumun tüm kesitlerine eşit uzaklıkta durması gereken Cumhurbaşkanlığı kurumunun toplumun en az yarısı ile ruhsal bir kopuş yaşamasına yol açmaktadır.
• Bu çerçevede, yeni sistemin en asli ögelerinden biri olarak görülen partili cumhurbaşkanlığı uygulaması mevcut Cumhurbaşkanımızın şahsından bağımsız olarak bir daha değerlendirilmeli ve Cumhurbaşkanlığı ile parti genel başkanlığı misyonlarının bir ortada yürütülmesinin doğurduğu sakıncalar giderilmelidir.
• Devlet mimarisinde kurumsal nitelikli yatay irtibat ve dikey hiyerarşik ilgilerin bir daha tanımlanması, siyasi/teknokrat kimlikler ve fonksiyonlar ortasına sıkışmış görünen bakanlıkların sistem ortasındaki rolünün açıklığa kavuşturulması, yeni ihdas edilen siyaset heyetlerinin devlet mimarisi ortasındaki pozisyonlarının belirlenmesi üzere konular netleştirilmedir. Bütüncül bir tasavvura ve estetik bir işleyiş düzeneğine sahip olmayan devlet mimarisinin kalıcı olması mümkün değildir.
• Ülkemizin bulunduğu coğrafya sebebiyle diğer hiç bir ülke ile kıyas kabul etmeyecek güvenlik sınamaları ile karşı karşıya olduğu açıktır. Bu sınamalar karşısındaki en kuvvetli direnç unsurumuzu oluşturan ordumuzun 15 Temmuz’da rastgele bir ordunun karşı karşıya kalabileceği en derin travmayı aşarak bir daha iç tertibine kavuşmuş olması her türlü takdirin üzerindedir. Ülkemizin ve milletimizin tekrar darbe teşebbüslerine muhatap olmaması için yapılması gereken en asıllı dönüşüm, ordu-siyaset münasebetlerinin demokratikleştirilmesi ve sivil siyasi iradenin bütün bürokratik düzenekler üzerinde en son etkileyici ve belirleyici kılınmasıdır. Karşı karşıya kaldığımız güvenlik riskleri bağlamında, 23 Temmuz 2015’te PKK, DAEŞ ve DHKP-C’ye karşı, 17-25 Aralık 2013’teki komplolar ve 15 Temmuz 2016’daki hain darbe teşebbüsünden daha sonra da FETÖ’ye karşı başlatmış olduğumız haklı çaba orta vermeksizin sürmelidir.
• Fakat, bu çaba sırasında özgürlük-güvenlik istikrarının hassas ölçülerine ihtimam gösterilmesi yürütülen çabanın geniş halk bölümlerince benimsenmesi açısından büyük değer taşımaktadır. Farklı görüş beyanının terörle özdeşleştirilmesi ve siyasi farklılıkların ihanetle anılır hale gelmesi hem ulusal birliğimize ziyan vermekte tıpkı vakitte kriz periyodu algısının süreklilik kazanması üzerinden demokrasiye, siyasete ve ekonomik hayata büyük darbe vurmaktadır.
ANAYASA HERKES İÇİN TEMELDİR
• Güvenlik telaşlarının son lokal seçimler daha sonrası kamu nazaranvinden olağanüstü hal kaidelerinde mahkeme sonucu olmaksızın ihraç edilenlerin ellerinden seçme ve seçilme üzere anayasal bir hakkı dahi almaya evrilmesi kabul edilemez. bu biçimdesi bir keyfiliğin uzun vadede idari kararlarla nasıl yanlış uygulamalara sebep olabileceğini düşünmek bile istemiyorum. Anayasa herkes için temel bir metindir, keyfi biçimde yorumlanamaz.
• Bir an evvel özgürlük alanının genişletilmesi iftiharla sahiplendiğimiz özgüvenimizin ve en değerlisi de birbirimize olan inancımızın bir daha tesisi için kuraldır. Kanılarını söz eden gazeteci, akademisyen, kanaat başkanı, siyasetçi kim olursa olsun hiç kimse işini kaybetme, yaftalanma, toplumsal medya linci ve hakaret tehditleri ile karşılaşmamalıdır. Tenkit ve fikirlerini tabir etme özgürlüğü sonuna kadar korunmalıdır.
• Özgür niyetin, tenkidin temel ögesi olan ve gelişmiş demokrasilerde dördüncü kuvvet olarak nitelendirilen basın ise tek elden yönetilen bir propaganda aracı haline gelmiştir. Gerçek basın özgürlüğü demokrasimizin bağışıklık sistemidir. Bunu yok etmek, yöntemsiz ve baskıcı metotlarla basında monopolleşmeye yönelmek Türkiye’nin zihni kapasitesini daraltmaktadır.
• Bu çerçevede, güvenlik konusundaki kazanımlarımızı kaybetmeden özgürlük alanlarının genişletildiği yeni bir özgürlük-güvenlik istikrarı kurulmalıdır.
• Sivil toplumun gücü yüksek binalarda değil derin vicdanlarda tecelli eder. İştirakçi demokrasi, sivil toplumun siyaset kurumunu legal sistemlerle ve şeffaf bir halde etkilediği ve kamu idaresini denetlediği bir ortamda gerçekleşir. FETÖ üzere saklı yapıların devlet gücünü gayrimeşru biçimde ele geçirmek gayesiyle siyaseti vesayet altına almaya çalışması da devletin sivil toplumu güdümü altına alarak araçsallaştırması da demokrasiye ziyan verir. Sivil toplumun devlete eklemlenmesi ve farklı dertlerle görüş beyan edemez hale gelmesi sivil toplumun ruhunu ve vicdanını yok etmektedir.
• Siyasetin toplumumuz nezdinde yeniden prestij kazanmasında ana faktör partimizin siyaset literatürüne kazandırdığı en değerli şiarlardan birisi olan 3Y (yasaklar, yolsuzluk ve yoksulluk) ile çabaya yaptığı vurguydu. Bugün bu üç maksat konusunda da hangi pozisyonda bulunduğumuzun samimi bir muhasebesini yapmaksızın siyasete bir daha prestij kazandırmak ve topluma yeni bir inanç verebilmek epey güç görünmektedir.
• Bir devletin idare aktifliğinin birinci öncelikli koşulu siyasette ve kamu idaresinde ehliyet ve liyakat ögelerinin temel alınmasıdır. Bunun tersine kamu idarede hısım ve akraba kayırmacılığının yaygınlaşması her türlü yozlaşmanın ve güç zehirlenmesinin hem en kıymetli niçini birebir vakitte en çarpıcı göstergesidir. Bu yozlaşmanın yaygın bir nitelik kazanması rasyonel kontrol sistemlerinin işlemesini de imkansızlaştırır. Siyaset kurumunun ve bürokrasinin rasyonel işleyişi için, yakın akrabalık münasebetine sahip olanlar devlet idaresinde ast-üst hiyerarşisi ortasında yer almamalı, işçi alımlarında kişinin kökenine, bölgesine ve kentine odaklanılmasının önüne geçilmeli, istisnai atamalar açık ve şeffaf bir biçimde belirlenmelidir.
• Öbür taraftan özel alanda kalması gereken aile alakalarının kamusal ve resmi alana yansıtılması da hem aile ömrüne ziyan vermekte tıpkı vakitte türel sorumluluk alanının dışına taşan alakaların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Siyasetçilerin ve kamu misyonu yürütenlerin aile mensupları devlet imkanlarından yararlanmada ne özel bir ayrıcalığa sahip olmalıdır ne de yıpratıcı bir tenkide muhatap kılınmalıdır.
• Siyasi etikle ilgili bütün bu mevzuların en kesin tahlili şeffaflık unsurunun toplumsal ömrün her alanına hükümran olmasıdır. Şeffaflık ahlaki bir unsur olma yanında FETÖ ve gibisi her türlü vesayet teşebbüsünü engellemenin de en temel vasıtasıdır. Hangi hedefle olursa olsun, her türlü darbe teşebbüsünü engelleyecek en değerli öge sivil toplumdan devlet kurumlarına, şirket yapılarından hayır kuruluşlarına, yerleşik klâsik basın mecralarından toplumsal medyaya kadar hayatın her alanında şeffaflığı hükümran kılmaktır.
• Öte yandan kamu ihalelerinin toplumun bilgisi olmadan gerçekleşmesi, ihale kanunundaki istisnaların kanunun kendisini fiilen işlemez hale getirmesi, kamuoyunda devlet bütçesi ile yapılan işlerin daima tıpkı şirketlere verilmesi üzere yolsuzluk algısına yol açan olgular da hemen yüzleşilmesi ve gereğinin yapılması gereken konulardır.
• Bu çerçevede kamu kaynaklarının kontrole açık bir biçimde kullanması, kamu imkanlarının şahsi çıkar ve şöhret için kullanılmaması ve kamu misyonu üstüne alanlerin özel hayatlarındaki ekonomik faaliyetler ile yürüttükleri kamu bakılırsavleri içinde çıkar çatışmasının olmaması üzere temel prensipleri de kapsayan siyasi ahlak, şeffaflık, siyasetin finansmanı ve imar rantlarının vergilendirilmesi kanunları ivedilikle çıkarılmalıdır. bu biçimdece, siyasi ahlak kuralları, ferdî yoruma gereksinim hissedilmeyecek ve şahısların ferdî ahlak anlayışlarına terkedilemeyecek biçimde tanımlanmalı ve kuvvetli teamül ve kurallarla tahkim edilmelidir.
AK PARTİ’NİN EN DEĞERLİ BAŞARISI EKOMOMİDEYDİ
• AK Parti’nin toplum nezdinde teveccüh görmesinin ardında yatan en kıymetli muvaffakiyet alanlarından biri iktisat siyasetleri olmuştur. AK Parti 2002 yılında iktidara geldiğinde; iktisatta arka arda yaşanan krizler toplumu ümitsizliğe sevk etmiş, kişi başına ulusal gelirimiz on yıl öncesinin düzeyine gerilemiş, dış siyasetten güvenliğe kadar birfazlaca alanda Türkiye’nin hareket kabiliyetini sınırlamıştı.
• İktisatta sağlanan göz kamaştırıcı muvaffakiyetin temelinde inanç hissinin bir daha tesis edilmesi yatıyordu. Bugün ne yazık ki bu alanda da geçmiş devirde ulaştığımız düzeyin fazlaca altında olduğumuzu görmekteyiz. Bunun en çarpıcı örneği ise 2018 yılındaki ABD doları cinsinden kişi başına ulusal gelirimizin 2007 yılındaki düzeyinin altına gerilemiş olmasıdır. Toplumun bütün bölümleri iktisattaki kriz ortamını şahsen yaşarken bu gerçeği inkâr etmek, idareye olan itimadı sarsmaktan diğer bir şeye yaramaz. Yaşanan ekonomik krizi, varlığını inkâr ederek yönetemeyiz.
• Yaşadığımız ekonomik krizin temelinde bir idare krizi yatmaktadır. İktisat siyasetleriyle ilgili kararların gerçeklikten uzak, piyasanın uygulamalarına ve iktisat biliminin maddelerine ters formda alındığı, uygulamalarda keyfî ve tarafgir davranıldığı kanaati yayılmışsa idareye olan itimat kaybolur. İtimat bir daha tesis edilmeden ekonomiyi bir daha düze çıkarmak mümkün değildir. Topluma inanç verebilmek için evvel iktisat idaresinde özgüvene gereksinim vardır. Lakin özgüvenin de bilgiyle ve tecrübeyle hak edilmiş olması ve gereğinin yerine getirilmesi koşuldur. Bilgi ve tecrübeyle desteklenmeyen, şahsi yakınlıklardan devşirilen özgüven yalnızca abartılı bir şov ve ciddiyetten uzak bir imaj olarak kalır.
• İmgeyi kurtarmak için esasen güç durumda olan bölümleri suçlayıcı ve buyurgan bir lisan kullanmak, piyasa kuralları ortasında oluşması gereken istikrarları baskı uygulayarak piyasaya karşın oluşturmaya çalışmak, Türkiye’nin kalkınması için yararlanması gereken global yatırımcıları ürkütmek ise mutlaka kaçınılması gereken çıkmaz yollardır. Vatandaşlarımızın iktisat idaresinde devletten beklediği, arbede ve huzursuzluk değil işini, aşını ve refahını muhafazasıdır.
• Ekonomik muvaffakiyet için ön kaide hukukun üstünlüğünün hiç bir tartışmaya yer bırakmayacak biçimde sağlanmasıdır. Rekabetçi bir iktisat ve teşebbüsçü dostu bir yatırım ortamı fakat öngörülebilirliğin sağlandığı, kuralların herkese eşit uygulandığı ve mülkiyet hakkının garanti altına alındığı bir ortamda kurulabilir. Bu ise yargının tarafsız, bağımsız, süratli, aktif ve hepsinden değerlisi üniversal hukuka uygun işlediği hukuk devletinde mümkündür.
• Partimizin iktisat ideolojisi kurulduğu günden beri kurallı özgür piyasa iktisadı olarak belirlenmiştir. Hür piyasa iktisadı, devletin iktisada direkt ve keyfî halde müdahale etmediği, fiyatların arz ve talep tarafınca belirlendiği bir yapıdır. Son devirde iktisat idaresinde alınan kararlarla hür piyasa unsurlarından uzaklaşılmaktadır. Piyasa iktisadında devlet lakin objektif ve genel kurallar koyarak ve bu kurallara uygunluğu denetleyerek ekonomiyi yönlendirir. Kontrol bağımsız, tarafsız ve objektif unsurlara bağlı olmalı, asla bir baskı aracı ve tehdit ögesi olarak kullanılmamalıdır. Bu çerçevede bankaların mevduat ve kredi siyasetlerine direkt müdahale tahlil getirmez.
• İktisadın bir boşlukta değil milletlerarası bir ortamda seyrettiği de göz önünde bulundurularak AB ile 2016 yılında son evreye getirilmiş olan vize muafiyetinin ve Gümrük Birliği revizyonunun bir an evvel hayat geçirilmesi ekonomimize yeni bir ivme katacaktır.
• AK Parti’nin ekonomik muvaffakiyet öyküsünün kıymetli bir bileşeni de geçmişte iktisatta kurumsallaşmayı sağlamış olmasıdır. Son devirde devlet kurumlarındaki nazaranvlendirmelerde ehliyet ve liyakat ölçütleri yerine öteki özelliklerin tercih edilmesi, kamu kurumlarında kurumsal hafızanın ve kültürün korunmasını imkânsız hale getiren keyfîliklerin yaşanması kurumsallaşmaya büyük ziyan vermiştir.
İSRAF VE ÇOK GÖSTERİŞ ALGISI BİTMELİ
• Kamu maliyesi milletin devleti yöneten takımlara emanetidir. Toplumun genelinde son devirdeki uygulamalarla, kamu yöneticileri hakkında israf ve çok gösteriş algısı oluşturan bir görünüm sergilendiğini büyük bir hüzünle gözlemliyorum. Öte yandan faiz dışı kamu harcamalarında kaydedilen artış ve buna bağlı olarak ortaya çıkan bütçe açığının bir seferlik gelirlerle saklanmaya çalışılması da inancı sarsmaktadır. Kamu harcamalarında şeffaflık ve hesap verebilirlik en kuvvetli halde hayata geçirilmelidir.
• İktisat ile ilgili kararlarda açıklanan bilgilere duyulan itimat şayet olmazsa olmaz bir ögedir. Ne yazık ki son periyottaki birtakım uygulamalar datalara olana inancı sarsmaktadır. Dahası ekonomik bilgilerin gerçek durumu tam, gerçek ve eksiksiz yansıttığına olan inanç sarsılınca, piyasada “arka kapı operasyonu” olarak isimlendirilen şeffaflıktan uzak prosedürlere başvurulduğuna ait haberler ve spekülasyonlar yayılmaktadır. Bu ise döviz kurlarında ve faizlerde çok dalgalanmalara yol açmakta, üreticilerimizin bin bir zahmetle sağladığı yarar, çalışanlarımızın alın teriyle elde ettikleri gelir bir anda yok olup gitmektedir. İktisat idaresinde dürüstlükten büyük sermaye, prestijden büyük kredi olmaz. İktisat idaresinin işleyişi ivedilikle bu düstur doğrultusunda bir daha yapılandırılmalıdır.
• Tahlil enflasyonu kalıcı olarak düşürmek, iktisatta öngörülebilirliği artırmak ve riskleri azaltmak, global sermayenin Türkiye’ye inançla gelip yatırım yapacağı Türkiye’deki yerli sermayenin de dışarı çıkmak için yollar aramak zorunda kalmayacağı bir yatırım ortamı oluşturmaktır. bu biçimde bir ortamda faizler kalıcı olarak düşer, Türk lirası güç ve prestij kazanır.
Sonuç olarak şunu vurgulamak isterim ki son senelerda yaşadığımız kuvvetli meydan okumalar karşısında artık yapmamız gereken, zihinlerimizi özgürleştirmek, psikolojilerimizi yenilemek, toplumsal bağlarımızı güçlendirmek ve ortak geleceğimiz konusunda atılması gereken adımları atmaktır. Partimizin yöneticilerini ve ilgili konseylerini bütün bu hususları ve gelecek vizyonumuzu aklı selim ve soğukkanlılıkla değerlendirmeye, partimizin vefakar ve fedakar tabanını ümitsizliğe düşmeden vakur bir duruşla ve sebatla geleceğe hazırlanmaya, kanaat başkanlarımızı, aydınlarımızı ve her siyasi kesitten vatandaşlarımızı ortak vicdanımız, ortak aklımız ve ortak irademiz temelinde ortak geleceğimizi belirlemek için omuz omuza vermeye davet ediyorum. Gün devlet aklını, insan onuru ve millet vicdanı ile buluşturma günüdür.,