Ebeveynlere notlar: Çocuk yetiştirirken nerede yanılgı yapıyoruz?

KeDiDiRKeDi

New member
Ebeveynlere notlar: Çocuk yetiştirirken nerede yanılgı yapıyoruz?
His Bay – PembeNar Özel



His Bay: bir epey ebeveyn çocuğunda yanlış bir davranış gördüğünde “ben nerede yanlış yaptım?”, “kime çekmiş bu çocuk?”, “nereden öğreniyor bunları?” üzere yansılar verir. Çocukların davranışlarında ebeveyn tesiri nedir?

Dilek Söylemez:
Bir davranış oluşurken çocuğun doğuştan getirdiği kalıtsal özelliklerinin haricinde yakın etrafın de tesiri epeyce büyüktür. Yakın etraf olarak anne-baba ve konutta çocuğun bakımını üstüne alan başka bireylerden kelam ediyorum. Çocuk dünyayı algılarken onları gözlemleyerek öğreniyor. “Dünya inançlı ya da güvensiz”, “kendimi ortaya koyarsam kabul edilirim ya da reddedilirim”, “bazı durumlardan kurtulmak için palavra söyleyebilirim”, “ağladığımda istediğimi almışlardı, bir daha ağlarsam bir daha alırlar” tüm bunlar öğrenilen davranıştır. Şayet çocuk kendi telaffuzları, hayalleri, kanıları ile ilgili kabul görmediyse, alay edildiyse, ‘sen çocuksun anlamazsın’ diye reaksiyon verildiyse kendini ortaya koyamaz. Örneğin anne ile alışverişe çıkan çocuk ‘bunları aldığımızı babana söyleme’ ya da annenin telefonda ‘biraz rahatsızım konuk kabul edemeyeceğim’ cümlesine şahit olduysa palavra söylemenin yanlış bir şey olmadığı fikrine kapılabilir. “Markette çikolata için ağladığımda annem çabucak almıştı. Şu oyuncak için de ağlayayım” üzere davranış sergileyebilir. Ailelerin gözden kaçırdığı nokta küçük yaşta çocukların çevreyi anlamadıklarını düşünmeleridir. Bilhassa 18. aydan itibaren çocuğun, konuşamasa bile konuşulanları kesinlikle anlıyor olduğudur.


“Ebeveynlerde en sık gördüğüm davranış yanılgısı tutarsızlık”

D.B.: Anne ve babalarda çocuk yetiştirirken en sık gördüğünüz davranış kusurları nelerdir?

D.S.:
Tutarsızlık. Fakat ondan evvel birinci soruda kurduğunuz cümleler ile ilgili bir çıkarım yapmak istiyorum. ”Kime çekmiş bu çocuk”, “nereden öğreniyor bunları” üzere sorular yanlış davranışın kendisi tarafınca değil öbür ebeveynin sebep olduğu tarafında oluyor. Tutarsızlıktan daha sonra en sık görülen yanılgı, eşleri suçlamak. Görüşmelerde çoğunlukla karşılaştığımız nokta burasıdır. Anne babayı, baba ise anneyi hatalar, kimi vakit açıktan kimi vakit de üstü kapalı olarak.

Tutarsızlık ise iki biçimde karşımıza çıkıyor. Ekseriyetle anne babanın koydukları kuralları ikisinin de birebir kararlılıkla sergilememesinden ya da bir ebeveynin kendi ortasındaki tutarsızlıktan. Çoğunlukla her ikisini de gözlemliyoruz.

Sonları aşmaya çalıştıklarını düşünsek bile aslında çocuklardaki temel gereksinimlerden birisi belirlenmiş sonların olması. Düşünsenize, bir belirsizliğin arasındayseniz her an ne gelecek kaygısı ile etrafa inanç duymanız zorlaşır değil mi? halbuki sonların muhakkak olduğu bir aile ortamındaysanız hangi davranışa ne reaksiyon verileceğini kestirirsiniz. Kararlı ve dengeli olmak işte burada değerli hale geliyor. bir daha de çocuk, o sonları aşmaya uğraş edecektir. Zira anne babasını limitlerini anlamaya çalışacaktır. Bu sonlar yaşa uygun ve yaşla birlikte genişletilirse en sağlıklı prosedür olacaktır olağan olarak. Kitapta bu bahse uzunca yer verdim.

D.B.: Çocuk yetiştirmede öğrenilmiş metotların her çocuk üzerinde uygulanması yanlışsız mudur?

D.S.:
Her çocuk farklı, aileler de o denli. Her ebeveynin geçmişten getirdiği irtibat biçimi var. Evlilikle birlikte ortak paydada buluşuluyor ve aile yapısı ortaya çıkıyor. Anne babalar da çocuklarla irtibat biçiminde her ne kadar istemeseler de kendi anne babasından öğrendiklerini yinelıyor ya da eksik kalan yanlarını çocuklarıyla tamamlıyor. Hudut koyma, dengeli olma üzere üstte bahsetmiş olduğumiz kozmik kurallar var. Bu yalnızca çocuk yetiştirirken değil hayatın her alanında olması gereken şeyler.

birebir vakitte gereksinimleri göz gerisi etmemek gerekiyor. O çocuğun neye gereksinimi var, öğrenme hali nasıl, duygusal, fizikî gereksinimleri karşılanmış mı üzere soruların yanıt bulması lazım. 6 yaşında bir çocuğun tabaktaki bisküvileri yere döktüğünü düşünelim. Sorumluluk şuuru kazandırmak için onun toplamasını beklememiz gerekir değil mi? Lakin tüm gün annesi meskende telefonla konuştu, konut işi yaptı ve çocukla yeteri kadar ilgilenmediyse o çocuğun o andaki muhtaçlığı tahminen de annesinden ilgi görmektir. Olumlu ya da olumsuz ilgi görmektir. Evvel onun karşılanması gerekir.

“Çocuklarınıza karşı eşit olmaya çalışmayın”

D.B.: Ebeveynler çocukların her yaşında farklı davranış modelleriyle ve farklı problemlerle karşılaşıyor. Bu değişimlere adapte olmak için nasıl bir yol izlemeliler?

D.S.:
Her yaşın gelişim özelliği başka olduğundan davranış değişikliği de olağandır. 2.5 yaşında bir çocuk inatçıdır, benmerkezcidir, zıt hisler yaşar. bu vakitte hırçın görünmesi olağandır. Aslında özerkliğini ilan etmeye çalışıyordur. Olması gereken de budur. Gelişim devri özelliklerini bilmek bu manada ailelere yarar sağlar. 6 yaş ve 10 yaş mesela; çocuğun geçiş evresinde olduğu sıkıntı dönemeçlerdir. Tıpkı ergenlik üzere.

D.B.: Birden çok çocuğu olan ebeveynler çocuklar içinde istikrar kurmakta zorlanabiliyor. Bilhassa farklı yaşta farklı gereksinimleri olan çocuklara yetebilmek önemli bir özveri gerektiriyor. Çocuklar içinde sevgiyi ve ilgiyi eşit ölçüde dağıtmak ve göstermek için dikkat edilmesi gereken faktörler nelerdir?

D.S.:
En başta eşit olmaya çalışmayın derim. Kardeş olsalar bile duygusal gereksinimleri birbirinden büsbütün farklıdır. Anne babalar bunları kesinlikle anlarlar. Kendi yoğunluğundan mola verirlerse kesinlikle anlarlar. Ferdî vakit geçirmek de yardımcı olur. Baba oğul günü, baba kız günü üzere vakit içinder ortadaki arayı kapatmak ya da birbirini anlamak noktasında fazlaca yardımcıdır.

Bir de ritüeller… Çocuklar ritüelleri sever. Örneğin, akşam yatarken her çocukla ona özel ritüel oldukça işe fayda. Alışılmış bu doğaçlama gelişen bir şeydir. Her ailenin de kesinlikle bu biçimde ritüelleri vardır. Hafta sonu, sabah, akşam, gezerken vs.

D.B.: İki çocuk içindeki sağlıklı yaş aralığı kaç olmalı?

D.S.:
Çocuk psikolojisi ile ilgili tüm kaynaklarda 3 yaş diye geçer. Lakin bu durum bir hayli aile üzere bizim ailemizde de uygulanmadı. Çocuklarımın içinde 22 ay var. Burada temel nokta annenin buna hazır olması ve iki çocuk içinde istikrar kurabilmesinde yatıyor. 3 yaş şu açıdan daha değerli: Artık daha özerk bir birey olduğunu ve kişilik gelişmeninde temel basamağın tamamlanmış olduğunu gösteriyor. Yaş aralığı az olduğunda her iki çocuğun da muhtaçlıklarını karşılamak için annenin desteklenmesi kaide. Şayet yaş farkı fazla olursa kardeşler içinde gelişim özellikleri fazlaca farklı olacağından sağlıklı irtibat kurmaları ikisinin yetişkinlik senelerına kadar uzayabilir.


D.B.: “Ebeveynlik Notları” isimli kitabınızda okuyucuları neler bekliyor?

D.S.:
Bu kitapta aslında şimdiye kadar konuştuğumuz hususların daha ayrıntılı hali bulunuyor. Ebeveynler kendi tavırlarının farkına varacak, davranışlar üstündeki tesirlerini daha âlâ gözlemleyecekler. Birçok kısımda görüşmelerimde yaşadığım örneklerden ve çocuklarımla kurduğum diyaloglardan kelam ediyorum. Ayrıyeten bebeği sütten keserken ne yapılır konusundan okul öncesine nasıl hazırlamalıyız sorusuna kadar geniş yelpazede fikirler edinecekleri bir kitap oldu. Tabii benim için en değerlisi seyahatimiz. Zira ebeveynlik, çocukluğumuza uzanan bir seyahattir. Kendi yaralarımızı iyileştirebilirsek her manada daha sağlıklı çocuklar yetiştirebiliriz.
Alıntıdır