Rinit (nezle) fazlaca sık gördüğümüz ve insan sıhhati üzerine olumsuz tesirleri olan bir hastalıktır. Burun fonksiyonlarındaki bozulmaya bağlı olarak şahısların okul performansları düşmekte, iş güçlerinde kayıplar olmakta ve ayrıyeten toplumsal ömürleri da olumsuz tarafta etkilenmektedir. Bunun yanında rinit pek epeyce hastalığı (astım, rinosinüzit ve orta kulak iltihabı) olumsuz istikamette etkileyebilir yahut ortaya çıkmasına taban hazırlayabilmektedir.
Rinitler alerjik ve alerjik olmayan başlıklar halinde incelenmektedir.
Alerjik Rinitli hastalarda alerjenlere karşı IgE karşılığı oluşmaktadır. Bağışıklık sitemimiz zararsız, ama yabancı unsurlara karşı IgG tipinde antikor oluşturur. Lakin birtakım şahıslar sebebini tam olarak bilemediğimiz pek karmaşık sistemler ile bu hususlara karşı IgE tipinde antikorlar üretir. IgE karşılığı verilen bu unsurları artık alerjen, bu şahısları de alerjik birey olarak tanımlıyoruz. Alerjen olarak tanımladığımız bu hususlar bedenimize her hangi bir yol ile tekrar girdiğinde IgE-Alerjen etkileşimi olur. Bu etkileşim ile mast hücrelerinden histamin ve biroldukca mediyatör olarak isimlendirdiğimiz kimyasal hususlar salınır ve organa nazaran (burun, göz, akciğerler, cilt vb) tipik alerji semptomları ortaya çıkar.
Alerjik rinit mevsimsel (saman nezlesi) olabilir. Mevsimsel alerjik rinit’te en sık polenlere bağlı olarak bulgular ortaya çıkar. Belli periyotlarda hassas olunan alerjenler havada var ise semptomlar görülür. Öteki vakit içinderda şikayetleri yoktur. Semptomlar polenlere bağlı olduğu için bölgeler içinde da farklılıklar gözlenebilir.
Kimi hastaların ise şikayetleri fazlaca uzun periyodiktir. Perennial (yıl boyu) alerjik riniti olan hastalar daha fazlaca mesken içi alerjenlerine hassastır. Konut tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri, mantar sporları üzere konut ortasında bulunan alerjenler tedbir alınmadığı takdirde yıl uzunluğu semptomlara yol açarlar.
Alerjik riniti olan hastalarda çoğunlukla konjuktivit bulguları da görülür. Astım ve alerjik rinit tek hava yolu ve tek hastalık olarak kabul edilmektedir. Alerjik rinitli hastalarda astım sık görülmektedir. Rinit varlığında astımın denetimi zorlaşır. Kesinlikle her ikisi bir arada tedavi edilmelidir.
Alerjik riniti olan hastalar alerjenlerden öbür sigara dumanı, keskin kokulara maruz kaldıklarında ya da çok sıcak ve nemli ortamlarda da şikayetleri olabilir.
Riniti olan hastaların üçte biri alerjik değildir. Bulguları alerjik nezleye benzerlik gösterir. Alerjik olmayan rinitli hastaların burun mukozaları şiş ve devamlı burun akıntıları olabilir. Daha fazlaca erişkinlerde görülür. Alerjenlere IgE cevabı olmadığı için deri prik testleri negatiftir ve serumda alerjene has IgE saptanamaz.
Birtakım bireylerde ısı yahut nem değişikliği olduğunda nezle şikayetleri başlar. Vazomotor Nezle olarak isimlendirilen bu durumda burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı görülür. Bu belirtiler bununla birlikte sigara dumanına ve keskin kokulara (parfüm dahil) maruz kalındığında ve duygusal bozukluk durumunda da ortaya çıkabilir. Vazomotor nezlenin sebebi alerji değildir. Lakin alerjik nezlesi olan bireylerde de meydana gelebilir.
Uzun mühlet dekonjestan içeren burun spreyi kullanıldığında yahut kokain kullananlarda da rinit bulguları görülebilir. Bu durum rinitis medicamentosa olarak isimlendirilir. Dekonjestan içeren burun spreyleri yalnızca kısa müddetli kullanım için uygundur. Çok kullanımları tam zıddı tesir yapıp burun tıkanıklığına niye olabilir. bu türlü yan tesir oluşan hastaların hekimi ile temasa geçerek burun spreylerini yavaş yavaş azaltmaları gerekir.
Birtakım şahıslarda hormonal niçinler ile rinit semptomları ortaya çıkabilir. Bu çeşit nezle hormonlardaki değişiklikler ile birlikte görülür. Bu durum çoklukla gebelik sırasında, ergenlikte, adet devirlerinde yahut hipotiroidi durumlarında ortaya çıkar. En kıymetli belirtili önemli burun tıkanıklığıdır.
Rinit Belirti ve Bulgular
Burunda, damakta, boğazda ve gözlerde kaşıntı
Burun tıkanıklığı
Burun akıntısı
Burunda kaşıntı
Hapşırık
Göz altlarında morluk
Gözlerde sulanma
Rinit Teşhis
Rinit teşhisinin konulmasında hastanın hikayesi fazlaca değerlidir. Semptomların özellikleri, mevsimsel özellikleri, ortaya çıkmasına niye olan faktörler ve ailesel hikaye teşhis ve tetikleyicilerin belirlenmesi açısından yol göstericidir. Teşhis için burun akıntısında eozinofil aranabilir. Tetikleyicilerin belirlenmesi gayesiyle deri prik testleri yapılır. Hastanın durumuna bakılırsa ayırıcı teşhis için endoskopi ve sinüs tomografisi çekilebilir. Alerjik rinit semptomlarınız var ise alerji ve immünoloji uzmanı tarafınca değerlendirilmeniz gerekmektedir.
Rinit Tedavi
Şayet alerjik rinitiniz var ise ve tetikleyiciler belirlenmiş ise bunlardan korunmak tedavinin birinci ve en değerli basamağını oluşturmaktadır. Mesken içi alerjenler ya da polenlere karşı korunma tedbirleri için tıklayınız.
Rinit tedavisinde antihistaminler (ağızdan ve sprey), kortizonlu (kortikosteroid) spreyler ve tuzlu su kullanılır. Burunda tıkanıklık fazla ise birinci başta dekonjestanlar kısa vadeli (dört günden az) kullanılabilir. Akıntı epeyce fazla ise ipratropium burun spreyleri faydalı olabilir. Alerjik tepkiye bağlı olarak gelişen burun tıkanıklığında kortizonlu spreyler çok tesirlidir.
Alerjik riniti mevsimsel olanlarda bu ilaçlar çok tesirlidir. Bu hastalarda mevsim öncesi tedavi başlanması ile semptomları önlenebilir ya da mevsimi daha yavaşça şikayetler ile geçirmesi sağlanabilir.
İmmünoterapi (aşı tedavisi) alerjik rinit tedavisinde kullanılabilir. Güzel seçilmiş hastalarda immünoterapi hem hastalığın tedavisinde birebir vakitte gelişebilecek astım üzere hastalıkların önlenmesinde tesirli olabilir. İmmünoterapi enjeksiyon yolu ile yapılabildiği üzere son vakit içinderda oral yol ile yapılan aşılar da bulunmaktadır. Lakin unutmamak gerekir ki immünoterapi yapılacak hasta seçimi tedavinin başarısı için son derece kıymetlidir. Uzun bir surece (3-5 yıl) başlarken immünoterapiye alerji ve immünoloji uzmanı ile bir arada karar verilmelidir.
Rinitler alerjik ve alerjik olmayan başlıklar halinde incelenmektedir.
Alerjik Rinitli hastalarda alerjenlere karşı IgE karşılığı oluşmaktadır. Bağışıklık sitemimiz zararsız, ama yabancı unsurlara karşı IgG tipinde antikor oluşturur. Lakin birtakım şahıslar sebebini tam olarak bilemediğimiz pek karmaşık sistemler ile bu hususlara karşı IgE tipinde antikorlar üretir. IgE karşılığı verilen bu unsurları artık alerjen, bu şahısları de alerjik birey olarak tanımlıyoruz. Alerjen olarak tanımladığımız bu hususlar bedenimize her hangi bir yol ile tekrar girdiğinde IgE-Alerjen etkileşimi olur. Bu etkileşim ile mast hücrelerinden histamin ve biroldukca mediyatör olarak isimlendirdiğimiz kimyasal hususlar salınır ve organa nazaran (burun, göz, akciğerler, cilt vb) tipik alerji semptomları ortaya çıkar.
Alerjik rinit mevsimsel (saman nezlesi) olabilir. Mevsimsel alerjik rinit’te en sık polenlere bağlı olarak bulgular ortaya çıkar. Belli periyotlarda hassas olunan alerjenler havada var ise semptomlar görülür. Öteki vakit içinderda şikayetleri yoktur. Semptomlar polenlere bağlı olduğu için bölgeler içinde da farklılıklar gözlenebilir.
Kimi hastaların ise şikayetleri fazlaca uzun periyodiktir. Perennial (yıl boyu) alerjik riniti olan hastalar daha fazlaca mesken içi alerjenlerine hassastır. Konut tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri, mantar sporları üzere konut ortasında bulunan alerjenler tedbir alınmadığı takdirde yıl uzunluğu semptomlara yol açarlar.
Alerjik riniti olan hastalarda çoğunlukla konjuktivit bulguları da görülür. Astım ve alerjik rinit tek hava yolu ve tek hastalık olarak kabul edilmektedir. Alerjik rinitli hastalarda astım sık görülmektedir. Rinit varlığında astımın denetimi zorlaşır. Kesinlikle her ikisi bir arada tedavi edilmelidir.
Alerjik riniti olan hastalar alerjenlerden öbür sigara dumanı, keskin kokulara maruz kaldıklarında ya da çok sıcak ve nemli ortamlarda da şikayetleri olabilir.
Riniti olan hastaların üçte biri alerjik değildir. Bulguları alerjik nezleye benzerlik gösterir. Alerjik olmayan rinitli hastaların burun mukozaları şiş ve devamlı burun akıntıları olabilir. Daha fazlaca erişkinlerde görülür. Alerjenlere IgE cevabı olmadığı için deri prik testleri negatiftir ve serumda alerjene has IgE saptanamaz.
Birtakım bireylerde ısı yahut nem değişikliği olduğunda nezle şikayetleri başlar. Vazomotor Nezle olarak isimlendirilen bu durumda burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı görülür. Bu belirtiler bununla birlikte sigara dumanına ve keskin kokulara (parfüm dahil) maruz kalındığında ve duygusal bozukluk durumunda da ortaya çıkabilir. Vazomotor nezlenin sebebi alerji değildir. Lakin alerjik nezlesi olan bireylerde de meydana gelebilir.
Uzun mühlet dekonjestan içeren burun spreyi kullanıldığında yahut kokain kullananlarda da rinit bulguları görülebilir. Bu durum rinitis medicamentosa olarak isimlendirilir. Dekonjestan içeren burun spreyleri yalnızca kısa müddetli kullanım için uygundur. Çok kullanımları tam zıddı tesir yapıp burun tıkanıklığına niye olabilir. bu türlü yan tesir oluşan hastaların hekimi ile temasa geçerek burun spreylerini yavaş yavaş azaltmaları gerekir.
Birtakım şahıslarda hormonal niçinler ile rinit semptomları ortaya çıkabilir. Bu çeşit nezle hormonlardaki değişiklikler ile birlikte görülür. Bu durum çoklukla gebelik sırasında, ergenlikte, adet devirlerinde yahut hipotiroidi durumlarında ortaya çıkar. En kıymetli belirtili önemli burun tıkanıklığıdır.
Rinit Belirti ve Bulgular
Burunda, damakta, boğazda ve gözlerde kaşıntı
Burun tıkanıklığı
Burun akıntısı
Burunda kaşıntı
Hapşırık
Göz altlarında morluk
Gözlerde sulanma
Rinit Teşhis
Rinit teşhisinin konulmasında hastanın hikayesi fazlaca değerlidir. Semptomların özellikleri, mevsimsel özellikleri, ortaya çıkmasına niye olan faktörler ve ailesel hikaye teşhis ve tetikleyicilerin belirlenmesi açısından yol göstericidir. Teşhis için burun akıntısında eozinofil aranabilir. Tetikleyicilerin belirlenmesi gayesiyle deri prik testleri yapılır. Hastanın durumuna bakılırsa ayırıcı teşhis için endoskopi ve sinüs tomografisi çekilebilir. Alerjik rinit semptomlarınız var ise alerji ve immünoloji uzmanı tarafınca değerlendirilmeniz gerekmektedir.
Rinit Tedavi
Şayet alerjik rinitiniz var ise ve tetikleyiciler belirlenmiş ise bunlardan korunmak tedavinin birinci ve en değerli basamağını oluşturmaktadır. Mesken içi alerjenler ya da polenlere karşı korunma tedbirleri için tıklayınız.
Rinit tedavisinde antihistaminler (ağızdan ve sprey), kortizonlu (kortikosteroid) spreyler ve tuzlu su kullanılır. Burunda tıkanıklık fazla ise birinci başta dekonjestanlar kısa vadeli (dört günden az) kullanılabilir. Akıntı epeyce fazla ise ipratropium burun spreyleri faydalı olabilir. Alerjik tepkiye bağlı olarak gelişen burun tıkanıklığında kortizonlu spreyler çok tesirlidir.
Alerjik riniti mevsimsel olanlarda bu ilaçlar çok tesirlidir. Bu hastalarda mevsim öncesi tedavi başlanması ile semptomları önlenebilir ya da mevsimi daha yavaşça şikayetler ile geçirmesi sağlanabilir.
İmmünoterapi (aşı tedavisi) alerjik rinit tedavisinde kullanılabilir. Güzel seçilmiş hastalarda immünoterapi hem hastalığın tedavisinde birebir vakitte gelişebilecek astım üzere hastalıkların önlenmesinde tesirli olabilir. İmmünoterapi enjeksiyon yolu ile yapılabildiği üzere son vakit içinderda oral yol ile yapılan aşılar da bulunmaktadır. Lakin unutmamak gerekir ki immünoterapi yapılacak hasta seçimi tedavinin başarısı için son derece kıymetlidir. Uzun bir surece (3-5 yıl) başlarken immünoterapiye alerji ve immünoloji uzmanı ile bir arada karar verilmelidir.