Demir yasam icin bulunmas zorunlu maddeler arasnda ilk sralarda yer alyor. Eriskin bir insann vucudundaki demir normalde yaklask 5 gram kadar geliyor. Oysa, bir adet civi yapmaya yetebilen bu bir civilik demir vucutta degisik yerlere daglms sekilde, yasamsal gorevlerde yer alyor.
Demirin yasamsal onemi
Vucudumuzdaki demirin en buyuk ksm damarlardaki kanda bulunan eritrosit (alyuvar) denilen hucrelerin icinde, hemoglobin isimli maddeye bagl olarak bulunuyor. Hemoglobine bagl demir kann krmz rengini veriyor ve dokulara oksijen tasyor. Yeterli demir olmadgnda ise dokular oksijensiz kaldgndan yasamsal tehlike dogabiliyor ya da kisi saglksz bir sekilde demir eksikligi anemisiyle yasyor.
Demirin daha az bir ksm cizgili kaslarn yapsndaki miyoglobin isimli maddeye bagl ve demir eksikliginde bu kaslar son derece gucsuzlesiyor. Demirin en kucuk bolumu (vucuttaki demirin yaklask %1i) de enzim isimli, cesitli yasamsal islevlerin yerine getirilmesini saglayan maddelerde bulunuyor. Vucudumuz bu maddeler sayesinde mikroplara kars koyabiliyor. Demir eksikliginde ise bagsklk sistemi normal olarak calsamadg gibi sindirim sisteminde aksamalar, deri ve mukozalarda bozulmalar ve en onemlisi de bu enzimler beyinde de bulundugu icin baz beyin fonksiyonlarnda aksamalar goruluyor.
Iste tum bunlar goz onune alndgnda, vucutta olmas gerekenden az demir bulunmas vucudumuzdaki cesitli sistemleri ve fonksiyonlar olumsuz etkileyen cok onemli bir saglk sorunu olarak karsmza ckyor.
Ulkemizde ne kadar yaygn?
Cocuklarda demir eksikliginin gorulme durumu hakkna Turkiyenin cesitli bolgelerinde ve cesitli yllarda yaplms pek cok calsma var. Bu calsmalarda farkl yontemler kullanlms, yani farkl laboratuar testleri ile demir durumu arastrlms. Bu nedenle de farkl sonuclar elde edilmis. Hassas testlerin kullanldg calsmalarda demir eksikliginin gorulme sklgyla ilgili rakam daha buyuk ckarken daha kaba testlerin kullanldg calsmalarda daha kucuk rakamlar bulunmus. Bu fark aslnda demir eksikliginin kademe kademe ortaya ykmasndan kaynaklanyor. Nasl m?
Demir eksikligi kademe kademe ortaya ckyor
Vucut yeterince demir alamazsa baslangcta yalnzca depolardaki demir azalyor. Baslca depo bolgeleri kemik iligi ve karaciger. Bu donemde demir eksikligini ancak bu depolardaki durumu yanstan hassas testler gosterebiliyor. Daha sonraki asamada depolara ek olarak kan serumundaki demir de azalyor. Bu donem, serum demiri gibi testlerle gosterilebilse de kiside hemoglobin normal gorunuyor.
Ksaca, bu iki donemde de yalnzca hemoglobin ve benzerlerinin bakldg kaba testler demir eksikligi tam olarak gostermeye yetmiyor. Ve bu ilk iki asama anemisiz demir eksikligi olarak adlandrlyor. Yani vucutta demir eksik olsa da henuz kanszlk soktur; fakat yine de onemli saglk sorunu mevcuttur. Son donemde ise artk vucutta demir iyice azalyor, hemoglobin yapsndaki demir de dusuyor Anemi yani kanszlk baslyor. Bu duruma da demir eksikligi anemisi deniyor.
Ulkemizdeki cocuklarda demir eksikligi anemisinin arastrldg arastrmalarn sonuclar ise su ortalamalara isaret ediyor: 0-5 yas aras ortalama % 50, okul cagnda %30 cocukta demir eksikligi anemisi var. Demir eksikligini en sk goruldugu 6-24 ay arasnda ise bu sklk %75e kadar ckyor.
Asl neden sosyoekonomik sartlar degil
Demir eksikliginin gorulme sklg esas olarak sosyoekonomik sartlarn kotu olusuyla paraleldir dense de; hemen her kesimde demir eksikligi goruluyor. Bu yargnn dogrulugu gelismis bat ulkelerinde bile kantlanms. Bizim ulkemize baktgmzda ise, bebeklerde 6-24 ay aras bebeklerde %75 sklkla demir eksikligi gorulmesi bunun en somut kant. Bu rakama 1997 ylnda Cerrahpasa Tp Fakultesi Cocuk Poliklinigine basvuranlar uzerinde yaplar degerlendirmeler sonucu ulaslms. Degerlendirmeye tabi tutulan bebekler ise daha cok sehirli ve orta gelirli ailelerin cocuklar.
Yine, iki sene boyunca Istanbul Universitesi Tp Fakultesi Cocuk-Hematoloji servisinin yaptg arastrma ise cok onemli bir baska sonuca isaret ediyor. Bu arastrmada cocuktaki demir eksikligi anemisi ile ailenin gelir duzeyi, babann calsmas, annenin calsmas, babann egitim duzeyi, annenin egitim duzeyi gibi cesitli faktorlerin iliskisi arastrlms. Ve bunlardan sadece annenin egitim duzeyi ile, cocuktaki demir eksikligi arasnda anlaml iliski ortaya ckms. Arastrma, annenin egitim duzeyi dustukce cocuktaki demir eksikligi sklg arttgn ortaya koymus.
Bebeklik doneminde demirin onemi
Yenidogan bebek dunyaya yalnzca 250 miligram demirle geliyor. Bu miktar onun ancak ilk 6 ay gereksinimlerini karslayabiliyor ve bundan sonra dsardan demir alamazsa demir eksikligi ve demir eksikligi anemisi baslyor. Bu donemde cocuk, yetiskinden cok farkl olarak buyuyor. Demir eksik olursa bagsklk sisteminin normal olarak calsamamas, sindirim sisteminde aksamalar, deri ve mukozalarda bozulmalar goruluyor. Bunlara ek olarak, tart als ve boy uzamas da olumsuz etkileniyor. Daha da onemlisi beyin dogum oncesi ve dogumdan sonra ilk iki yas icinde gelisiyor. Bu donemde beyin gelisimi icin yeterli demir bulunmas ise zorunlu. Bu olmazsa 24 aya kadar olan cocuklarda cok onemli sonuclar doguran beyin fonksiyonlarnda bozukluklar goruluyor.
Hangi beynin fonksiyonlar etkileniyor?
Demir eksikliginden kaynaklanan beyinle ilgili fonksiyon bozukluklar, iki grupta toplanyor. Birinci gurupta davrans kusurlar (asr aglama, uykusuzluk, huzursuzluk,uyumsuzluk, istahszlk, anneye asr duskunluk...) yer alyor. Neyse ki bunlar gecici kusurlar ve demir tedavisi ile duzeliyor. Ancak ikinci grupta yer alan bilissel fonksiyonlarn olumsuz etkilenmesinden dogan rahatszlklar maalesef kalc oluyor.
Bebeklerde demir eksikliginin nedenleri
Bebeklerde demir eksikligine yol acan faktorler soyle sralanyor;
. Ilk alt ay boyunca yalnzca anne sutu dsnda besinler verilmesi,
. Ek gdalara 6. aydan erken baslanmas,
. Ek gdalara 6. aydan gec baslanmas,
. Verilen demirli gdalarn yannda emilimi bozan (basta cay ve inek sutu) gdalarn verilmesi, -Demir emilimini arttran C vitamini iceren meyve ve sebzelerin yetersiz verilmesi ,
. Gunluk gereksinimden cok fazla inek sutu verilmesi ( 12 aylk cocuk toplam 500 mi inek sutu almal, buna peynir ve yogurt yapmnda kullanlan sut de dahil).
Bebek beslenmesi ve demir
Bebeklerin hayatn ilk alt ay yalnzca anne sutu, daha sonra anne sutu yannda ek gdalar verilerek beslenmeleri gerekiyor. Bu ek gdalarn icinde demir iceren besilerin bulunmas ise ayr bir onem tasyor. Bu da annelerin cok bilincli bir beslenme program uygulamalarn gerektiriyor. Oysa ne yazk ki pek cok anne cesitli nedenlerle (egitim eksikligi, maddi yetersizlik, hatal gelenek- gorenekler...) boyle bir beslenme programn hayata geciremiyor. Bu nedenle isi garantiye
almak ve demir eksikligine meydan vermemek icin bebeklere 4. aydan itibaren damla seklinde demir takviyesi verilmesi oneriliyor.
Dikkat!!!
Anne sutunun icindeki demirin yaklask %50 si bagrsaktan emiliyor. Inek sutunun ise en fazla %10 u emiliyor. Ayrca inek sutu icindeki baz maddeler nedeniyle bebekler icin zararl. Ornegin bagrsaklarda klcal kanamalara neden olarak demir eksikligine yol acabiliyor. Bu nedenle anne sutu alan cocuk cok daha fazla demirle beslenmis oluyor. Ilk alt ay anne sutundeki demir bebege yetiyor.
Fakat diger yandan...
Anne sutundeki demir bebege sadece ilk 6 ay yetebiliyor. Bu donemin sonunda dogarken depolarnda bulunan 250 mg demir bitiyor ve anne sutundeki demirin %50 si emilse de bu miktar bebegin gereksinimlerini karslamaya yetmiyor. Cunku bebek bu donemde hzla buyudugu icin gunluk demir ihtiyac cok fazla oluyor. Alt aylk bir bebegin gunluk demir gereksiniminin babasnnki kadar (cunku baba buyumuyor) oldugunu unutmamak gerekiyor. Ve bu gercekleri goz onune alarak alt aylk bir bebegin mutlaka demir iceren ek gdalar almaya baslamas ya da demir takviyesine baslanmas buyuk onem tasyor.
Download Premium WordPress Themes Free
Premium WordPress Themes Download
Premium WordPress Themes Download
Download WordPress Themes
free download udemy course
download intex firmware
Download Best WordPress Themes Free Download
free download udemy paid course
Demirin yasamsal onemi
Vucudumuzdaki demirin en buyuk ksm damarlardaki kanda bulunan eritrosit (alyuvar) denilen hucrelerin icinde, hemoglobin isimli maddeye bagl olarak bulunuyor. Hemoglobine bagl demir kann krmz rengini veriyor ve dokulara oksijen tasyor. Yeterli demir olmadgnda ise dokular oksijensiz kaldgndan yasamsal tehlike dogabiliyor ya da kisi saglksz bir sekilde demir eksikligi anemisiyle yasyor.
Demirin daha az bir ksm cizgili kaslarn yapsndaki miyoglobin isimli maddeye bagl ve demir eksikliginde bu kaslar son derece gucsuzlesiyor. Demirin en kucuk bolumu (vucuttaki demirin yaklask %1i) de enzim isimli, cesitli yasamsal islevlerin yerine getirilmesini saglayan maddelerde bulunuyor. Vucudumuz bu maddeler sayesinde mikroplara kars koyabiliyor. Demir eksikliginde ise bagsklk sistemi normal olarak calsamadg gibi sindirim sisteminde aksamalar, deri ve mukozalarda bozulmalar ve en onemlisi de bu enzimler beyinde de bulundugu icin baz beyin fonksiyonlarnda aksamalar goruluyor.
Iste tum bunlar goz onune alndgnda, vucutta olmas gerekenden az demir bulunmas vucudumuzdaki cesitli sistemleri ve fonksiyonlar olumsuz etkileyen cok onemli bir saglk sorunu olarak karsmza ckyor.
Ulkemizde ne kadar yaygn?
Cocuklarda demir eksikliginin gorulme durumu hakkna Turkiyenin cesitli bolgelerinde ve cesitli yllarda yaplms pek cok calsma var. Bu calsmalarda farkl yontemler kullanlms, yani farkl laboratuar testleri ile demir durumu arastrlms. Bu nedenle de farkl sonuclar elde edilmis. Hassas testlerin kullanldg calsmalarda demir eksikliginin gorulme sklgyla ilgili rakam daha buyuk ckarken daha kaba testlerin kullanldg calsmalarda daha kucuk rakamlar bulunmus. Bu fark aslnda demir eksikliginin kademe kademe ortaya ykmasndan kaynaklanyor. Nasl m?
Demir eksikligi kademe kademe ortaya ckyor
Vucut yeterince demir alamazsa baslangcta yalnzca depolardaki demir azalyor. Baslca depo bolgeleri kemik iligi ve karaciger. Bu donemde demir eksikligini ancak bu depolardaki durumu yanstan hassas testler gosterebiliyor. Daha sonraki asamada depolara ek olarak kan serumundaki demir de azalyor. Bu donem, serum demiri gibi testlerle gosterilebilse de kiside hemoglobin normal gorunuyor.
Ksaca, bu iki donemde de yalnzca hemoglobin ve benzerlerinin bakldg kaba testler demir eksikligi tam olarak gostermeye yetmiyor. Ve bu ilk iki asama anemisiz demir eksikligi olarak adlandrlyor. Yani vucutta demir eksik olsa da henuz kanszlk soktur; fakat yine de onemli saglk sorunu mevcuttur. Son donemde ise artk vucutta demir iyice azalyor, hemoglobin yapsndaki demir de dusuyor Anemi yani kanszlk baslyor. Bu duruma da demir eksikligi anemisi deniyor.
Ulkemizdeki cocuklarda demir eksikligi anemisinin arastrldg arastrmalarn sonuclar ise su ortalamalara isaret ediyor: 0-5 yas aras ortalama % 50, okul cagnda %30 cocukta demir eksikligi anemisi var. Demir eksikligini en sk goruldugu 6-24 ay arasnda ise bu sklk %75e kadar ckyor.
Asl neden sosyoekonomik sartlar degil
Demir eksikliginin gorulme sklg esas olarak sosyoekonomik sartlarn kotu olusuyla paraleldir dense de; hemen her kesimde demir eksikligi goruluyor. Bu yargnn dogrulugu gelismis bat ulkelerinde bile kantlanms. Bizim ulkemize baktgmzda ise, bebeklerde 6-24 ay aras bebeklerde %75 sklkla demir eksikligi gorulmesi bunun en somut kant. Bu rakama 1997 ylnda Cerrahpasa Tp Fakultesi Cocuk Poliklinigine basvuranlar uzerinde yaplar degerlendirmeler sonucu ulaslms. Degerlendirmeye tabi tutulan bebekler ise daha cok sehirli ve orta gelirli ailelerin cocuklar.
Yine, iki sene boyunca Istanbul Universitesi Tp Fakultesi Cocuk-Hematoloji servisinin yaptg arastrma ise cok onemli bir baska sonuca isaret ediyor. Bu arastrmada cocuktaki demir eksikligi anemisi ile ailenin gelir duzeyi, babann calsmas, annenin calsmas, babann egitim duzeyi, annenin egitim duzeyi gibi cesitli faktorlerin iliskisi arastrlms. Ve bunlardan sadece annenin egitim duzeyi ile, cocuktaki demir eksikligi arasnda anlaml iliski ortaya ckms. Arastrma, annenin egitim duzeyi dustukce cocuktaki demir eksikligi sklg arttgn ortaya koymus.
Bebeklik doneminde demirin onemi
Yenidogan bebek dunyaya yalnzca 250 miligram demirle geliyor. Bu miktar onun ancak ilk 6 ay gereksinimlerini karslayabiliyor ve bundan sonra dsardan demir alamazsa demir eksikligi ve demir eksikligi anemisi baslyor. Bu donemde cocuk, yetiskinden cok farkl olarak buyuyor. Demir eksik olursa bagsklk sisteminin normal olarak calsamamas, sindirim sisteminde aksamalar, deri ve mukozalarda bozulmalar goruluyor. Bunlara ek olarak, tart als ve boy uzamas da olumsuz etkileniyor. Daha da onemlisi beyin dogum oncesi ve dogumdan sonra ilk iki yas icinde gelisiyor. Bu donemde beyin gelisimi icin yeterli demir bulunmas ise zorunlu. Bu olmazsa 24 aya kadar olan cocuklarda cok onemli sonuclar doguran beyin fonksiyonlarnda bozukluklar goruluyor.
Hangi beynin fonksiyonlar etkileniyor?
Demir eksikliginden kaynaklanan beyinle ilgili fonksiyon bozukluklar, iki grupta toplanyor. Birinci gurupta davrans kusurlar (asr aglama, uykusuzluk, huzursuzluk,uyumsuzluk, istahszlk, anneye asr duskunluk...) yer alyor. Neyse ki bunlar gecici kusurlar ve demir tedavisi ile duzeliyor. Ancak ikinci grupta yer alan bilissel fonksiyonlarn olumsuz etkilenmesinden dogan rahatszlklar maalesef kalc oluyor.
Bebeklerde demir eksikliginin nedenleri
Bebeklerde demir eksikligine yol acan faktorler soyle sralanyor;
. Ilk alt ay boyunca yalnzca anne sutu dsnda besinler verilmesi,
. Ek gdalara 6. aydan erken baslanmas,
. Ek gdalara 6. aydan gec baslanmas,
. Verilen demirli gdalarn yannda emilimi bozan (basta cay ve inek sutu) gdalarn verilmesi, -Demir emilimini arttran C vitamini iceren meyve ve sebzelerin yetersiz verilmesi ,
. Gunluk gereksinimden cok fazla inek sutu verilmesi ( 12 aylk cocuk toplam 500 mi inek sutu almal, buna peynir ve yogurt yapmnda kullanlan sut de dahil).
Bebek beslenmesi ve demir
Bebeklerin hayatn ilk alt ay yalnzca anne sutu, daha sonra anne sutu yannda ek gdalar verilerek beslenmeleri gerekiyor. Bu ek gdalarn icinde demir iceren besilerin bulunmas ise ayr bir onem tasyor. Bu da annelerin cok bilincli bir beslenme program uygulamalarn gerektiriyor. Oysa ne yazk ki pek cok anne cesitli nedenlerle (egitim eksikligi, maddi yetersizlik, hatal gelenek- gorenekler...) boyle bir beslenme programn hayata geciremiyor. Bu nedenle isi garantiye
almak ve demir eksikligine meydan vermemek icin bebeklere 4. aydan itibaren damla seklinde demir takviyesi verilmesi oneriliyor.
Dikkat!!!
Anne sutunun icindeki demirin yaklask %50 si bagrsaktan emiliyor. Inek sutunun ise en fazla %10 u emiliyor. Ayrca inek sutu icindeki baz maddeler nedeniyle bebekler icin zararl. Ornegin bagrsaklarda klcal kanamalara neden olarak demir eksikligine yol acabiliyor. Bu nedenle anne sutu alan cocuk cok daha fazla demirle beslenmis oluyor. Ilk alt ay anne sutundeki demir bebege yetiyor.
Fakat diger yandan...
Anne sutundeki demir bebege sadece ilk 6 ay yetebiliyor. Bu donemin sonunda dogarken depolarnda bulunan 250 mg demir bitiyor ve anne sutundeki demirin %50 si emilse de bu miktar bebegin gereksinimlerini karslamaya yetmiyor. Cunku bebek bu donemde hzla buyudugu icin gunluk demir ihtiyac cok fazla oluyor. Alt aylk bir bebegin gunluk demir gereksiniminin babasnnki kadar (cunku baba buyumuyor) oldugunu unutmamak gerekiyor. Ve bu gercekleri goz onune alarak alt aylk bir bebegin mutlaka demir iceren ek gdalar almaya baslamas ya da demir takviyesine baslanmas buyuk onem tasyor.
Download Premium WordPress Themes Free
Premium WordPress Themes Download
Premium WordPress Themes Download
Download WordPress Themes
free download udemy course
download intex firmware
Download Best WordPress Themes Free Download
free download udemy paid course